Diğer adları : İAT İndirekt Antiglobulin Testi Antikor Taraması İndirekt Anti-human Globülin Testi
Resmi adı : İndirekt Antiglobulin Testi

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kan nakline hazırlık için veya gebelik ve doğumda eritrositlere yönlendirilmiş antikorları saptamak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Özellikle Rh negatif iseniz kan nakline hazırlanırken, gebelik veya doğum sırasında bu test istenir.

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzdaki bir damardan alınan kan örneği.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
İndirekt Coombs Testi (İndirekt antiglobülin testi -IAT) kanınızda dolaşan ve eritrositlere karşı oluşan antikorları araştırır. Kanınızda eritrosit antikorlarının dolaşmasının en önemli nedenlerinden biri kan nakli veya gebelikte kendinize ait olmayan (yabancı) eritrositlere maruz kalmış olmanızdır.

Normalde eritrositlerin yüzeylerinde antijenler mevcuttur. Eritrositlerinizin üzerinde anne ve babanızdan kalıtımla belirlenen bireysel antijenlere sahipsiniz. İnsan eritrositleri üzerinde başlıca iki antijen veya yüzey tanımlayıcıları olan A ve B antijenleri bulunur. Kanınız bu antijenlerin varlığı veya yokluğuna göre gruplandırılır. Başka bir önemli yüzey antijeni, D antijeni de denilen Rh faktörüdür. Eritrositlerinizin üzerindeyse kan grubunuz Rh pozitif, değilse Rh negatifdir. Ayrıca daha az bilinen Kell, Lewis ve Kidd kan grupları gibi birçok başka eritrosit antijenleri de mevcuttur.

Belli bazı eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturmaya başlamanızın birkaç nedeni mevcuttur.

Kan naklinden sonra
A ve B eritrosit antijenlerine yönlendirilmiş antikorlar, antijenlere maruz kalmadan doğal yolla oluşturduğumuz antikorlardır. Kan nakli olmadan önce ciddi bir transfüzyon reaksiyonunun oluşmasını önlemek için ABO grubu ve Rh tipiniz vericinin kanıyla eşleştirilir. Antikorlarınızın vericinin kan hücreleriyle reaksiyona girip vericinin kan hücrelerini yok etmemesi için vericinin kanı sizinkiyle aynı ABO grubu ve Rh tipinde olması gerekmektedir. Ancak kan nakli olduysanız vücudunuz yabancı olarak algılamadığınız (örn: Kell veya Kidd kan grupları) diğer kan gruplarının antijenlerini tanıyabilir. Siz daha sonra antikorlar oluşturabilirsiniz. Bu antikorlar kanınızda dolaşan vericinin eritrositleri üzerindeki bu antijenlere bağlanabilir. Birçok kez kan nakli olanlar daha çok sayıda eritrosit antijenlerine maruz kalacağından eritrositlere karşı antikorlar oluşturma ihtimalleri daha yüksektir.

Anne-bebek kan gruplarının uyuşmazlığı
Bir bebeğe babasından kalıtımsal olarak annesinin eritrositleri üzerinde bulunmayan antijenler geçebilir. Anne, gebelik veya bebeğin bazı hücrelerinin plasenta ayrılırken annenin kan dolaşımına geçtiği doğum olayı sırasında bebeğinin eritrositleri üzerindeki yabancı antijenlere maruz kalabilir. Anne, bu yabancı eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturmaya başlayabilir. Bu durum genellikle ilk bebeği değil aksine daha sonraki bebeklerde görülmekte, annenin antikorlarının plasentayı geçmesi ile bebeğin eritrositlerine yapışarak onları hemolize etmekte ve yenidoğanın hemolitik hastalığına neden olabilmektedir. İndirekt Coombs Testi (IAT) annenin eritrosit antikorları oluşturup oluşturmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.

Kan nakli yoluyla veya gebelikte ilk kez yabancı bir eritrosit antijenine maruz kaldığınızda antikorlar üretmeye başlayabilirsiniz. Ancak ilk maruziyet sırasında hücreleriniz yabancı eritrositleri gerçekten yok etmeye yetecek miktarda eritrosit üretmeye zaman bulamaz. Daha sonraki kan nakli veya gebelikte bağışıklık yanıtı yeterli miktarda antikor üretip kan naklinden veya bebekten gelen eritrositlere bağlanarak onları hemolize edecek kadar güçlü olabilir.

IAT kanınızdaki eritrosit antikorları (ABO antikorları dışında) için kullanılan bir tarama testidir. IAT ile saptanan eritrosit antikorları bir antikor tanımlama testiyle belirlenebilir.

Test için numune nasıl toplanır?
Kolunuzdaki bir damardan alınan kan örneği.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Hayır.

