Diğer adları :Nükleik asit amplifikasyon testi (NAAT) NAT HIV PCR Kantitatif plazma RNA testi HIV Miktarlanması
Resmi adı : İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü RNA miktarı ölçme

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
HIV hastalığının durumunu diğer laboratuvar testleri ve fiziksel hastalık gidişatı ile beraber izlemek ve tedaviye yön vermek için bu test yapılmalıdır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
HIV’in ilk tanısı konulduğu zaman, tedaviye başlandıktan sonra veya tedavi değişirse her 2-8 haftada bir, uzun dönemli tedavi esnasında ise her 3-4ayda bir veya doktorun önerdiği zamanlarda bu test yapılmalıdır.

Gerekli Numune Nedir?
Koldaki bir damardan (venden) alınan kan numunesi

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
İnsanda Kazanılmış immün yetmezlik (AİDS) hastalığına sebeb olan İnsan İmmün Yetmezlik virüsünün (HİV) kandaki RNA(nükleik asit) miktarını(viral yük) ölçer.İnsan bu virüsle enfekte olduğunda virüs kendisinin birçok kopyasını üretir ve lenf nodları,dalak ve vücudun diğer yerlerine doğru hareket eder. Virüs miktarı çok olsa bile erken evrelerde hiçbir belirti veya semptom olmayabilir yada sadece grip-benzeri semptomlar olabilir. Semptomlar olmasa bile virüs çoğalmaya devam eder ve immün hücrelere hasar verip öldürmeye devam eder. Sonrasında immün sistem çok fazla zayıflar bu yüzden vücudun enfeksiyonlara ve belirli kanser türlerine karşı savaşma yetisini etkiler.Bu safhada daha fazla semptom görülmeye başlar çünkü vücut bu dönemde mikroorganizmalarla ortaya çıkan enfeksiyonlara karşı daha duyarlıdır; örneğin:tuberküloz,mantar veya kaposi sarkomu gibi.

Eğer enfekte olmuşsanız virüsle karşılaştıktan 3-8 hafta (bazen 6 aya kadar) sonra vücudunuz hiv antikorları üretmeye başlar.Bu antikorlar tarama testleri ile tespit edilebilir. Bununla berber geçen birkaç hafta içinde virüsle karşılaşmışsanız antikor seviyesi saptanabilecek düzeyde olmayabilir. Bu saptanamayan döneme “pencere dönemi” denir. Ama bu dönemde HİV RNA(viral yük) testi sizin HİV ile karşılaşma durumunuzu gösterebilir. Bunun tespitinin yapılabilmesi için çok yüksek teknoloji ve kaynaklara ihtiyaç vardır bu yüzden bu test teşhiste antikor testleri kadar yaygın kullanılmaz. Genellikle p24 antijen testi erken teşhiste kullanılır.

HİV ilerledikçe virüs kendisini kopyalamaya devam eder virüsün kopya sayısı ve virüs yükü kanda artar. HİV tanısı almışsanız HİV viral yükünün (HiV RNA) ölçümü doktorunuza vücudunuzda nekadar HİV virüsü olduğunu ve ne kadar hızla çoğaldığını gösterir. Test CD4 sayısı, ile birlikte tedaviye ne zaman başlanması gerektiğini tespitte, ilaç direncinin tespitinde veya başka bir tedavi protokolüne ihtiyacını belirlemede yardımcı olur. Anti viral ilaçlarla tedavi kandaki virüs yükünü çok fazla veya tespit edilemeyecek kadar düşürür ancak vücuttan tamamıyla yok edemez.

Test için numune nasıl toplanır?
Koldaki bir venden alınan kan örneği.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Hayır.

Nasıl kullanılır?
Viral yük testi HİV nükleik asit (RNA) miktarının nicel olarak ölçüldüğü bir testtir ve CD4 hücre sayısı ile birlikte kullanıldığında önemli bir bilgi sağlar.

HIV hastalığının durumunu izlemek için,
Tedavinin planlanmasında ve,
HİV’in gelecekteki seyrini tahmin etmek için.
Kanıtlar, viral yük miktarının düşük tutulması ile hastalığının komplikasyonlarının azaldığını,HİV enfeksiyonunun AİDS’e gidişatını yavaşlattığını ve yaşam süresini uzattığını göstermiştir.

Viral yükü test etmek için kullanılan birçok metod vardır. Sonuçlar birbirlerine uymayabilir. Aynı metodun her zaman kullanılması önemlidir.

Ne zaman istenir?
Bir hastaya ilk kez HİV tanısı konulduğunda viral yük testine başvurulmalıdır. Genellikle CD4 sayısı ile birlikte istenir. Test sonucu ,virüsün aktif olup olmadığını gösterir. Virüsün çoğaldığını ve tedavinin hemen gerekili olup olmadığını gösterir.

