Diğer adları : Etil Alkol Alkol EtOH Ethanol
Resmi adı : Etanol

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kişinin etanol kullanıp kullanmadığını belirlemek ve mevcut etanolün miktarını ölçmek için yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Kişide etanol zehirlenmesini düşündüren belirtiler varsa veya içkiyle ilgili kanunların çiğnendiğinden şüphelenilirse veya uyuşturucu/uyarıcı madde taraması panelinin bir parçası olarak yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Etanol ölçümü; kan, idrar, tükürük veya nefesten alınan örneklerden yapılır. Kan, idrar ve tükürük örneklerinin analiz için laboratuvara gönderilmesi gerekirken nefes örneği alkolmetre ile anında analiz edilebilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır.

Ne test edilmektedir?
Test; kan, idrar,nefes veya tükürükteki etanol miktarını ölçer. Etanol (etil alkol veya alkol de denir) tüm dünyada binlerce yıldır medeniyetler tarafından tüketilmiştir. Az miktardaki etil alkol kişide neşe, rahatlama ve azalmış sosyal baskı hissi yaratır. Orta decede alkol alımı zayıflamış bellek ve motor yeteneklerinde azalmaya, kısa sürede fazla miktarda alkol tüketimi ise oryantasyon bozukluğu, solunum baskılanması, koma ve hatta ölüme kadar gidebilen akut etanol zehirlenmesine yol açar. Fazla miktarda uzun süreli alkol alımı alkolizm ve kalıcı karaciğer hasarına neden olur.

Etanol alındığı zaman, sindirim kanalından emilir ve tüm vücuda kan dolaşımı yoluyla taşınır. Etanol çoğunlukla karaciğerde yıkılırken, az miktar etanol de idrarla ya da solunumla akciğerden dışarı atılır. Karaciğer etanolü toksin olarak algılar. Enzimlerin yardımıyla alkolü önce asetaldehide, sonra asetata, en sonunda da karbondioksit ve suya oksitler. Karaciğer bir içkiyi bir saatte metabolize eder. Bir içki olarak kastedilen ise 340 gram bira, 141 gram şarap veya 42 gram viskinin içindeki etanol miktarıdır. Kişi, saatte bir içkiden daha fazla alkol içerse kanda alkol seviyesi sürekli olarak yükselir.

Test için numune nasıl toplanır?
Kan örneği, koldaki bir toplardamardan iğne ile alınırken; nefes örneği, tüp veya balon içine üflenerek toplanır. İdrar örnekleri plastik kaplarda toplanır; bazen tek bir idrar örneği toplanırken bazen de birincisinin atıldığı, belli bir süre sonunda ikincisinin toplandığı iki ayrı örnek toplanabilir. Tükürük örnekleri genellikle ağızdan, ucunda pamuk bulunan bir çubuk ile toplanır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez.

Nasıl kullanılır?
Etanol/alkol testi, hem tıbbi hem de kanuni amaçlar için kullanılır. Her iki kullanım için de örnekler ve sonuçlar genellikle ayrı ayrı toplanır ve test edilir.

Tıbbi: Tıbbi amaçlı yapılan testin hedefi, kişinin şikayetlerini etkili biçimde tedavi edebilmek için alkolün varlığını belirlemektir. Alkolün varlığını belirlemek ve konsantrasyonunu değerlendirmek için kan, bazen de idrar örnekleri kullanılır. Etanol zehirlenmesi belirtileri gösteren bir kişi acile geldiğinde, bu testlerden bir veya daha fazlası istenebilir. Belirtiler arasında kafa karışıklığı, sendeleyerek yürüme, kusma, uyuşukluk hali ve bilinç bulanıklığı vardır. Benzer belirtilere pek çok diğer durumlar da yol açabileceğinden, tam kan sayımı, glukoz, ve elektrolitler gibi testlerde genellikle eş zamanlı olarak istenir. Eğer başka madde kullanımından da şüphelenilirse, bunlara ek olarak uyuşturucu testleri ve diğer daha toksik alkoller (metanol ve izopropanol gibi) için de testler yapılabilir.

Yasal: Yasal amaçlı yapılan testin hedefi alkolün varlığını belirlemek ve değişik kanunların kapsamlarına göre ölçümde alkol bulunmasını değerlendirmektir. Yasal amaçlı ölçüm özel eğitimli kişilerce yapılmalı ve sıkı bir gözetim zinciri (örneğin taşınma ve işlem sürecini kağıt üzerine kaydeden takip aşaması) olmalıdır. Alkol testi; kanunları çiğneyen bir sürücünün kanında yasal sınırları aşan miktarda alkol olup olmadığının, yasal yaş sınırının altında birinin alkol içip içmediğinin, şartlı tahliyedeki birinin alkolden uzak durup durmadığının ve alkol tüketiminin kazaya sebep olup olmadığının belirlenmesi amacıyla istenebilir. Alkolün kişinin ölümüne sebep olup olmadığının belirlenmesi için otopsi sırasında alkol ölçümü yapılabilir. Yasal etanol ölçümü kontrol için ya da bir nedene bağlı olarak işverenin madde tarama programının bir parçası olarak istenebilir. Ayrıca yaşam sigortasına başvuruda istenen testlerin bir parçası olarak yapılabilir. (Tüm bu kullanımlar yasal alkol ölçümleridir çünkü takip sürecinin belgelendirilmesi gerekir.)

Yasal amaçlı ölçümler kan, nefes, idrar ve/veya tükürük örneklerinden yapılabilir. Nefes testi sürücülerde en sık uygulanan testtir. Akciğerlerden alınan derin bir nefesin son kısmı örnek olarak kullanılır. Kandaki alkol miktarının hesaplanması için de dönüşüm faktörü kullanılır. Kanda alkol ölçümü, sonucun doğrulanması veya yanlış olduğunun gösterilmesi amacıyla ve/veya nefes testine alternatif olarak istenebilir. Alternatif olarak idrar testi de yapılabilir. Genellikle, hasta idrarı toplar ve atar. 20 ya da 30 dakika sonra ikinci bir örnek toplar. İlk örnekteki alkol miktarı değişkendir çünkü idrarın mesanede ne kadar süreden beri durduğu bilinmez. İkinci örnek zamanlanmış bir örneği gösterecektir ve kandaki alkolü hesaplamak için değişik bir dönüşüm faktörü kullanılabilir. Kişinin alkol kullanıp kullanmadığının takibi için bazen rastgele idrar numunesi istenebilir. Tükürükte alkol ölçümü çok sık olmamasına karşın alternatif tarama testi olarak kullanılabilir.

Ne zaman istenir?
Kişinin sarhoşluk ve/veya etanol zehirlenmesi belirtileri varsa tıbbi etanol ölçümü istenir.

Kişinin içkiyle ilgili kanunlara uymadığından şüphelenildiğinde, kaza ve/veya beklenmeyen bir ölüm olduğunda alkolün neden olup olmadığını belirlemek amacıyla yasal etanol ölçümü istenebilir. İş yerinden istenen alkol testi, herhangi bir zamanda ya da işveren, çalışanın çalışma saatleri içinde alkol kullandığından şüphelendiğinde yapılabilir. Yaşam sigortası için yapılan test, genellikle kişi sigorta poliçesi için başvuruda bulunduğunda istenir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Tıbbi maksatlı yapılan test için, örnekte etanol bulunması kişinin muhtemelen alkol içtiğinin ve bulunan konsantrasyon, etanol zehirlenme derecesinin ne kadar ciddi olduğunun göstergesidir. Kişinin genel sağlığına, yaşına, kullandığı diğer ilaç veya maddelere göre belirti ve komplikasyonlar bireyden bireye büyük değişim gösterir. Alkolün vücuttan temizlenmesi gerekli enzimlerin varlığına ve de hastanın işlev gören karaciğerine bağlıdır. Yasal testte ise sonuçlar izin verilen kanuni sınırlarla karşılaştırılır.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Farklı etanol örneği sonuçları birbirlerinin yerine kullanılamaz. Nefes ve idrar örnekleri, çoğu kişide kan alkol konsantrasyonlarının iyi birer göstergeleridir, ama pek çok faktörden etkilenebilirler. İdrar konsantrasyonları kan değerlerinden sonra yükselir.

Glukoz ve mikroorganizma içeren idrar örnekleri (diyabetik) hastalarda görüldüğü gibi) uzun süre boyunca oda ısısında bırakılmamalıdır. Mikroorganizmalar örnekteki glukozu mayalayarak etanole çevirebilir. Aynı durum otopsi örneklerinde de görülebilir. Bu vakalar genellikle serotonin metabolitleri olan, 5-HIAA (5-hidroksiindolasetik asit) ve 5-HTOL’ün (5-hidroksitriptofol) ölçümleri yapılarak değerlendirilip etil alkol kullanımı doğrulanabilir. 5-HİAA/ 5-HTOL oranının artması alkol alımının bir göstergesidir.

Nefes örneğindeki konsantrasyonlar; son birkaç dakika içinde alınan alkolden, ketonlardan (bazı diyabet hastalarının ve diyet yapanların nefeslerinde), gargara ve öksürük şurubu gibi alkol içeren bazı maddelerden etkilenebilir.

Tıbbi amaçlı yapılan etanol ölçümünün sonuçları yasal amaçlar için kullanılabilir mi?
Kurallar değişebilir. Çoğunlukla, tıbbi ve yasal sonuçlar ayrı ayrı değerlendirilir.

Hangi örneğin toplanacağını seçebilir miyim?
Genelde esas olarak toplanan bir örnek tipi vardır ama sonucu doğrulamak ya da yanlış olduğunu göstermek için alternatif örnekler kullanılabilir.

Herkes alkolü aynı hızda mı metabolize eder?
Genel kural olarak bir bardak içki bir saatte metabolize olurken; ırk, cinsiyet, vücut ağırlığı gibi faktörlerdeki farklılıklardan dolayı bireysel değişimler olabilir.

Kaynakça : labtestsonline