Nasıl kullanılır?
Kanınızdaki A ve B antijenleri dışında eritrosit antijenlerine karşı oluşan antikorların varlığını saptamak amacıyla İndirekt Coombs Testi (İndirekt antiglobülin testi – IAT) kullanılmaktadır. Kan naklinin beklendiği durumlarda “tip ve tarama” testinin bir bölümü olarak da uygulanmaktadır. Bir antikor saptanırsa hangi antikorların mevcut olduğunu belirlemek için antikor tanımlama testi yapılır. Çapraz eşleştirme sırasında IAT testinin değişik bir formu uygulanır. Vericinin eritrositleri ve plazmanız karıştırılır ve test tüpü içinde eritrosit kümeleşmesi (aglütinasyon) olup olmadığına bakılır. Kan nakilleri sırasında mevcut eritrositlerin antikorlarına karşı antijen içermediğine dikkat edilmelidir.

Kan nakline akut veya gecikmiş reaksiyon gösterdiyseniz doktorunuz reaksiyonun nedenini araştırmak için hem IAT hem de Direkt Coombs Testi (DAT) isteyecektir. (DAT testi eritrositlere bağlanan antikorları saptar). Akut devre geçtikten sonra hastada yeni antikorlar oluşup oluşmadığını anlamak için başka bir IAT testi yapılabilir. Gebelik sırasında anne kanında mevcut, plasentayı geçip bebeğin eritrositlerine saldırabilen ve yenidoğanın hemolitik hastalığına (YHH) neden olan antikorların tarama testi olarak IAT testinden yararlanılmaktadır. Rh kan grubu sistemi içinde “D antijeni” denilen eritrosit antijenine cevaben oluşturulan antikor en ciddi YHH nedenidir. Eritrositlerinin üzerinde D antijeni olan kişinin Rh pozitif, mevcut olmayanın ise Rh negatif olduğu düşünülür. Rh pozitif fetüsün kan hücrelerine maruz kalan Rh negatif annede antikor gelişebilir. Bunu önlemek için Rh negatif anneye gebeliğin erken döneminde (28. haftada) ve tekrar doğum zamanında IAT testi yapılmalıdır. Yirmi sekizinci haftada hiç Rh antikoru mevcut değilse, annenin kan dolaşımında mevcut olabilen fetusa ait herhangi Rh pozitif eritrositleri temizlemek, annenin Rh antikorları üretmesini önlemek için anneye bir Rh immünoglobülin (RhIg) enjeksiyonu yapılır. Doğumda bebeğin Rh grubu belirlenir. Bebek Rh negatifse anneye başka bir RhIg enjeksiyonu yapmak gerekmez. Bebek Rh pozitifse annede başka bir IAT testi daha yapılacaktır. Test sonucu negatifse anneye ilaveten bir RhIg enjeksiyonu daha yapılır.

Otoimmün hemolitik anemi tanısı koymaya yardımcı olmak için nadiren bu test kullanılmaktadır. Kişi kendi eritrosit antijenlerine karşı antikorlar oluşturduğunda hemolitik anemi gelişebilir. Sistemik lupus eritematozus gibi bazı otoimmün bozukluklarda, lenfoma veya kronik lenfositik lösemi gibi hastalıklarda, mikoplazma pnömonisi ve mononükleoz gibi enfeksiyonlarda hemolitik anemi oluşabilmektedir. Penisilin gibi ilaçların kullanımıyla bazı insanlarda da hemolitik anemi oluşabilmektedir.

Ne zaman istenir?
Beklenen bir kan naklinden önce ve bir transfüzyon reaksiyonu ardından İndirekt Coombs Testi (İAT) istenir.

Kan nakli reaksiyonunun belirtileri ve bulguları aşağıdakileri içerebilir:

Ateş, üşüme-titremeler
Sırt ağrısı
Kanlı idrar
Baygınlık veya baş dönmesi hissi
Her kadında gebelik araştırmasının bir bölümü olarak IAT testi yapılır. Rh negatif kadınlarda bir RhIg enjeksiyonundan önce, bebeğin Rh pozitif olduğu saptanmışsa doğumdan sonra da IAT testi yapılır. Rh antikorlarına sahip olduğu bilinen gebe kadınlarda mevcut antikorun miktarını kabaca izlemek için bazen IAT testi istenmektedir.

Test sonucu ne anlama gelir?
İndirekt Coombs Test (IAT) sonucu pozitifse, bir veya birden fazla sayıda eritrosit antikoru mevcuttur. Bu antikorların bir bölümü diğerlerinden daha önemli olacaktır. Kan naklinden önce IAT tarama testi kullanıldığında pozitif IAT testi sonucu mevcut antikorların belirlenmesi için bir antikor tanımlama testine gerek duyulduğuna işaret eder. Antikor tanımlandıktan sonra, kan nakli ardından antikorun, vericinin eritrosit antijenleriyle reaksiyona girmemesi ve onları yok etmemesi için karşıt antijeni (antijenleri) içermeyen donör kanı tedarik edilmelidir.

Rh negatif annede IAT testi sonucu da negatifse, antikor üretimini engellemek için kısa bir zaman zarfında (72 saat) bir RhIg enjeksiyonu yapmak güvenli bir yaklaşımdır. Annede IAT test sonucu pozitifse o zaman mevcut antikor veya antikorlar tanımlanmalıdır. Bir Rh antikoru saptanmışsa, o zaman RhIg enjeksiyonu yarar sağlamaz. Annede farklı bir antikor mevcut olsa bile annenini Rh antikorları oluşturmasını engellemek için yine de RhIg enjeksiyonu yapılabilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Dolaşıma giren bir eritrosit antijeni gerçekten hiçbir zaman kandan temizlenmeyecektir. Yıllar önce antijene maruz kalınmışsa dolaşımdaki antikor düzeyleri ölçülemeyecek kadar düşecektir. Ancak hasta aynı antijene yine maruz kalırsa hızla antikor üretimi tetiklenip antikorlar eritrositlere saldıracaktır.

Her kan nakli hastayı vericinin eritrositleri üzerindeki antijenler kombinasyonuna maruz bırakmaktadır. Nakledilen eritrositler, alıcının eritrositlerine karşı yabancı antijenler içerdiğinde antikor oluşma potansiyeli mevcuttur. Belli dönem içinde çok sayıda kan nakli yapıldıysa farklı antijenlere karşı antikorlar oluşabilmektedir. Bu takdirde uyumlu bir kan bulma olasılığı giderek zorlaşmaktadır.

RhIg (RhImmun Globülin) tedavisi geliştirilmeden önce neler oluyordu?
RhIg (RhImmun Globülin) enjeksiyon tedavisi geliştirilmeden önce, Rh negatif anneler ilk Rh pozitif bebeğinden aldığı kanla sıklıkla duyarlılaşır ve annede anti-Rh antikorlar oluşmaya başlardı. Daha sonra doğacak Rh pozitif bebeklerde, bebeğin eritrositlerine saldıran annenin anti-Rh antikorları nedeniyle Rh hastalığı oluşmakta ve buna bağlı düşükler ve ölü doğumlar oldukça sık görülmekteydi. Doğan bebeklere sağ kalmaları için hemen kan nakli yapılması gerekmekteydi. Bu immünoglobülin tedavisi bu komplikasyonları geniş ölçüde önlemiş olmasına rağmen kadınların küçük bir yüzdesinde yine de Rh antikorları oluşmaktadır.

Niçin Rh negatif kadının kocasında kan grubuna bakmak gerekecektir?
Kadının kocası da Rh negatif ise doğacak çocukların hepsi Rh negatif olacak ve Rh uyuşmazlığı görülmeyecektir. Ancak baba Rh pozitifse doğacak çocuk Rh pozitif olabilir ve Rh negatif anneyle uyuşmazlık gösterebilir.

“O” kan grubuna sahibim. Yenidoğan ABO hemolitik hastalığına yakalanmış bir bebeğe sahip olma ihtimalim var. Gebeyken bir İndirekt Coombs Testi (İndirekt antiglobulin testi-IAT) yaptırmal&
Özellikle anne O grubuysa anne ile bebek arasında ABO uyuşmazlığı olduğunda yenidoğanın hemolitik hastalığı oluşabilir. Vücudumuz eritrositlerimiz üzerinde bulunmayan A ve B antijenlerine karşı doğal olarak antikorlar oluşturduğundan bu durumda İndirekt Coombs Testi (IAT) yararlı olmaz. Kan grubu A olan bir annede doğal olarak eritrositler üzerindeki B yüzey antijenine karşı antikorlar, B grubu annede ise anti-A antikorları bulunacaktır. Annenin kanında antikorların varlığı bilindiğine göre yenidoğanın ABO hemolitik hastalığı olgularını taramak için IAT testi kullanılmaz.

Kan bağışı yaparken antikor alabilir miyim?
Hayır. Kan bağışı yaparken başkasının kanıyla temasa etmezsiniz

Bir ameliyattan önce önce kanımı verir ve daha sonra kanım bana nakledilirse (otolog kan bağışı) antikorlar için kaygılanmam gerekir mi?
Gerekmez. Yabancı eritrosit antijenlerine maruz kalmayacağınızdan vücudunuz eritrosit antikorları oluşturma amacıyla uyarılmayacaktır.

Yeni doktoruma önceki, olaysız kan naklinden söz etmeli miyim?
Evet. Bu kan nakline bağlı olarak bir veya birçok antijene karşı duyarlılaşma olasılığı nedeniyle doktorunuzun bu bilgileri elde etmesi önemlidir. Bu durum sağlığınızı olumsuz etkilemeyecek olmasına rağmen doktorunuz özellikle ardışık kan nakilleri ve gebelikler konusunda dikkatli olmalıdır.

Kaynakça : labtestsonline