Diğer adları : Folikül Stimulan Hormon Folikül Uyarıcı Hormon
Resmi adı : Folikül Stimulan Hormon,serum

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Özellikle çocuk sahip olma sorunlarınız, cinsiyet organı yetersizliği, ergenlikle ilgili problemlerde ve hipofiz tümörlerini düşündüren bulgularınız varsa hipofiz fonksiyonunuzu değerlendirmek için bu test istenir.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Gebe kalma veya düzensiz adet dönemleri sorunlarınız varsa; doktorunuz hipofiz veya hipotalamus bozuklukları belirtileri, veya yumurtalık veya testis hastalığı belirtilerine sahip olduğunuzu düşünüyorsa; bir doktor çocuğun cinsel olgunlaşmasının beklenenden önce veya çok sonra oluştuğundan kuşkulandığında bu testi ister.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi, bazen rastgele zamanda alınan idrar numunesi veya 24-saatlik idrar numunesi kullanılabilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
Folikül uyarıcı hormon (FSH) hipofiz bezi tarafından yapılmaktadır. FSH üretimi cinsiyet organları (yumurtalıklar veya testisleri), hipofiz ve hipotalamus tarafından üretilen hormonlarla kontrol edilmektedir.

Kadınlarda FSH, adet döneminin foliküler fazı sırasında yumurtalıklar içindeki yumurtaların (foliküller) büyümesi ve olgunlaşmasını uyarmaktadır. Adet döngüsü foliküler ve luteal fazlara ayrılır ve adet döngüsü ortasında FSH ve lüteinleştirici hormon (LH) artışıyla karakterizedir.Bu adet döngüsü ortasında hormon düzeylerinin yükselmesinden hemen sonra yumurta serbestleşir. Foliküler faz sırasında FSH, folikül tarafından estradiol üretimini başlatır. Yumurta folikülünün gelişmesinde iki hormon birlikte çalışır. Luteal faz sırasında FSH progesteron üretimini uyarır. Hem estradiyol hem de progesteron hipofizin FSH miktarının kontrolüne yardımcı olur. FSH ayrıca yumurtalığın LH’ya yanıt vermesini kolaylaştırır. Menopoz da yumurtalıklar fonksiyonlarını durdurur ve FSH düzeyleri yükselir. Erkeklerde FSH olgun spermler oluşturması için testisleri uyarır ve androjen bağlayıcı proteinlerin üretimini uyarır. Ergenlik döneminden sonra FSH düzeyleri oldukça sabit kalır.

Bebekler ve çocuklarda doğumdan kısa bir süre sonra FSH düzeyleri yükselir ve daha sonra erkek çocuklarında 6. aylarda ve kız çocuklarda 1-2 yaşlarında çok düşük düzeylere iner. Ergenlik dönemine girmeden ve ikincil cinsiyet özellikleri gelişmeden önce konsantrasyonlar yükselmeye başlar.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarınızdan iğneyle alınan kan numunesi,veya rastgele zamanda alınan idrar numunesi kullanılır. Ancak FSH’nın döngüsel salımı nedeniyle 24-saatlik idrar numunesinin toplanması istenebilir. Bir 24 saatlik dönem içinde üretilen FSH düzeylerini ölçerek gün boyunca FSH düzeylerinde görülen değişkenlik minimal düzeye indirilebilir.

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapılması gerekmemekle birlikte adet dönemi sırasında belli zamanlarda kadından numune alınmalıdır.

Nasıl kullanılır?
Hem erkek hem de kadınlarda kısırlık araştırmasında diğer testlerle (LH, testosteron, östradiol ve progesteron) birlikte sıklıkla FSH testi de kullanılır. Bir erkekte düşük sperm sayısının nedenini belirlemeye yardımcı olmak için FSH düzeylerinden yararlanılır. Adet düzensizliklerinin araştırılmasında,hipofiz bozukluklarının veya yumurtalıklar veya testisleri ilgilendiren hastalıkların tanısında FSH düzeyleri yararlı olmaktadır. Gecikmiş veya erken (prekoks) ergenliğe tanı koymak için FSH ve LH düzeyleri ölçülmektedir.

