Diğer adları : Serum ketonu Plazma ketonu Beta-hidroksibutirat Keton cisimleri Beta-hidroksibutirik asit Asetoasetat Asetoasetik asit Aseton
Resmi adı : Kan Ketonları

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kanda aşırı miktarlarda keton olup olmadığını belirlemek ve diyabetik ketoasidozu saptamak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Ketoasidozla ilişkili belirtilerin varlığında bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzun bir damarından veya parmak ucunuzdan alınan kan örneği kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?
Bu test kandaki ketonların miktarını ölçmektedir .Ketonlar veya keton cisimleri yağ metabolizmasının yan ürünleridir. Enerji kaynağı olarak vücut hücrelerinin glukozdan yararlanma olanağı olmadığında yapılırlar. Yağ asitleri metabolize olduğunda vücutta ketonlar birikerek hastalık önce ketoza, daha sonra bir metabolik asidoz formu olan ketoasidoza doğru ilerler. Bu durum büyük sıklıkla kontrol altına alınmamış tip 1 diyabette görülmekte olup tıbben acildir.

Üç tip keton cismi – asetoasetat, aseton ve asetoasetatın indirgenmiş formu olan beta hidroksbutirat- vardır. Ağır diyabetik ketoasidozda (DKA) önde gelen keton betahidroksibutirattır. Farklı keton testleri bir veya birden fazla sayıda keton cismini ölçmekte olup sonuçları değiş tokuş edilemez.

Kan testi örneğin toplandığı andaki keton birikimi hakkında bir fikir verir. İdrarda keton testi kan ketonlarının o anki durumunu değil yakın zamandaki ölçümünü verir. İdrar testi kan testine göre çok daha fazla kullanılmaktadır. Yalnız başına veya bir idrarda şekeri testi veya idrar tahliliyle birlikte uygulanabilir. İdrar testleri asetoasetat veya asetoasetat ve asetonu ölçmekte, beta hidroksibutiratı saptayamamaktadır.

Kan ketonları bir laboratuvarda veya bir manuel bir test ile ölçülebilir. Laboratuvar kanın sıvı kısmı olan serumu kullanmakta ve tipik olarak asetoasetatı ölçmektedir. Ayrı bir kan testi olarak beta hidroksibutirat analizi istenebilir.

Manüel testte, parmak ucu delinerek alınan kanda ketonlar analiz edilir ve beta hidroksibutirat miktarı ölçülür. Bu test hastane veya acil serviste hasta başında, doktor ofisinde veya evde biri tarafından gerçekleştirilebilir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarına iğneyle girilerek veya bir el parmağı delinerek kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Tip 1 ve bazen tip 2 diyabet hastalarında ketoasidozu (DKA) araştırmak, saptamak ve izlemek için kan ketonları analizinden yararlanılır. Diyabetlinin kan şekeri anlamlı derecede yükseldiğinde, hastalıkta, ağır enfeksiyonlarda, gebelikte ve çeşitli hastalıklarda DKA oluşabilmektedir.

DKA, ağır insülin yetersizliği olan akut hiperglisemi, ve vücudun asit-baz dengesindeki bozulmayla ilişkilidir. Böbrekler ketonlar ve glukozdaki fazlalıkları idrarla vücuttan uzaklaştırmaya çabalar. Bu durum sık idrar yapma, susuzluk hissi, vücudun susuz kalması ve elektrolit kaybına neden olur. Hasta ayrıca hızlı soluma, nefes darlığı, solukta meyve kokusu, bulantı, kusma, bitkinlik, bilinç bulanıklığı ve eninde sonunda koma gibi belirtiler gösterebilir.

Açlıkta, alkolizmde, yağdan zengin, karbonhidrattan fakir diyetlerle beslenenlerde ketoz ve ketoasidoz görülebilmektedir. Sık sık nöbet geçiren, mevcut ilaçlara ve diğer tedavilere yanıt vermeyen bazı epileptik çocuklarda maksatlı olarak ketoz oluşturulabilmektedir.

Örneğin aşırı miktarlarda alkol almış DKA bulguları ve belirtileri olan diyabetik olmayan kişilerde ketoasidozu saptamak için kan ketonlarıyla birlikte bazen kan gazları, kan şekeri ve elektrolit testleri de yapılmaktadır.

Ne zaman istenir?
Diyabetlide DKA ile ilişkili semptomlar varsa kan ketoz testleri istenebilir. Ayrıca, diyabetlinin gebe olduğu veya kendini hasta hissettiği zamanlarda da DKA’nın gelişme potansiyeli mevcut olduğundan bu test yapılabilir. Evde keton düzeylerini izleme olanağı mevcut olduğundan doktorun önerdiği sıklıkla kan ketonlarının tayini istenebilir. Ketoasidozun bazı bulguları ve belirtileri:

sık idrar yapma, aşırı susuzluk hissi
vücudun susuz kalması, elektrolit kaybı
hızlı soluma, nefes darlığı
solukta meyve kokusu
bulantı ve kusma
bitkinlik
bilinç bulanıklığı
bazen koma
Diyabeti olmayanlarda, ketoz veya ketoasidoz semptomları varlığında genellikle kan ketonlarının tayini istenmektedir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Kanda keton konsantrasyonları yükselirse o kişide bir ölçüde ketoz veya ketoasidoz var demektir. Konsantrasyonları düşük veya normalse hastada ya aşırı miktarlarda keton oluşmamaktadır veya yükselmiş keton cismi konsantrasyonu kullanılan test yöntemiyle belirlenememektedir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Güncel çalışmalar diyabet ketoasidoz tanısı koymada hem serum ketonları hem de beta hidroksibutirat ölçümlerinin etkili olduğunu göstermiştir. Bazı doktorlar beta hidroksibutiratı tercih etseler de her laboratuvarın yapabildiği bir test değildir.

Diyabetliysem ketonlar yerine yalnızca kan şekerimi test edebilir miyim?
Bunlar ilişkili olmakla birlikte aynı şey değildir. Ketonlardaki artışlar yüksek glukoz konsantrasyonlarıyla ilişkili olmasına rağmen birçok durumda örneğin, hastalandığınızda orta derecedeki glukoz düzeyleriyle birlikte de ortaya çıkabilmektedirler.

Kan ketonları yerine idrarımdaki ketonları test edebilir miyim?
Birçok kez evet. Kan testine göre idrar testi çok daha sık yapılmaktadır. Ancak DKA’daki esas keton cismi olan beta hidroksibutiratı saptayamayacağından doktorunuz kandaki düzeyleri izlemenizi tercih edebilir.

Tip 2 diyabetliysem daha sonra DKA geçirebilir miyim?
Evet. Tip 1 diyabette olduğu kadar sık görülmese bile ağır enfeksiyon veya hastalıkta oluşabilmektedir.

Ketoz veya ketoasidozlu olduğum halde farkına varmamış olabilir miyim?
Ketoz sizde az sayıda semptom verebilirse de ketonların birikmesi semptomları tetiklediğinden konsantrasyonlar arttıkça semptomlar da ortaya çıkacaktır.

Kaynakça : labtestsonline