Diğer adları : HDL HDL-C
Resmi adı : Yüksek yoğunluklu lipoprotein kolesterol

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kalp hastalığı geliştirme riskini değerlendirmek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Düzenli sağlık muayenesinin bir bölümü olarak erişkinlerde en az 5 yılda bir kolesterol testiveya lipid profili testi yapılır

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarından veya el parmağı delinerek alınan kan numunesi kullanılır

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Bu test tam lipid profilinin bir bileşeni olarak gerçekleştirilecekse 9-12 saat aç kalınması gerekir, yalnızca su içilmesine izin verilir.

Ne test edilmektedir?
Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL kolesterol, HDL-C) kanda kolesterolü taşıyan lipoprotein sınıflarından biridir. HDL-C, birincil olarak az miktarda kolesterol içeren bir proteindir. Dokulardan fazla kolesterolü uzaklaştırıp atılması için karaciğere taşıdığından yararlı olduğu düşünülür. Bu nedenle HDL kolesterole sıklıkla iyi kolesterol denmektedir. HDL kolesterol testi kandaki HDL-C miktarını ölçmektedir.

Yüksek kolesterol düzeylerinin atardamarların sertleşmesi (ateroskleroz) ve kalp hastalığıylailişkili olduğu gösterilmiştir. Kanda kolesterol düzeyleri yükseldiğinde (HDL tarafından ortamdan yeterli miktarda uzaklaştırılamamıştır) kan damarlarının duvarlarında birikebilir. Plaklar denilen bu birikintiler üst üste yığılarak damar duvarlarının daha çok sertleşmesine ve sonunda kan damarlarını daraltarak kan akışının yavaşlamasına yol açabilmektedir.

Yüksek kan HDL-C düzeyleri kanınızdaki fazla kolesterolü ortamdan uzaklaştırarak plak geliştirme riskinizi azaltabilmektedir.

Test için numune nasıl toplanır?
HDL-C testinde kan numunesi kullanılmaktadır. Çoğu kez kan numunesi bir toplardamardan alınır. Bazen parmak derisini delerek bir damla kan kullanılıp HDL-C ölçümü yapılmaktadır. Portatif test cihazlarında HDL-C ölçümü için tipik olarak parmak delinerek alınan kan numunesi kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Bu test genellikle tam lipid profilinin bir bileşeni olarak gerçekleştirildiğiden 9-12 saat aç kalınması gerekir, yalnızca su içilmesine izin verilir

Nasıl kullanılır?
Sağlıksız lipid düzeylerini taramak ve kalp hastalığı geliştirme riskinizi belirlemek için diğer lipid testleriyle birlikte HDL kolesterol (HDL-C) testi kullanılmaktadır

Önceki test sonuçları kalp hastalığı riskinizin arttığını göstermişse, kalp krizi geçirmişseniz veya yüksek kolesterol düzeyleriniz için tedavi görüyorsanız doktorunuz düzenli olarak HDL-C düzeyinizi izleyebilir.

Ne zaman istenir?
Kolesterol tarama testi sonucu yüksek değerler elde edilmişse hasta takibi için HDL-C testi istenebilir. Genellikle yalnız başına HDL-C testi istenmez. Bir sağlık kontrolü sırasında lipid profilinin bileşenleri olarak kolesterol, LDL kolesterol (LDL-C) ve trigliseritlerle birlikte HDL-C testi de istenir. Tüm erişkinlerin en azından 5 yılda bir test edilmesi önerilmektedir.

Kalp hastalığı açısından bir veya daha fazla sayıda risk faktörüne sahip olanlarda lipid profilinin bir bileşeni olarak daha sık aralıklarla HDL-C testi istenebilir. Başlıca risk faktörleri:

Sigara kullanımı
Yaş (erkekler 45 yaş ve üstü veya kadınlar 55 yaş ve üstü)
Hipertansiyon (kan basıncı 140/90 veya daha yüksek veya kan basıncını düşürücü ilaçlar almakta)
Ailede erken yaşta kalp hastalığı öyküsü (yakın akrabada kalp hastalığı–erkek akrabada 55, kadın akrabada 65 yaşından önce)
Önceden var olan kalp hastalığı veya yakın zamanda kalp krizi geçirmiş olmak
Diyabet
Düşük riskli çocuklar ve ergenler için rutin olarak lipid testi istenmemektedir. Ancak erişkinlerde olduğu gibi kalp hastalığı geliştirme riski yüksek çocuklar ve gençler için lipid profil taramaları önerilmektedir. Bazı risk faktörleri erişkinlerinkine benzemekte olup ailede mevcut kalp hastalığı, diyabet, yüksek kan basıncı veya obezite gibi sağlık sorunlarını içerir. Yüksek riskli çocuklara ilk lipid profili (HDL-C dahil) testi 2-10 yaş arasında uygulanmalıdır. İki yaşından küçük çocukların test edilmesi gerekmez.