Ne zaman istenir?
Kısırlık, hipofiz veya cinsiyet bezi bozukluklarını araştırmak için kadınlar ve erkeklerden FSH ve LH istenir.

Bir kadın adet görmezse veya adetleri düzensiz hale geldiğinde kadının menopoz dönemine girip girmediğini belirlemek için FSH istenebilir.

Kız veya erkek çocukların uygun yaşta ergenlik dönemine girmediği (ya çok geç veya çok erken) anlaşıldığında FSH ve LH istenebilir. Erken (prekoks) ergenliğin belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

Kadınlarda memelerin büyümesi
Kasık kıllarında büyüme
Erkeklerde dış üreme organlarında büyüme
Kadınlarda adet kanamasının başlaması
Ergenlik dönemine zamanında girilmemesi hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalık ve testisleri veya başka sistemleri ilgilendiren daha ciddi bir sorunu gösterebilir. LH ve FSH iyi huylu belirtilerle gerçek hastalık arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Belirtilrin gerçek hastalık sonucu olduğu kanıtlandığında altta yatan nedeni anlamak için ileri testler yapılabilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Kadınlarda FSH ve LH düzeyleri birincil (yumurtalıkların kendisinde) ve ikincil (hipofiz veya hipotalamus bozukluklarına bağlı yetmezlik) yumurtalık yetmezliği arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Artmış FSH ve LH düzeyleri birincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Birincil yetmezliğini bazı nedenleri aşağıda listelenmiştir.

Gelişme kusurları:

Yumurtalıklarda gelişme geriliği (over agenezi)
Kromozom anormalliği örn Turner sendromu
Yumurtalıklarda steroit üretim kusurları, örn: 17- alfa hidroksilaz eksikliği
● Vaktinden önce yumurtalık işlevlerinin durması:

Radyasyon
Kemoterapi
Otoimmün hastalık
Kronik ovülasyon (yumurtanın salımı) yetmezliği nedenleri:

Polikistik over sendromu (PKOS)
Böbrek üstü bezi hastalığı
Tiroid hastalığı
Yumurtalık tümörü
Kadın menopoza girdiğinde yumurtalıkları çalışmasını durdurur ve sonuçta FSH düzeyleri yükselecektir.

Düşük FSH ve LH düzeyleri hipofiz veya hipotalamus sorununa bağlı ikincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Düşük FSH düzeyleri yumurtalık kanseri riskindeki artışla ilişkilendirilmiştir.

Erkeklerde yüksek FSH düzeyleri birincil testis yetmezliğiyle bağlantılıdır. Aşağıda belirtildiği gibi testis olgunlaşmasında gelişimsel kusur veya travmaya bağlı olabilir.

Gelişme kusurları:

Yumurtalıklar ve erbezlerinin gelişememesi (gonadal agenezi)
Kromozom bozukluğu, örn: Klinefelter sendromu
Testis yetmezliği

Virüs enfeksiyonu (kabakulak)
Travma
Radyasyon
Kemoterapi
Otoimmün hastalık
Germ hücreli tümör
Düşük düzeyler hipofiz veya hipotalamus hastalıklarıyla ilişkilidir.

Beklenenden çok daha erken yaşta ikincil cinsiyet özellikleriyle birlikte yüksek FSH ve LH düzeyleri erken (prokoks) ergenlik belirtileridir. Bu durum erkeklerden ziyade kızlarda daha çok görülmektedir. Bu vaktinden önce gelişmenin tanı konup tedavi edilmesi gereken birçok farklı altta yatan nedeni olabilir. Nedenlerden bir bölümü:

Merkezi sinir sistemi zedelenmeleri
Hormon salgılayan tümörler
Yumurtalık tümörleri veya kistleri
Testis tümörleri
Ergenlik öncesi dönemde bazı ergenlik belirtileri gösteren çocuklarda normal LH ve FSH düzeyleri altta yatan veya farkına varılabilir herhangi bir neden olmaksızın zararsız bir erken ergenlik formuna işaret edebildiği gibi normal bir ergenlik variyasyonu da olabilir.

Gecikmiş ergenlikte LH ve FSH düzeyleri normal veya bu yaş aralığı içinde beklenenin altında olabilir. Gecikmiş ergenliğin nedenini tanımlamak için diğer testlerle birlikte GnRH’ye verilen LH yanıtının test edilmesi gerekebilir. Gecikmiş ergenliğin bazı nedenleri aşağıdakileri içerebilir:

Yumurtalık veya erbezlerinde yetmezlik
Hormon eksikliği
Turner sendromu (kızlarda kromozom anormallikleri)
Klinefelter sendromu (erkek çocuklarda kromozom anormalliği)
Kronik enfeksiyonlar
Kanser
Yemek yeme bozukluğu (anoreksiya nervoza)

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Simetidin, klomifen ve levodopa kullanımıyla FSH değerleri yükselebilmekte, doğum kontrol hapları, fenotiyazinler ve hormon tedavileriyle azalabilmektedir. FSH’nın sigara kullananlarda ve yaşla birlikte azaldığı bildirilmiştir.

Yeni çekilmiş nükleer tıp tetkikleri FSH test sonuçlarını etkileyebilmektedir.

Gebe kalamıyorum. Hangi testleri yaptırmam gerekli?
Temel kısırlık testleri sıklıkla FSH ve LH düzeylerinin ölçümünü içermektedir. Doktorunuz sizden ovulasyon (yumurtanın salınımı) sırasında hafifçe yükselen vücut ısınızın takip edilmesini isteyebilir. Başka hormonal testlerle birlikte cinsel ilişki sonrası (postkoital) inceleme de yapılabilir. Fallop tüplerinizin tıkanık olup olmadığını anlamak için bir histerosalpingografi (Fallop tüplerinin görüntülenmesi) istenebilir. Kocanızdan semen analizi için numune vermesi istenebilir.

Niçin bir kadına birden fazla FSH testi yapılırken erkeğe yalnızca bir test uygulanmaktadır?
Zamanla FSH düzeylerinde oluşan değişiklikleri takip için kadın hastaya birden fazla FSH testi uygulanabilir. Kadınlarda FSH düzeyleri döngüsel değişiklikler göstermekte olup her ay pik yapar, erkeklerde ise değerler daha sabit seyreder.

Genç bir kadın olmama rağmen yüzümde kıllar çıkıyor ve halen düzenli adet göremiyorum? Sorunum ne olabilir?
Kadınların % 7-10’unda görülen ve başlıca kısırlık nedeni olan polikistik over sendromu (PKOS gibi bir hormonal sorununuz olabilir. Bu hastalıkta yumurtalık içlerinde oluşan kistler nedeniyle yumurtalıklar normalden fazla büyümüş olabilir. PKOS’lu kadınlarda ayrıca androjen seviyeleri yüksektir ve normal bir yumurtlama dönemine sahip değildirler. Hastalık belirtilerinizin PKOS’a bağlı olduğundan emin olmak için FSH, LH ve androjen testleri gibi birkaç laboratuvar testi yaptırmanız gerekebilir. Kombine ilaç ve hormon tedavisi rahatsızlıklarınızın giderilmesine yardımcı olabilir.

Bir erkekten kadınlık hormonları niçin istenir?
Erkeklerde FSH ve and LH salgılamaktadır. Erkek üretkenliği için de bu hormon düzeyleri önem taşımaktadır. Kadınlarda FSH’nın yumurtalıkları, yumurta oluşturmak üzere uyarması gibi erkeklerde de FSH testisleri sperm üretmek üzere uyarmaktadır Erkeklerde testosteron düzeyleri düşükse LH ölçülebilir.

Kaynakça : labtestsonline