Resmi adı : Gastrin

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Aşırı gastrin üretimini saptamak, Zollinger-Ellison sendromu tanısı koymaya yardımcı olmak, gastrin üreten tümör (gastrinoma) nüksünü izlemek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Peptik ülserleriniz ve/veya ishaliniz ve karın ağrınız varsa ve doktorunuz aşırı miktarda gastrinin bunlara neden olduğundan kuşkulanıyorsa bu testi isteyebilir. Ayrıca bir gastrinoma nüksünü belli aralıklarla izlemek için de bu test istenebilir.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
On iki saat aç kalmanız ve testten 24 saat öncesine kadar alkol kullanmamanız gerekir. Doktorunuz, belli bazı mide ilaçlarından bu testi yaptırmadan önce uzun süre kaçınmanızı isteyebilir.

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Bu test kandaki gastrin miktarını ölçmektedir. Gastrin, midedeki asit üretimini düzenleyen bir hormondur. Sindirim süreci boyunca midede G- hücreleri denilen özel hücreler tarafından üretilir. Besinler yenildiğinde mide daha az asidik hale gelerek gastrin üretimini teşvik eder. Buna karşın mide asidi üretmek için gastrin mide duvarı hücrelerini (pariyetal hücreler) uyarır. Mide içindeki asidite arttıkça besinler parçalanır ve gastrin üretimi baskılanır. Bu geribildirim sisteminormal olarak kanda düşük –orta derecede konsantrasyonların oluşmasına yol açar. G-hücre hiperplazisi ve Zollinger-Ellison (ZE) sendromu gibi seyrek görülen durumlar gastrin ve mide asidinin aşırı üretimine neden olabilmektedir. Bu durum tedavisi zorlaşabilen peptik ülserlere yol açabilir.

ZE sendromu yüksek gastrin düzeyleri, büyük ölçüde artmış mide asidi üretimi, gastrinomalar denilen gastrin üreten tümörlere bağlı peptik ülser ile karakterizedir. Gastrinomalar; pankreas, onikiparmak bağırsağı ve nadiren vücudun diğer kısımlarında oluşabilmektedir. Yarısından çoğu kötü huyludur. Karaciğer gibi vücudun diğer kısımlarına yayılabilen kansere neden olurlar. Minik tümörler bile büyük miktarlarda gastrin üretebilmektedirler.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarınızdan iğneyle alınan kan numunesi kullanılır

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
On iki saat aç kalmanız ve testten 24 saat öncesine kadar alkol kullanmamanız gerekir. Doktorunuz testten birkaç gün öncesine kadar belli bazı mide ilaçlarından kaçınmanızı isteyebilir.

Nasıl kullanılır?
Esasen aşırı gastrin ve mide asidi üretimini saptamak için gastrin testi istenir. Gastrin üreten ve gastrinom denilen tümörler, Zollinger-Ellison (ZE) sendromu ve midede gastrin üreten G-hücrelerinin hiperplazisine tanı konmasına yardımcı olmak için bu test istenir. Kişide karın ağrısı, ishal ve yinelenen peptik ülserler varsa bu test istenebilir.

Bir gastrinom cerrahi yolla çıkartıldıktan sonra nüks durumunu takip için de bir gastrin testi istenebilir.

Gastrin düzeyi anlamlı derecede yükselmemiş olmasına rağmen hastanın bulguları nedeniyle doktor yine de bir gastrinomdan kuşkulanıyorsa bazen bir gastrin uyarı testi isteyebilir. Bu işlem başlangıçta bir gastrin numunesi toplamayı, gastrin üretimini uyarmak için hastaya bir kimyasal madde (tipik olarak sekretin hormonu) vermeyi ve daha sonra belli zaman aralıklarıyla ilave gastrin numuneleri toplamayı içerir.

ZE sendromu tanısı koymaya yardımcı olmak için ara sıra gastrin testiyle birlikte veya ardından mide asidi düzeyinin ölçümü (pH) istenebilir.

Ne zaman istenir?
İshal, karın ağrısı ve/veya yinelenen peptik ülserleriniz var ve doktorunuz aşırı gastrin üretiminden kuşkulanılıyorsa gastrin testi istenebilir. Gastrin düzeyi orta derecede yükselmiş ve doktor hastada bir gastrinoma olduğundan kuşkulanıyorsa bir gastrin uyarı testi isteyebilir.

Gastrin üreten bir tümörünüz çıkartıldığında, nüksü izleme amacıyla tarama testi olarak belli aralıklarla bir gastrin testi istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Düşük veya normal gastrin konsantrasyonları tipik olarak izlenmez. ZE sendromu, G hücre hiperplazisi, atrofik gastrit, pernisiyöz anemi, pilor tıkanıklığı (mide ve onikiparmak bağırsağıbileşeğinde blokaj) ve kronik böbrek yetmezliği gibi çeşitli hastalıklarda orta derecede yüksek düzeyler görülebilir.

Gastrin düzeyleri yaşla, mide asidini nötralize eden veya üretimini engelleyen antiasitler, proton pompa inhibitörleriyle birlikte artabilmektedir. Aç kalmamış hastalarda bu düzeyler tipik olarak artacaktır.

Bir gastrin uyarı testi sırasında anlamlı derecede artan gastrin konsantrasyonları ve hastalık belirtileri saptanan hastalarda büyük ölçüde yükselen gastrin düzeyleri hastada ZE sendromu, bir veya birden fazla sayıda gastrinoma olasılığına işaret eder. Gastrinomun (gastrinomların) yerleşimini belirleme amacıyla yüksek gastrin konsantrasyonlarını izlemek için tipik olarak görüntüleme testleri istenir. Üretilen gastrin miktarı ne tümör büyüklüğü ne de sayısıyla ilişkilidir. Minik tümörler bile bol miktarda gastrin üretebilir.

Gastrinomun cerrahi yolla çıkartılmasından sonra başlangıçta düşük olan gastrin düzeylerinin daha sonra yükselmesi tümör nüksüne işaret edebilir. Tedavi sonrası düzeylerin düşmemesi tedavinin tamamen etkili olmadığını gösterebilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Gastrinomlar herkesi etkileyebilmekle birlikte MEN-1 ( Çoklu İçsalgı Bezi Tümörleri –tip 1 ) denilen kalıtsal bozukluğa sahip hastalar yüksek bir risk altındadır. Bu kişiler yaşamları boyunca pankreas veya başka bir içsalgıbezinde tümörler geliştirme riskini artıran genetik bozukluklara sahiptir.

Çoğu mide ülserinin gastrinomlara bağlı olmadığını belirtmek önemlidir. Bu tümörler sıklıkla Helicobacter pylori enfeksiyonlarıyla, bazen ibuprofen gibi steroid yapısında olmayan iltihap giderici ilaçlarla ilişkilendirilmektedir.

Yaşla birlikte gastrin konsantrasyonlarında artışlar mide asidi üretme yetisinde genel bir azalmayı yansıtabilir.

Zollinger-Ellison Sendromu nedir?
Zollinger-Ellison (ZE) sendromu mide-bağırsak yolunun seyrek görülen bir hastalığıdır. Mide, onikiparmak bağırsağı ve/veya ince bağırsağın üst bölümünde ağır, yinelenen peptik ülserlerle karakterizedir. Ülserlere büyük ölçüde, mide asidi üretimini uyaran bir hormon olan gastrinin yüksek düzeylerine bağlı artmış mide asidi neden olmaktadır. ZE’de, genellikle onikiparmak bağırsağına yerleşik, pankreas içinde de saptanabilen, nadiren vücudun diğer bölümlerinde oluşan gastrinomlar denilen gastrin üreten tümörler gastrin düzeylerinin yükselmesine neden olurlar. Yarısından fazlası kötü huylu olup karaciğer gibi vücudun diğer bölümlerine metastaz yapabilirler. Tümörler cerrahi yolla çıkartılmalıdır. Bazen asit üretimini kontrol etmek için midenin tamamen çıkartılması gerekir.

Gastrin testimin sonuçlarını almam ne kadar sürecek?
Laboratuvarda özel bir donanım kullanılarak gastrin testi yapılır. Her laboratuvarda bu test yapılamayacaktır. Bazı olgularda numunenizin bir referans laboratuvarına gönderilmesi gerekebilir. Sonuçlar birkaç gün sonra alınabilir.

Aşırı gastrin ve mide asidini nötralize etmek için yalnızca mide ilaçları alsam bu tedavi yeterli olmaz mı?
Tedavinizin bir bölümü olarak proton pompa inhibitörleri gibi mide ilaçları verilebilmesine rağmen altta yatan hastalığınıza tanı koymak önemlidir. Gastrinomlar seyrek görülmesine rağmen yarısından çoğu kanserli olup vücudunuzun başka bölümlerine yayılabilirler.

Kaynakça : labtestsonline