Tıp dilinde buşon olarak adlandırılan kulak kiri sanılanın aksine kir değil, vücudun doğal bir salgısıdır. Serumen adı verilen salgı, dış kulak yolunda, derinin alt kısmında bulunan salgı bezlerinden salgılanır. Kulak zarının dış ortamdan gelebilecek bakteri, toz ve kir parçacıklarından korunmasını sağlayan bu salgı, işlevini tamamladığında kendiliğinden kurur ve kulak kepçesine atılır. Kulak kanalı ya da dış kulak yoluna atılan ve halk arasında kulak kiri olarak bilinen salgıya ise buşon denir. Çoğu insanın evde, kulak çubuğu ya da kulak temizleme mumu ile yaptığı temizlik işlemi son derece yanlış ve tehlikeli bir işlemdir. Bu tip temizleme gereçleri ile yapılan temizlik sırasında serumen salgısı, fark edilmeden silinir. Kulak salgısının bu şekilde temizlenmesi kulağın kaşınmasına yol açarken, kulak zarını da dışarıdan gelebilecek kir ve bakterilere karşı savunmasız bırakır. Ayrıca kulak temizleyici gereçler ile yapılan bilinçsiz temizleme işlemleri, buşonun kulağın iç tarafına itilmesine ve tıkanmasına yol açar.

Kulak kiri nedir?

Kulak kiri, bilinenin aksine kulakta biriken kir ya da pislik değildir. Dış kulak yolundan salgılanan serumen adlı salgı, halk arasında kulak kiri olarak bilinir. Serumen, kulak yolunun hafif nemli ve kaygan olmasını sağlayan, kulak zarını dışarıdan gelen bakterilere, toz ve benzeri parçacıklara karşı koruyan, vücudun doğal bir savunmasıdır. Bu salgının temizlenmesi kulak zarını enfeksiyonlara karşı savunmasız bırakır. Serumen, zaman içinde kulağın iç kısmına doğru giren partikülleri yakalayarak katılaşır. Buşon olarak adlandırılan katılaşmış ya da sıkışmış serumen, görevini tamamladığında kulak tarafından dışa doğru atılır. Tozlu ortamlarda uzun süre ile bulunmak, buşon miktarının artmasına yol açan faktörlerden biridir.

Kulak kiri neden oluşur?

Kulak kiri olarak adlandırılan buşon, normalde kulak tarafından düzenli olarak kulak kepçesine atılan, işlevini tamamlamış vücut salgısıdır. Bu yüzden kulak kiri olarak adlandırılması yanlıştır. Serumen, sürekli olarak üretilerek kulak zarını korur. Havayı sürekli olarak filtreleyen serumenin partikülleri yakalayarak kuruması, buşon olarak adlandırılan yarı katı cisimlerin oluşmasına yol açar. Farklı bir deyişle buşonun oluşmasının sebebi, havada bulunan partiküllerin kulak ile temasından kaynaklanır. Kulak kiri olarak bilinen kulak salgısının kulakta birikmesinin sebepleri aşağıda sıralanmıştır:

• Tozlu ve kirli ortamlarda çalışmak ya da uzun süre bulunmak
• Denize girdikten ya da banyo yaptıktan sonra buşonun şişmesi
• Dış kulak yolunda var olan yapısal darlık nedeniyle buşonun kulak dışına atılamaması
• İşitme cihazı, kulaklık ve tıkaç gibi cihazların kullanılması
• Kulağın sürekli olarak yabancı cisimlerle temizlenmeye çalışılması

Kulak kirinin belirtileri nelerdir?

Buşonun kulak içinde birikmesi ya da farklı sebeplerden dolayı kulak dışına atılamaması şu belirtilere yol açabilir:

• Kulak ağrısı
• Kulakta dolgunluk hissi
• Kulak tıkanıklığı veya kısmi işitme kaybı
• Kulakta çınlama ya da uğultu
• Kulaktan koku gelmesi
• Kulağın kaşınması
• Kulaktan koyu renkli akıntı gelmesi
• Kuru öksürük

Bu gibi belirtilerin varlığında kulak temizleme aleti gibi yabancı cisimlerle kulağın temizliği yapılmamalı ve vakit kaybetmeden kulak burun boğaz uzmanına başvurulmalıdır.

Kulak temizliği nasıl yapılmalı?