Eğer tedaviye başlanırsa, doktorunuz, iki ila sekiz haftadan sonra tedavinin etkinliğini görmek için bir viral yük testi ve bir CD4 sayısı istemelidir. Uzun sürecek bir tedaviye başlanırsa, doktorunuz, üç ila altı ay arasında viral yük testleri ve CD4 testlerini istemelidir.

Test sonucu ne anlama gelir?
HİV Viral yük testleri kanın mL’sindeki HİV kopyalarının sayısı olarak raporlanır. Eğer viral yük ölçümü yüksekse, HIV’in çoğaldığını; viral yük ölçümü düşük ise hastalığın hızlı bir iyileşme gösterdiği anlamı çıkar. Yüksek bir viral yük herhangi bir yerde 5000-1000/mL kadar HIV kopyalarının bulunmasıdır. Bu viral yük sayısı bir milyon veya daha çok yüksek olabilir. Düşük viral yük ise genellikle 40-500/mL kopya arasındadır. Kullanılan testin tipine bağlı olarak değişebilir. Bu sonuçlar, HIV’in aktif olarak yeniden üremediğini ve hastalığın ilerleme sürecinin düşük olduğunu gösterir.

Viral yük sonucunda virüs saptanamazsa , bu iyileştiğiniz anlamına gelmez. Bu durum, kandaki HİV RNA seviyesinin testte belirlenen düzeyin altında olduğu anlamını taşır. Kanda HİV seviyeniz saptanamayacak düzeyde ise virüs hücrelerinizde ve dokularınızda “HİV provirüs” olarak bulunduğunu gösterir. HİV provirüs virüsün hücre çekirdeğine kadar ilerleyip hücrenin DNA’sı ile birleşmesidir.

Doktorunuz medikal tedavi almanızı önerdiği halde tedavi olmuyorsanız veya zamanında ilaçlarınızı almıyorsanız , viral yük miktarınız anlamlı oranda düşmeyecektir.

Viral yük düzeyindeki değişiklikleri ölçmek çok önemlidir. Yükselen sayı kötüye giden enfeksiyonu gösterirken, düşen sayı HiV enfeksiyonundaki azalmayı gösterir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
HiV viral yük testi ilk tanıdan sonra virüs seviyesini izlemek için kulllanılır. Genelde HiV antikor testi HiV tanısı için önerilen testtir.

PCR ile yapılan HiV viral yük testi daha duyarlı olsa da yanlış pozitif sonuç verme riski daha çoktur.

Egzersiz , beslenme ve diğer hayat düzenimdeki değişiklikler viral yük miktarının düşmesine yardımcı olabilir mi?
Viral yük testleri ile yaşamsal faaliyetler arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Buna karşın, sağlıklı yiyecekler tüketilirse, güçlü ve enerjik kalacaksınız. Bu ve daha fazla bilgi için HİV ile yaşam broşürüne bakınız

HIV Viral yük testinin HIV RNA miktarını saptadığını biliyorum. HIV DNA testi nedir?
HIV DNA testi HIV ile enfekte annelerden doğan bebeklerdeki enfeksiyon durumunu izlemek için kullanılan nicel bir testtir, HİV Proviral DNA testi de denir. Doğumdan sonraki ilk 3 haftada (bazen 6 aya kadar) kullanılır.

Bu test anne kanından HİV antikorları bebeğe geçebileceği için bebeğe yapılır. Bebek enfekte olmasa bile antikor testleri bu yüzden pozitif çıkabilir.Enfeksiyondan sonra virüs hücre içine girip kendini kopyalmaya başlar. Viral parçacıklar hücre çekirdeğine girip hücre DNA’sı ile bütünleşebilir. Bu proviral DNA ana hücrenin bir parçası olarak kalabilir. Bu yüzden viral yük testi saptanamayacak düzeyde olsa bile hücre içinde hala virüsler vardır.

Bebeklerde immün sistem tam gelişmemiştir, bu yüzden doğumda enfekte olsalar bile kanda yeteri kadar virüs saptanamaz. Ancak proviral DNA miktarı saptanabilir. HİV DNA testi için pozitif olan bir bebek virüsle enfekte olmuş demektir; negatif olan bebek ise enfekte olmamış demektir (yada bebek doğduktan çok sonra test yapılmış demektir).

Bebek HİV DNA testinden sonra enfekte olmuş olabilir bu yüzden negatif çıkan test 1-2 aylık olduğunda tekrarlanmalıdır ve 3-6 aylık olduğunda yine tekrarlanmalıdır.Bu durum virüs seviyesi saptanacak seviyeye gelemediği için gerekli olabilir.

Eğer HİV DNA testi pozitif ise takipte CD4 hücre sayısı ve viral yük erken tedavinin takibinde faydalı olur.

Kaynakça : labtestsonline