HDL-C düzeyinizi yükseltmeyi amaçlayan diyet, egzersiz, sigarayı bırakma gibi yaşam tarzı değişikliklerinin başarısını değerlendirmek için belli aralıklarla HDL-C düzeylerinin ölçümü istenebilir

Test sonucu ne anlama gelir?
Erişkinler için:

HDL-C erkekler için 40 mg/dL (1.0 mmol/L)’den, kadınlar için 50 mg/dL (1.3 mmol/L)’den daha düşükse, LDL düzeyi dahil olmak üzere diğer risk faktörlerden bağımsız bir artmış kalp krizi mevcuttur.
Tipik HDL-C düzeyi erkekler için 40-50 mg/dL (1.0-1.3 mmol/L), kadınlar için 50-59 mg/dl (1.3-1.5 mmol/L) olup orta derecede kalp hastalığı riskiyle ilişkilidir..
Birçok epidemiyolojik çalışmaya dayanarak 60 mg/dL (1.55 mmol/L) HDL-C veya daha yüksek düzeyler ortalamadan daha düşük kalp hastalığı riskiyle ilişkilidir. Bazı sağlık klavuzlarında 60 mg/dL üstü kolesterol değerinin sağlığı koruyucu olduğu ve negatif risk faktörü olarak değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Ancak bazı güncel çalışmalar yüksek HDL-C’nin tümüyle koruyucu değer taşımadığını akla getirmektedir (Sıkça sorulan sorular bölümü 2. soru).
Çocuklar ve ergenler için risk kategorileri erişkinlerden farklıdır. Çocuğunuzun sonuçları hakkında çocuğunuzun doktoruyla konuşun.

Bazı laboratuvarlar total kolesterolün HDL kolesterole orantısını rapor etmektedir. Total kolesterolü HDL kolesterole bölerek bu orantı elde edilir. Örneğin, hastanın total kolesterol düzeyi 200 mg/dL, HDL kolesterol düzeyi 50 mg/dL ise orantının 4 olduğu belirtilir (veya 4:1). Arzulanan orantı 5 (5:1)’in altında, optimal orantı ise 3,5’dir. (3,5:1)

HDL, lipid profilinden gelen bulgular ve doktorunuzla konsültasyon bağlamında yorumlanmalıdır.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Tam bir lipid profili 9-12 saat aç kalmayı gerektirir. Kişi aç değilken test yapılmışsa risk değerlendirmesi için yalnızca HDL-C ve total kolesterol değerleri kullanılabilir.

Kişi sağlıklı ise HDL kolesterol düzeyi ölçülmelidir Akut rahatsızlık sırasında, kalp krizinin hemen ardından veya stres altındayken (cerrahi veya kaza nedeniyle) HDL kolesterol düzeyi geçici olarak düşebilir. Kolesterol düzeyini ölçtürmek için bir rahatsızlık iyileştikten sonra en azından altı hafta beklemelisiniz.

Kadınlarda gebelik sırasında HDL kolesterol düzeyi değişebilir. HDL kolesterolünüzü ölçtürmek için bebeğiniz doğduktan sonra en azından altı hafta beklemelisiniz.

Düşük HDL-C düzeyleri için hangi tedaviler önerilmektedir ?
Düşük HDL-C genellikle ilaç tedavisinin hedefi değildir. LDL-C’yi düşüren bazı ilaçlar HDL-C’yi de yükseltebildiğinden bu ilaçlar tipik olarak HDL-C düzeylerine dayanarak reçete edilmezler. HDL-C düzeyinizi yükseltmeye yardımcı olmak için bazı yaşam tarzı değişiklikleri de önerilebilir. Sigara kullanımı HDL-C düzeylerini azaltabildiğinden (sigara içicisiyseniz) sigarayı bırakmak HDL-C düzeyini artırmanın iyi bir yöntemidir. Egzersiz, HDL-C’yi artırmanın başka bir yoludur. Orta derecede alkol tüketiminin (günde 1-2 birim) HDL-C’yi yükselttiği bildirilmiş olmakla beraber yararlı olup olmadığı konusu biraz tartışmalıdır. Doktorların çoğu HDL-C kolesterol düzeyini yükseltmek için alkol alımının artırılmasını önermemektedir.

HDL-C testim yüksek. Bu bir sorun mu?
Yüksek HDL’nin insanların çoğunda genellikle koroner arter hastalığı (KAH) riskini azaltarak sağlığı koruyucu etkiye sahip olduğu saptanmıştır. Ancak bazı güncel çalışmalar bazı yüksek HDL’li kişilerde HDL’nin koruyucu olmadığı, gerçekte normal HDL düzeyleri olanlara göre yüksek bir koroner arter hastalığı riskine yol açabildiğini göstermiştir. Bir çalışmada yüksek HDL’li koroner arter hastalarının, lipid döngüsü için önemli enzimlerinde (kolesterol ester transfer protein ve hepatik trigliserit lipaz) genetik bozukluklar olduğu, başka bir çalışma da ise yüksek düzeylerde anormal derecede büyük HDL partiküllerinin artmış bir KAH riskiyle ilişkili olduğu gösterilmiştir. Yüksek HDL varlığında beklenmedik derecede yüksek KAH riskine hangi hastalıkların katkıda bulunduğunu belirlemek için ileri araştırmalara gerek vardır.

Kaynakça : labtestsonline