Kulak salgısı, kulağın iç kısmında oluşmaz. Bu yüzden buşon temizliğinin evde kulak çubuğu, kulak mumu gibi gereçlerle yapılması kesinlikle doğru değildir. Bu tip temizlik gereçleri ile yapılan temizlik işlemleri kulağın dış kısmında bulunan buşonun kulak zarına doğru itilmesine yol açar. Bilinenin aksine kulak çubuğu, kulağın iç kısmını temizlemek için değil; kulak kepçesinde bulunan kıvrımların temizlenmesi için kullanılmalıdır. Kulak çubuğu benzeri temizlik gereçlerinin kulak deliğine sokulması, buşonun kulak zarına doğru itilmesine yol açar. Enfeksiyon riskini artırır ve kulağın doğal bir süreç içinde buşonu kulak dışına atmasını zorlaştırır. Ayrıca serumen adlı kulak salgısının da kulak içinden alınmasına neden olarak kulak zarını toz gibi dışarıdan gelecek yabancı partiküllere karşı savunmasız bırakır. Evde yapılan kulak temizleme işlemi, kulak kepçesinde bulunan kıvrımların temizlenmesinden öteye geçmemelidir. Kulak kepçesinin temizliği için kulak çubuğu, pamuk ya da yumuşak bez kullanılabilir. Ancak bu temizlik malzemelerinin hiçbiri kulak deliğine sokulmamalıdır. Yukarıda bahsedilen kulak kiri belirtilerinden birine sahip olunması durumunda kulak burun boğaz uzmanına başvurularak muayene olunmalı ve gerekliyse ilgili kulak temizletilmelidir. KBB uzmanı, muayene sonrasında en uygun temizleme yöntemini tercih ederek kulağın temizlenmesini sağlar. Hekim, kulak kiri temizliği öncesinde buşonun yumuşaması için kulağa solüsyon damlatabilir. Kulak lavajı olarak bilinen kulak yıkama, küret ile buşonun kulak dışına çıkarılması ve vakumlama olarak bilinen aspirasyon işlemleri, kulağa zarar vermeden kulağın temizlenmesini sağlar.

Kulak kendi kendini temizler mi?

Havada bulunan partiküllerin kulak zarına ulaşmasını engelleyen, vücudun doğal savunma sistemlerinden biri olan kulak salgısı serumen, zaman içinde katılaşarak kulak kiri olarak bilinen buşon oluşumuna yol açar. Kulak kanalında var olan buşon, zaman içinde kuruyarak kulak kepçesine atılır. Dolayısıyla kulak, yapısı gereği kulak zarını sürekli olarak korur. Ancak toz ve kire uzun süre maruz kalan kişilerde buşon oluşumu daha sık olur. Ayrıca denize girmek ve banyo yapmak gibi eylemler, buşonun sertliğini kaybederek yumuşamasına ve şişmesine yol açabilir. Bunun sonucunda kulağın tıkanması, doygunluk hissi, işitme şiddetinde azalma gibi belirtiler görülebilir. Bu gibi durumlarda kulağın temizlenmesi için KBB uzmanına başvurulması gerekir.

Hekim, kulak temizliğini nasıl yapar?

Halk arasında kulak kiri olarak adlandırılan buşon, kesinlikle kulak çubuğu, kulak temizleme mumu gibi temizlik aletleriyle temizlenmemelidir. Kulakta tıkanma, dolgunluk, tıkanıklık hissi, çınlama, uğultu, işitme şiddetinde azalma ve kulaktan akıntı ya da koku gelmesi gibi semptomların varlığında mutlaka kulak burun boğaz hekimine başvurulmalıdır. Hekim, kulakta biriken ve kişiye rahatsızlık veren buşonu şu yollarla temizleyebilir:

• Lavaj: Kulağın yıkanması olarak da bilinen lavaj işlemi, en sık kullanılan kulak temizleme işlemleri arasında yer alır. Hekim, hastanın kulağına özel bir solüsyon sıkarak kulak içindeki tüm yabancı yapıların ve buşonun yumuşamasını sağlar. Temizlenecek olan kulağın zemine bakacak şekilde konumlandığı işlem sırasında bu solüsyon sürekli olarak kulak içine püskürtülür. Solüsyon berrak bir görünüm alana kadar işleme devam edilir. İşlem sonrasında kişi, hemen gündelik hayatına dönebilir.
• Aspirasyon: Vakumlama işlemi olarak da bilinen bu yöntemde kullanılan aspiratör cihazıyla kulak içinde yer alan sertleşmiş buşon, dışarı çıkarılır. İşlem öncesinde özel solüsyon kullanılarak buşonun yumuşaması sağlanır.
• Küret: Hekim, özel solüsyonla yumuşatılan buşonu küret aleti kullanarak dışarı çıkarır.

Kulak temizletmek alışkanlık yapar mı?

Kulak temizletmenin ve özellikle kulak yıkatmanın alışkanlık yarattığına dair yaygın bir inanış olsa da bu doğru değildir. Kulağın temizlendikçe daha fazla buşon üretmesi, daha sık tıkanması mümkün değildir. Kulağın sıklıkla buşon yüzünden tıkanması, çoğunlukla kişinin kirli havaya maruz kalmasıyla alakalı bir durumdur. Dış kulak yolunda var olan yapısal darlık da buşonun kulak dışına atılmasını zorlaştıran etkenlerden biridir. Bu gibi durumların varlığında kişi, kulaklarını daha sık temizletme ihtiyacı hisseder. Ancak kulak temizletme ihtiyacının kulağın yıkanması ya da temizletilmesi ile direkt bir ilişkisi bulunmaz.

Siz de işitme ile ilgili problem yaşıyorsanız, gerekli taramaların yapılması ve gerekiyorsa kulağınızın temizlenmesi için uzman bir hekime başvurmayı unutmayın.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark