Diğer adları : C1 C1q C2 C3 C4 Total Kompleman CH50 CH100 Total Hemolitik Kompleman Aktivitesi C1 esteraz inhibitörü
Resmi adı : Kompleman Aktivitesi; Kompleman Bileşeni C3; Kompleman Bileşeni C4

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kompleman sistem proteinlerindeki eksiklikler veya anormalliklerin, enfeksiyonlara veya otoimmün aktiviteye katkıda bulunup bulunmadığını belirlemek; otoimmün hastalıkların aktivitesini izlemek; herediter anjioödemin tanısına yardımcı olmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Yinelenen mikrobik enfeksiyonlar (genellikle, bakteriyel) , nedeni açıklanamayan iltihaplanmalar, ödem veya otoimmün bozuklukla ilişkili hastalık belirtileriniz varsa; kompleman sistemini etkileyen akut veya kronik rahatsızlıkları izlemeye yardımcı olmak için kompleman testi istenebilir

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzdaki bir damardan (venden) alınan kan numunesi kullanılır

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir

Ne test edilmektedir?
Komplemanlar, birlikte çalışarak bağışıklık sistemi ve enfeksiyon yanıtına etki eden dolaşımdaki kan proteinleridir. Başlıca rolleri bakteriler ve virüsler gibi yabancı cisimleri yok etmektir. Dokuz birincil kompleman bileşeni C1-C9 arası kodlarla adlandırılır. Birkaç altbilleşen ve engelleyici faktör (inhibitör) komplemanlara yardımcı olur ve onları düzenler.

Kompleman sistemi vücudun doğal bağışıklık sistemidir. Spesifik tehditleri hedefleyen ve onlara karşı koruyan antikorları üreten edinilmiş bağışıklık sisteminin aksine doğal bağışıklık sistemi spesifik olmadığı gibi yabancı cisimlere karşı hızla reaksiyon gösterebilmektedir. Mikrop veya alerjen madde ile daha önce karşılaşması ve önceki karşılaşmaları belleğinde tutması gerekmemektedir. Doğal bağışıklık sisteminin bir parçası olarak kompleman sistemi gelişmiş olup antijen-antikor kompleksleri (bağışık kompleksler) ve yine mikroplar ve başka yabancı cisimlerin dış zarlarında bulunan bazı oluşum ve polisakkaritleri (kompleks karbonhidratlar) tanımaktadır.

Birkaç farklı yolla kompleman etkinleşebilmektedir. Bunlara klasik, alternatif veya lektin yolakları denmektedir. Ancak, tüm etkinleştirici yolakların son ürünü hep aynıdır. Sonuçta Hücre Zarına Saldıran Kompleks (MAC) oluşmaktadır. Komplemanın etkinleştirilmesi birkaç olayın meydana gelmesine neden olmaktadır:

MAC her bir mikrobun dış yüzeyine veya yok edilmesi hedeflenen anormal bir hücrenin yüzeyine bağlanır. Hücre zarı duvarında bir delik (lezyon) oluşturarak erimesine (lizis) neden olur. Lizis, su dolu bir balonunun delinmesi gibi hücrenin, içeriği dışa atılarak yok edilmesi demektir.
Kompleman proteinleri bu aktiviteleri hem teşvik etmekte hem de düzenlemektedir. Bir veya birden fazla sayıda kompleman bileşenini ilgilendiren kalıtsal veya edinilmiş eksiklikler veya anormallikler bağışıklık sisteminin bütünlük ve işlevlerini olumsuz etkileyebilmektedir. Bir veya birden fazla kompleman bileşeninin üretiminde azalma veya tüketimindeki artış sonucu da eksiklikleri ortaya çıkabilmektedir.

Bu testler kandaki kompleman proteinlerinin miktar veya işlevlerini (aktivitelerini) ölçmektedir. Sistemin normal çalışıp çalışmadığını belirlemek için kompleman proteinleri ya tek tek veya hep birlikte ölçülebilir. Kompleman proteinlerinden en çok C3 ve C4 ölçülmektedir. Doktor, C3 veya C4 ölçümüyle belirlenemeyeceğinden kuşkulandığı bir yetersizlikten kuşkulandığında total kompleman aktivitesi ölçülebilir. CH50, klasik C1-C9 kompleman yolağının işlevlerini ölçmektedir. Bu ölçüm sonucu normal değer aralığının dışındaysa kalıtsal veya edinilmiş kompleman bileşeni eksikliklerini araştırmak için 9 farklı komplemanın düzeyi tek tek ölçülebilir
Kan damarlarının geçirgenliğini artırarak kan hücrelerinin (lökositler) kan dolaşımından dokuların içine geçmesini sağlar..
Lökositleri enfeksiyon yerine çeker.
Mikropların makrofajlar ve nötrofiller tarafından yutulması ve öldürülmesi süreci olan fagositozu uyarır.
Bağışıklık komplekslerinin çözünürlüğünü artırır ve serumdan atılmasına yardımcı olur.
Kompleman proteinleri bu aktiviteleri hem teşvik etmekte hem de düzenlemektedir. Bir veya birden fazla sayıda kompleman bileşenini ilgilendiren kalıtsal veya edinilmiş eksiklikler veya anormallikler bağışıklık sisteminin bütünlük ve işlevlerini olumsuz etkileyebilmektedir. Bir veya birden fazla kompleman bileşeninin üretiminde azalma veya tüketimindeki artış sonucu da eksiklikleri ortaya çıkabilmektedir.

Bu testler kandaki kompleman proteinlerinin miktar veya işlevlerini (aktivitelerini) ölçmektedir. Sistemin normal çalışıp çalışmadığını belirlemek için kompleman proteinleri ya tek tek veya hep birlikte ölçülebilir. Kompleman proteinlerinden en çok C3 ve C4 ölçülmektedir. Doktor, C3 veya C4 ölçümüyle belirlenemeyeceğinden kuşkulandığı bir yetersizlikten kuşkulandığında total kompleman aktivitesi ölçülebilir. CH50, klasik C1-C9 kompleman yolağının işlevlerini ölçmektedir. Bu ölçüm sonucu normal değer aralığının dışındaysa kalıtsal veya edinilmiş kompleman bileşeni eksikliklerini araştırmak için 9 farklı komplemanın düzeyi tek tek ölçülebilir

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kolunuzdaki damardan kan numunesi alınabilir

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir

Nasıl kullanılır?
Kompleman sistemindeki yetersizlikler veya anormallikler hastanın hastalığı veya rahatsızlığına neden olup olmadığını veya katkıda bulunup bulunmadığını belirlemek için C3 ve C4 testleri yapılır. Klasik kompleman yolağının tümüyle sağlam olduğunu anlamak için total kompleman aktivitesi (CH50 veya CH100) istenebilir. Diğer kompleman bileşenleri de istenir. Eksiklikleri araştırmak için diğer kompleman bileşenleri istenir. Yinelenen mikrobik enfeksiyonlar, anjiyoödem veya iltihaplanmaların nedenini tanımaya yardımcı olmak için kompleman testi istenebilir. Sistemik lupus eritematozus (SLE) gibi akut veya kronik otoimmün hastalıkların aktivitesini belirlemeye ve izlemeye yardımcı olmak için bu test kullanılabilir. Glomerülonefrit (bir böbrek bozukluğu), serum hastalığı, romatoit artrit, ve vaskülit (kan damarı iltihabı) gibi bağışıklık kompleksine ilişkin hastalıklar ve rahatsızlıkların izlenmesi için de bu test yapılabilir. Bağışıklık kompleksleri oluştuğunda komplemanlar bu komplekslerin kandan temizlenmesine yardımcı olur ve kompleman düzeyleri de azalır

Ne zaman istenir?
Nedeni açıklanmayan iltihaplanma, ödem veya SLE gibi otoimmün bozukluk belirtileri olduğunda kompleman testi istenebilir. Doktorunuz bağışıklama kompleksiyle ilişkili bir rahatsızlığınız olabildiğinden kuşkulandığında ve kompleman sisteminizin durumunu kontrol etmek istediğinde de bu testler istenebilir.

En sık C3 ve C4 düzeyleri istenmekle birlikte başka yetersizliklerden kuşkulandığında C1 inhibitörü gibi başka testler de istenebilir. Total kompleman aktivitesi (CH50 veya CH100) normal değilse hangi bileşenlerin eksik veya anormal olduğunu belirlemeye yardımcı olmak için tek tek kompleman bileşenlerinin test edilmesi istenebilir.

Akut veya kronik hastalık tanısı konmuşsa, rahatsızlığın şiddet derecesi hakkında kaba bir fikir vermek için kompleman testi yapılabilir (şiddet derecesinin kompleman düzeyleriyle bağlantılı olduğu varsayımıyla). Ara ara doktorunuz rahatsızlığınızın o anki etkinlik durumunu izlemek istediğinde kompleman testi de istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Kalıtsal bir yetersizlik (oldukça seyrek) veya artmış tüketime bağlı olarak kompleman düzeyleri azalabilmektedir. Kompleman proteinlerinin birinde kalıtsal eksiklik genellikle yüksek sıklıkta yinelenen mikrobik enfeksiyonlar veya otoimmün hastalığa yol açacaktır. Yetersizlik altta yatan akut veya kronik rahatsızlığa bağlıysa altta yatan hastalık iyileştirilebildiğinde kompleman düzeyleri genellikle normale dönecektir..

Aşağıdaki durumlarda kompleman düzeylerinin azaldığı görülebilmektedir:

Yinelenen mikrobik enfeksiyonlar (genellikle bakteriyel)
SLE ve vaskülit dahil olmak üzere otoimmün hastalıklar
Kalıtsal anjiyoödem
Edinilmiş anjiyoödem
Glomerülonefrit, lupus nefriti, membranöz nefrit, IgA nefropatisi gibi değişik tipte böbrek hastalığı
Beslenme bozukluğu
Kan zehirlenmesi (septisemi)
Serum hastalığı (bağışıklık kompleksi proteini)
Akut veya kronik iltihaplanmalar sırasında akut faz reaktanları denilen başka ilişkisiz proteinlerle birlikte genellikle kompleman proteinleri nin düzeyleri de artmaktadır. Altta yatan rahatsızlık iyileştiğinde bu düzeyler de genellikle tümüyle normale dönmektedir. Ancak bu olgularda yaygın biçimde istenen C-reaktif proteinin (CRP) aksine kompleman proteinleri nadiren ölçülmektedir. Bu olgularda ölçümlerinin anlamı gözden geçirilmemektedir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Artmış veya azalmış kompleman düzeyleri doktorunuza nelerin ters gittiğini söylemeyecek, rahatsızlığınızda bağışıklık sisteminin rolü hakkında bir fikir verecektir. İİltihaplanmalarda, eritrosit sedimantasyon (çökme) hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) gibi diğer belirteçlerden önce kompleman düzeyleri yükselebilmektedir.

Doğal bağışıklık sisteminin diğer bileşenleri nelerdir ?
Diğer bileşenleri:

İşlevleri istilacı mikropları içine alıp sindirmek olan fagositik sistem (makrofajlar ve nötrofiller monositler)
Bazofiller, mast hücreleri, nötrofiller ve eozinofiller dahil olmak üzere çeşitli hücreler tarafından üretilen iltihaplanma sürecini düzenleyen maddeler
Bazı tümör hücreleri, mikroplar ve virüslerle enfekte olmuş hücreleri öldüren özelleşmiş lenfositler olan doğal katil hücreler
Akut faz reaktanları ve sitokinler, onları üreten lökositler de dahil olmak üzere birçok hücrenin üreme sürecinde değişikliklere neden olabilen çözünebilir proteinler grubudur.

Kaynakça : labtestsonline