Başta eklemler olmak üzere kas, kemik ve bağları tutan romatizma, çok sayıda hastalığı kapsayan genel bir tanımdır. Ağrı, şişlik ve hatta hareket kısıtlılığına yol açan Romatizma bazı durumlarda şekil bozukluklarına yol açabilir. Büyük bölümü kronik olan romatizmal hastalıklarda, kişilerin günlük hayatlarına devam edebilmeleri için erken tanı ve düzenli tedavi oldukça önemlidir.

Romatizma nedir?

Romatizma çocuklar dahil olmak üzere her yaş grubundan kişide görülebilen, kas, iskelet ve bağlardan oluşan hareket sisteminde oluşan ağrı ve hareket kısıtlılığı ile birlikte seyreden kronik bir hastalıktır. Bazı durumlarda iç organları da etkileyen bu hastalık bilinenin aksine hava olaylarının neden olduğu bir rahatsızlık değildir. İltihaplı romatizma ve iltihapsız romatizma olarak kabaca ikiye ayrılsa da, romatizmanın pek çok farklı alt türü bulunur.

Romatizma belirtileri

Genellikle romatizmal hastalıklarda kas, sırt ve bel ağrısı, eklemlerde ağrı ve şişlik, sindirim sistemi şikayetleri, kalp ve damar sisteminde oluşan olumsuzluklar görülür. Bunlara ek olarak romatizmal hastalıkların başlıca belirtileri şöyle sıralanır:

• Nörolojik şikayetler
• Böbrek fonksiyonlarında azalma
• Nefes darlığı
• Hareket kısıtlılığı
• Sabah saatlerinde eklemlerde oluşan sertlik
• Cildin güneşe karşı duyarlılık göstermesi
• Cilt altında beze oluşumu
• Vücudun farlı bölgelerinde görülen sertlik
• Güçsüzlük
• Gözlerde oluşan iltihaplanma
• Görme yetisinin bozulması veya kaybolması
• Uzun süreli yüksek ateş

Romatizma neden olur?

Romatizmal hastalıklar vücuttaki hareket sisteminin bir parçası olan eklem, kas, kemik ve bağları etkileyen hasarlanmadır. Romatizma genel olarak genetik geçişli olup sebebi tam olarak anlaşılamamış olsa da iltihaplı romatizma ve iltihapsız romatizma çeşitlerinin sebepleri de farklıdır. İltihaplı olan romatizma tiplerinin genetik geçişli olduğu düşünülse de bu hastalığa neyin sebep olduğu henüz anlaşılamamıştır. Ancak iltihapsız romatizmaya çoğunlukla genetik faktör, eklemin aşırı yıpranması, fazla kilo, spor yaralanmaları ve travmalar sebep olabilir. Çevresel faktörlerin yanı sıra tüm romatizma tiplerinde cinsiyet ve yaş da oldukça önemlidir.

Romatizma çeşitleri

Eklem romatizması olarak bilinen Romatoid Artrit nedeni bilinmeyen, kronik seyirli ve sistemik iltihaplı bir hastalıktır. Pek çok eklemi aynı anda etkilemesi sonucu şekil bozukluklarına ve sakatlanmalara sebep olur. Hayat kalitesini oldukça düşüren eklem romatizması iltihaplı bir hastalık olması nedeniyle zaman zaman organ tutulumları da görülür. Toplumda görülme sıklığı %0.5 ile %1 aralığındadır ve her yaşta görülebilir olsa da çoğunlukla 30 ile 50 yaş aralığında başlar. Kadınlarda erkeklere oranla iki-üç kat fazla görülür. Sebebi tam olarak bilinmese de genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu kabul edilir. Çevresel faktörler arasında sigara kullanımı eklem romatizmasının en büyük risk faktörünü oluşturur. Hastaların yaklaşık %70’inde birkaç haftada gelişen hafif ateş, hâlsizlik, kilo kaybı, yorgunluk ve eklem ağrısı hastalığın ilk belirtileri arasında yer alır. Eklem ağrıları çoğunlukla uyku ve istirahat sonrası hissedilir. Sabah tutukluğu en önemli bulgular arasında yer alır. Romatoid Artrit‘in diğer bazı belirtileri şöyle sıralanır:

• Ellerde şişme ve ağrı
• Dirsek ve dizlerde şişme
• Bazı omurlarda tutulum kaynaklı boyun ağrıları
• Ağrısız deri altı nodülleri
• Kalp ve akciğer tutulumu
• Gözlerde ani kızarma ve ağrı
• Nörolojik tutulum

Kas ve yumuşak doku romatizması olarak adlandırılan fibromiyalji yaygın ağrılar ile seyreder. Burada ağrı eklemlerden kaynaklanmaz ancak yaygın olarak ağrı ve sızı hissedilir. Sabah tutukluğu ve yorgunluğa, vücutta hassas noktaların varlığı, iç ve dış uyaranlara karşı hassasiyet ve uyku bozuklukları eşlik eder. Toplumda oldukça sık görülen kas ve yumuşak doku romatizmasında genellikle hastalarda çift taraflı, ancak bir tarafta daha fazla olan ağrı görülür. Sıklıkla boyun, omuzlar, sırt, göğüs, bel, kalçalar ve dizlerde ağrı hissedilir. Zaman zaman ağrıların şiddeti ve konumu değişebilir. Yorgunluk ve bitkinlik hastanın hayat kalitesini düşürecek kadar şiddetlidir ve gün boyu sürebilir. Hastalar sabah dinlenmemiş uyanırlar ve uykuları son derece hafiftir. Gece boyunca tuvalet ihtiyacı hissederler. Şikayetler soğuk, yorgunluk, çok çalışma ya da hareketsizlik ile artarken sıcak, masaj, istirahat ve hafif egzersiz ile azalır. Hastalar genel olarak hassas kişiliklere sahiptir ve bazı antidepresan ilaçların kişiye iyi gelmesi nedeniyle de depresif olmamalarına rağmen depresyon tanısı konabilir. Hayatı tehdit etmeyen fibromiyalji hastalığında organ tutulumu gibi riskler bulunmaz.

Romatizma testleri

Romatizmal hastalıkların tanısı için pek çok test yöntemi bulunur. Öncelikle hastanın hikayesi dikkatlice dinlenir ve genetik geçmişi dikkatlice incelenir. Fizik muayene ile belirtiler incelendikten sonra hekimin ihtiyaç duyduğu durumlarda laboratuvar testleri istenir. İyi bir hikaye anamnezi ve fizik muayene ile tanının %70’i konabilse de ayırıcı tanıda laboratuvar testleri gereklidir. Romatizma testi diye bir test olmamasına rağmen farklı testler uygulanarak romatizmal hastalığın türü netleştirilir. Bu testler şöyle sıralanabilir:

• Kemik metabolizmasını değerlendirmek için kalsiyum, fosfor ve alkali fosfataz ölçümleri
• İltihap varlığını ve şiddetini anlayabilmek için kan testleri
• Anemi varlığının tespiti
• İmmünolojik testler
• Eklem aralığından alınan sıvının incelenmesi
• Biyopsi ile doku incelemesi
• Elektromiyografik ve radyolojik incelemeler

Hemen tüm hastalıklarda olduğu gibi romatizmal hastalıklarda da erken tanı son derece önemlidir. Erken tanı ile sakatlıklar ve organ tutulumları önlenebilir.

Romatizma tedavisi

Romatizmal hastalığın tam olarak teşhisi konduktan sonra kişiye özel olarak tedavi başlanır. İlaçlar, sistemik olarak yani tüm vücuda etki sağlayabilmesi için içsel olarak uygulanır. Bu noktada amaç semptomları gidermek olabileceği gibi hastalığın seyrine olumlu etkisi bulunan ilaçlarla hastalığın ilerleyişini durdurmak ya da geriletmek olabilir. İltihap önleyici, hastalığı modifiye edici ilaçlar, kortizon ve daha pek çok yöntem olumlu etkileri nedeniyle kullanılabilir. Buna ek olarak eklemlere lokal tedavi uygulamaları yapılabilir. Burada doktorunuzun önerdiği tedavi yöntemini düzenli ve devamlı olarak uygulamak son derece önemlidir.

Romatizmaya hangi bölüm bakar?

Romatizmal hastalıklara romatoloji bölümündeki romatolog hekimler bakar. Romatoloji; romatizmal ve diğer kas iskelet sistemi hastalıklarını inceleyen bilim dalıdır. Romatoloji bölümünde romatolog, fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimleri birlikte çalışır.

Romatizma genetik midir?

Romatizmal hastalıklarda genetik kalıtım oldukça önemlidir. Ailede romatizmal hastalık teşhisi konmuş kişilerin bulunması yatkınlığı artırsa da hastalığın sebebi konusunda genetik faktörler kesinlik taşımaz. Ancak kişinin ailesinde hastalık geçmişinin olması tanı koymayı kolaylaştırır.

Romatizma ağrısına ne iyi gelir?

Romatizmal hastalıklarda bulunan ağrı tipleri oldukça geniş bir aralıkta bulunur. Bu durum hastalığın getirdiği ağrı ve diğer yakınmalar için uygulanacak tedavi yöntemini özel kılar. Örneğin kaplıca tedavisi iltihaplı romatizmal hastaların şikayetlerini artırırken kireçlenme de faydalı olabilir. Farklı yöntemler denemeden önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.

Romatizma ilaçları

Romatizmal hastalıkların tedavisinde, hastalığın ilerleyişini durdurmaya ve geriletmeye yönelik ilaçlar kullanılır. Hasta, düzenli olarak doktor kontrolüne giderek hekim ile birlikte durumu tekrar tekrar değerlendirilmeli ve yaşam kalitesinin artmasını hedeflemelidir. Tüm ilaçlarda olduğu gibi romatizma ilaçları da doktor kontrolünde kullanılmalıdır. İlaçlar iğne ve hap şeklinde olabilir. Hekiminizin önerdiği durumlarda egzersiz de faydalıdır.

Romatizmaya iyi gelmeyen yiyecekler

Hastaların şikayetlerini artıran yiyecekler kişiden kişiye değişiklik gösterse de genellikle beyaz ekmek, şekerli tatlılar, dondurma çeşitleri, kızarmış patates ve margarin tüketilmesi sakıncalı olabilir.

Çocuklarda romatizma

Romatizma hemen her yaş grubunda görüldüğü gibi çocuklarda da görülür. Sıklıkla büyüme ağrıları ile karıştırılır. Eklem ağrısı, kas güçsüzlüğü, ateş gibi şikayetlerin ciddiye alınıp değerlendirilmesi gerekir. Çocuklardaki ağrıları büyüme ağrılarından ayırt etmek için öncelikle ağrı bölgeleri dikkatle incelenmelidir. Bacak, baldır ve bacağın ön tarafı ağrının en sık görüldüğü noktalar arasındadır. Çocukların hareket yeteneklerinin kısıtlanmasına sebep olan hastalık, tüm vücut sistemini de etkileyebilir. Bu rahatsızlık türleri eğer dikkatli ve sürekli tedavi edilmezse kalıcı ve hareketleri engelleyici boyutlara ulaşabilir. Erken tanının son derece önemli olduğu romatizmal hastalıkların teşhis ve tedavisi için romatoloji uzmanına kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark