Endoskopik bir işlem olan kolonoskopi, ucunda ışık kaynağı ve optik görüntüleme cihazı bulunan, tüp şeklinde, uzun, bükülebilir bir alet yardımıyla rektum ve kalın bağırsağın incelendiği bir tanı ve tedavi yöntemidir. İnce bağırsağın sonundan başlayan ve anüste sonlanan kalın bağırsağa ait problemlerin tanı ve tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Kolonoskopi, bağırsak polipleri ve kanser gibi önemli hastalıkların erken tanısında son derece önemli bir yere sahiptir. Tanı için yapılan görüntüleme işleminin yanı sıra, şüphe duyulan kısımdan doku örneği almak için ya da görüntüleme işlemi sırasında rastlanılan poliplerin çıkartılması için de kullanılan kolonoskopi, bu yönüyle aynı zamanda bir tedavi yöntemidir. Kolonoskopi nasıl yapılır sorusunu yanıtlamadan önce kolonoskopi nedir bunu iyi anlamak gerekir.

Kolonoskopi nedir?

Kolonoskopi, bağırsakların iç yüzeyinin kolonoskop adı verilen bir cihazla görüntülenmesi ve gerektiğinde şüpheli dokuların çıkarılarak laboratuvar ortamında incelenmesine yarayan endoskopik bir işlemdir. Sindirim sisteminin son kısmı olan kalın bağırsakta var olan mevcut kanamalara müdahale edilmesi ve erken dönem kolon kanseri oluşumlarının tedavisi amacıyla da kullanılan kolonoskopi, hastaneye yatış gerektirmeyen kısa süreli bir uygulamadır. Makattan girilerek rektum ve kalın bağırsağın ayrıntılı olarak görüntülenmesine yarayan kolonoskop cihazı, 1 cm. çapında ve yaklaşık 60 cm. uzunluğunda esnek bir tüpten oluşur. Ucunda yer alan soğuk ışık kaynağı ve optik görüntüleme sistemi sayesinde elde edilen görüntüler monitöre yansıtılırken, eş zamanlı olarak bilgisayara kaydedilir. Elde edilen görüntüler ışığında hekim, kalın bağırsakta var olan pek çok problemin tanısını koyabilir. Şüpheli bölge üzerinden örnek doku parçası alarak ya da farklı bir deyişle biyopsi yaparak, ilgili dokunun laboratuvar ortamında ayrıntılı olarak incelenmesi için de uygulanabilir.

Kolonoskopi nasıl yapılır?

Kolonoskopi uygulanmadan önce hastaya, kendisini daha rahat hissetmesi için sedatif ve ağrı kesici ilaçlar verilir. Kolonoskopi işlemi için özel olarak tasarlanmış, ameliyat önlüğüne benzer arkası açık kolonoskopi pantolonu giydirilir. Hastanın solunumu, tansiyonu ve nabzının görüntülenmesi amacıyla vücudunun farklı noktalarına elektrotlar bağlanır. Hastanın muayene masasına yatırılmasının ardından dizlerini göğsüne doğru çekmesi istenir. Kolonoskopi pozisyonu olarak bilinen bu pozisyon sayesinde hekim kolayca kolonoskopi cihazını makata yerleştirir. Kolonoskop cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde elde edilen görüntü monitöre yansıtılır. Bazı durumlarda bağırsakların daha rahat ve ayrıntılı bir şekilde görüntülenebilmesi için laparoskopik cerrahide olduğu gibi bağırsakların içine karbondioksit gazı verilerek, bağırsaklar şişirilir. Kalın bağırsak boyunca ilerletilen kolonoskoptan elde edilen ayrıntılı görüntü sayesinde hekim gerekli gördüğü bölgeden yine kolonoskop cihazında yer alan özel aletler sayesinde biyopsi yapabileceği gibi, kalın bağırsak duvarında polip görülmesi durumunda bu oluşumları kolonoskop cihazı ile de çıkarabilir. Tüm süreç boyunca kolonoskop cihazı tarafından elde edilen görüntü kaydedilir ve işlem bittiğinde kolonoskop hekim tarafından çıkarılır. Sıklıkla sorulan kolonoskopi ne kadar sürer sorusunun yanıtı yapılan işleme göre değişiklik gösterse de işlem, ortalama olarak 15 ile 60 dakika arasında sürer. Ancak kolonoskopi sonrasında da hastanın yaklaşık bir saat kadar hastanede istirahat etmesi gerekir.

Kolonoskopi öncesinde nelere dikkat edilmelidir?

Hekim tarafından kolonoskopi önerilmesi durumunda, hekim hastanın düzenli kullandığı ilaçlar ve var olan diyabet, kalp ve akciğer rahatsızlıkları hakkında hastadan ayrıntılı bilgi alır. Kolonoskopinin yapılacağı tarih belirlendikten sonra hekim bazı besinlerin tüketilmesini kısıtlayabilir. Kolonoskopiden bir gün önce katı gıdalar tüketilmemesi gerekir. Ayrıca işlem öncesi, gece yarısından itibaren hiçbir şey yenmemeli ve içilmemelidir. Kolonoskopi hazırlığı kapsamında bağırsakların temizlenmesi için hastaya bazı ilaçlar verilebilir ya da sıvı lavman yapılabilir.

Kolonoskopi sonrasında nelere dikkat edilmelidir?

Kolonoskopi işleminin hemen ardından hasta, yaklaşık bir saat kadar gözlem altında tutulur ve ardından eve gönderilir. Ancak hastanın günlük rutin hayatına dönmeden önce 1 gün süresince istirahat etmesi gerekir. Bu süre boyunca hasta kendini şişkin hissedebilir. Kolonoskopi öncesi bağırsaklara verilen karbondioksit gazına bağlı olarak hasta gaz sancısı hissedebilir. Dışkılama sonrasında az miktarda kan görülmesi de normaldir. Ancak aktif kanama varlığında mutlaka hekime başvurulmalıdır. Kolonoskopi sonrası hasta, normal beslenmesine ve sıvı tüketimine geri dönebilir. Ancak görüntüleme dışında polip çıkarma ya da biyopsi gibi bir işlem yapıldıysa hekimin verdiği özel diyet programına uyulmalıdır. Aynı zamanda hekim bazı ilaçların kullanımını belirli bir süre ile kısıtlayabilir. Kolonoskopiden sonra aşağıda yer alan belirtilerin varlığında mutlaka hekime başvurulması gerekir:

• Dışkıda kan varlığı
• Rektal kanama
• Ateş ve titreme
• Şiddetli karın ağrısı ve şişkinlik
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı ve kusma
• Kalp çarpıntısı
• Göğüs ağrısı

Kolonoskopi neden yapılır?

Kolonoskopi, bağırsaklarda var olduğu düşünülen rahatsızlıkların tanı ve tedavisi için uygulanan bir yöntemdir. Hastaya verilen sedatif ilaçlar sayesinde ağrı ve acı hissedilmeyen kolonoskopi yöntemi, özellikle 50 yaş ve üzeri kişilerin her 5 yılda bir yaptırması gereken bir işlemdir. Kolonoskopi aşağıda sıralanan durumlarda yapılan bir işlemdir:

• 50 yaş üzerindeki kişilerin rutin bağırsak taramaları
• Makattan gelen taze kan varlığı
• Dışkıda gizli kan saptanması
• Birinci derece yakınlarda bağırsak kanseri ya da bağırsak polibi öyküsü olması
• Radyolojik görüntüleme sırasında saptanan şüpheli görünüm varlığı
• Nedeni açıklanamayan karın ağrısı ve kilo kaybı vakaları
• Kronik ishal ya da kabızlık varlığı
• Kolon divertikülleri
• Kan damarlarında görülen anormallikler
• Nedeni açıklanamayan anemi ve demir eksikliği varlığı
• Tanısı konmuş kolon kanseri vakalarının takibi
• Bağırsakta var olan poliplerin takibi ve çıkarılması
• İltihaplı bağırsak hastalıkları varlığı
• Kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları

Tüm bunların haricinde kolonoskopi, cerrahi operasyonla çıkarılması gereken bölgelerin işaretlenmesi, mukozektomi olarak tanımlanan büyük poliplerin ve erken dönem kanserli dokuların çıkarılması, polipektomi olarak bilinen poliplerin alınması, şüpheli bölgelerden patolojik tanı için biyopsi işlemi, kısmı bağırsak tıkanıklıklarının giderilmesi amacıyla kalıcı ya da geçici stent yerleştirilmesi ve yabancı cisimlerin çıkarılması için de yapılabilir.

Kolonoskopi ve sanal kolonoskopi arasındaki fark nedir?

Kolonoskopi, sindirim sisteminin son bölümü olan kalın bağırsağın içine kolonoskop ile girilerek, görüntülenmesi ve gerektiğinde müdahale edilmesi için kullanılan bir yöntemken sanal kolonoskopi, kolonoskop kullanılmaksızın bilgisayarlı tomografi ile yapılan farklı bir görüntüleme şeklidir. Sanal kolonoskopide bağırsağın boşaltılmasının ardından hastaya ağız yoluyla kontrast madde verilir. Ardından bilgisayarlı tomografi ile ayrıntılı olarak kalın bağırsak görüntülenir. Özellikle yaşlı ve kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalara uygulanan sanal kolonoskopi yönteminde hastaların günlük hayatlarına hemen dönebilmeleri avantaj sağlasa da, küçük ayrıntıların görüntülenememesi, düşük oranda olsa da hastanın radyasyona maruz kalması, var olan polip ve anormal dokulara müdahale edilememesi dezavantaj oluşturur.

Kolonoskopi zararlı mıdır?

Kolonoskopi sırasında oluşabilen en büyük komplikasyon, kalın bağırsağın delinmesidir. Gelişen teknoloji ile birlikte son derece düşük oranda oluşan bu yırtılmaların tedavisi için cerrahi müdahale gerekir. Kolonoskopi zararları ve riskleri bakımından bazı kişilere yapılmaz. Bu yüzden kolonoskopi mutlaka uzman hekim muayenesi sonrasında ve hekim önerisi üzerine yapılmalıdır. Anamnez ve muayene sırasında kalp, böbrek ve mide ile ilgili bazı rahatsızlıkların bulunması, gebelik, kan hastalıkları ve aort şişmesi gibi durumların varlığında hekim, kolonoskopi yapılmasını önermez.

Sağlıklı bir hayat için düzenli olarak sağlık kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyin.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark