Diğer adları : Hesaplanmış Glomerüler filtrasyon hızı cGFR
Resmi adı : Tahmini Glomerüler Filtrasyon Hızı

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz, olası böbrek hasarını veya geliştirme riskine sahip olduğunuzu düşündüğünde bu testi ister.

Gerekli Numune Nedir?
eGFR o anki glomerüler filtrasyonun tahmini ölçümü olup serum kreatinin konsantrasyonunuza dayanır. Bu test için bir kol damarınızdan kan numunesi alınır. Önerilen hesaplama yaş, cinsiyet ve ırkı içeren bir formül kullanır. Başka formüller boy ve beden ağırlığını da içerebilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Bu test sonucu kan kreatinin değerleri kullanılarak hesaplanmaktadır. Kan alımı öncesi gece açlığı veya pişmiş et yememeniz istenebilir. Bazı çalışmalarda pişmiş et yemenin geçici kreatinin yüksekliğine neden olduğu gösterilmiştir.

Ne test edilmektedir?
Glomerüler filtrasyon hızı (GFR), böbrek fonksiyonlarının ölçümünü gösterir. Glomerüller atık ürünlerin kandan atılmasını sağlarken proteinler ve kan hücreleri gibi önemli bileşenlerin kaybını önler. Her gün sağlıklı böbrekler yaklaşık 200 litre kanı süzer ve 2 litre idrar üretir. Glomerüler filtrasyon hızı bir dakikada glomerüllerden süzülen kan miktarını ifade etmektedir. Böbrek hasarı veya hastalığına bağlı olarak kişinin böbrek işlevleri azalırsa filtrasyon hızı da azalır ve atık ürünler kanda birikmeye başlar.

Kronik böbrek hastalığı sıklıkla ilerleyici tipte böbrek fonksiyonlarında azalmayla ilişkilidir. Kronik böbrek hastalığı (KBD) diyabet ve yüksek kan basıncı gibi çeşitli klinik durumlarda görülebilmektedir. Böbrek işlev bozukluğunun erkenden tanınması hasarın en az düzeye inmesine yardımcı olabilir. Böbrek hastalığının belirtileri böbrek işlevlerinde % 30-40 oranında kayıp olmaksızın farkına varılamadığından erken tanı önemlidir.

Böbreklerin durumundaki değişiklikleri saptamanın en doğru yolunun GFR ölçümü olduğu düşünülür. Ancak GFR’nin doğrudan ölçümü komplike olup deneyimli personel ister ve tipik olarak araştırma ortamında gerçekleştirilir. Bu nedenle genellikle bu tahmini GFR-eGFR- kullanılır.

eGFR, serum kreatinin testine dayanılarak hesaplanır. Kreatinin kandan böbrekler yoluyla temizlenen ve oldukça sabit hızla idrarla atılan bir kas dokusu atık ürünüdür. Böbreklerin fonksiyonları azaldığında daha az kreatinin atılır ve kan kreatinin konsantrasyonları yükselir. Kreatinin testiyle o anki gerçek GFR makul bir tahminle belirlenebilir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarından iğneyle kan numunesi alınır. Kullanılan formüle göre yaşınız, cinsiyetiniz, ırk, boy ve kilonuzun bilinmesi de gerekebilir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Bu test sonucu kan kreatinin değerleri kullanılarak hesaplanmaktadır. Kan alımı öncesi gece açlığı veya pişmiş et yememeniz istenebilir. Bazı çalışmalarda pişmiş et yemenin geçici kreatinin yüksekliğine neden olduğu gösterilmiştir.

Nasıl kullanılır?
Erken evre böbrek hasarını araştırmak ve saptamak, böbreğin durumunu izlemek için eGFR testi kullanılır. eGFR’yi belirlemek için bir kreatinin testi istenip, eGFR hesaplanır. Doktorunuz, böbreklerin durumunu değerlendirmek istediği zaman rutin olarak Kapsamlı Metabolik Panel (KMP) veya Bazal Metabolik Panelin (BMP) bir bileşeni olarak veya Kan Üre Testiyle (BUN) birlikte kreatinin testi de istenir. Böbrek hastalığı olduğu bilinenleri veya böbrek hasarına yol açabilen diyabet ve hipertansiyonu olanları takip için de bu test istenir.

Ne zaman istenir?
Fazladan test istenmeden, kan numunesi kreatinin ölçümü için gönderildiğinde eGFR de belirlenebilir. Ulusal Böbrek Vakfı (The National Kidney Foundation [NKF]) kreatinin testi her istendiğinde otomatik olarak eGFR’nin de hesaplanmasını önermiştir. Doktorunuz, sağlık kontrolünün bir bölümü olarak veya böbrek hastalığından kuşkulandığı zaman kişinin böbrek fonksiyonunu değerlendirmeye başladığında bir kreatinin testi ve eGFR isteyebilir. Böbrek hastalığının uyarı belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

Özellikle gözler çevresinde, yüzde, el bileklerinde, karında, uyluklarda veya ayak bilerklerinde şişme ve
Köpüklü, kanlı veya kahve renginde idrar
İdrar miktarında azalma
İdrar yaparken yanma hissi veya anormal görünümlü idrar, özellikle geceleyin idrar yapma sıklığında değişiklik
Göğüs kafesinin altında böbreklerin yerleşim yerinde sırt ortası ve yan ağrısı
Yüksek kan basıncı (hipertansiyhon)
Böbrek hastalığı kötüleştikçe, hastalık belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

Az veya çok sık idrar yapma
Kaşıntı
Bitkinlik, konsantrasyon kaybı
İştahsızlık, bulantı ve/veya kusma
Eller ve ayaklarda şişme ve/veya his kaybı
Koyulaşmış ten rengi
Kas krampları
Hastada kronik böbrek hastalığı veya böbrek hasarıyla ilişkili olan diyabet veya hipertansiyon gibi bir rahatsızlık varlığında belli aralıklarla bir eGFR istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
eGFR testi, yalnızca kreatinin testine göre böbrek hastalığını erken evrelerinde daha güvenilir biçimde saptayabilmektedir. Hesaplamalar düşük böbrek fonksiyonunu tahminde iyi sonucu verdiğinden NKF (Ulusal Böbrek Vakfı), değerler 60/ml/dk (NKF’ye göre normal değerler : 90-120 ml/dk) altında olduğu takdirde o an elde edilen sonuçların rapor edilmesini önermektedir. EGFR’nin 60 ml/dk altında olması bir miktar böbrek hasarının oluştuğunu düşündürmektedir. NKF , eGFR sonucunun klinik öykü ve mevcut rahatsızlıklarla bağlantılı olarak yorumlanmasını önermektedir.

NKF, insanların “GFR numaralarını” bilmelerini istemekte ve aşağıdaki tabloya göre eGFR sonuçlarının yorumlanmasını önermektedir.

BÖBREK HASARININ EVRESİ TANIMI GFR DİĞER BULGULAR
1 Normal GFR ile normal veya minimal böbrek hasarı 90+ İdrarda artmış protein veya albümin, idrarda hücreler ve silendirler görülür.
2 GFR’de hafif bir azalma 60-89
3 GFR’de orta derecede azalma 30-59
4 GFR’de çok fazla azalma 15-29
5 Böbrek yetmezliği <15

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmenin başka bir yöntemi de sistatin C denilen bir molekülün serum düzeyinin ölçümüdür. Bu testin bu amaçla kullanılması giderek daha yaygın hale gelmektedir.

Kreatinin klirensi testi de böbrek fonksiyonlarının ve o anki GFR’nin ölçümünü sağlamaktadır. Ancak kan ve idrar kreatinin konsantrasyonlarını karşılaştırmak ve klirensi hesaplamak için serum kreatinin testine ilaveten bu test idrar kreatinin ölçümü için zamanlanmış idrar numunesi toplanması (24 saat) gerektirmektedir

Kişinin ürettiği ve elimine ettiği gerçek kreatinin miktarı kas kitleleri ve yiyeceklerinderki protein miktarından etkilenmektedir. Erkeklerde kreatinin düzeyleri kadınlar ve çocuklara göre daha yüksek olabilir.

Kişinin GFR’si yaşla ve bazı hastalıklarla birlikte azalmakta ve gebelik sırasında artabilmektedir.

Kreatinin üretimi stabil olduğunda, eGFR’nin hesaplanması ile böbrek fonksiyonlarının tesbit edilmesi amaçlanır. Akut böbrek yetmezliğinde olduğu gibi böbrek fonksiyonları hızla değiştiğinde, eGFR filtrasyon hızı yararlı bir ölçüm sonucu vermeyecektir. On sekiz yaş altı kişilerde eGFR’yi hesaplamak için biraz farklı bir denklem kullanılmalıdır. Normalden farklı kreatinin konsantrasyonlarına sahip olanlar için eGFR testi o kadar yararlı olmayabilir. Normale göre kas kitlesi anlamlı derecede artmış veya azalmış, aşırı derecede şişman, beslenme bozukluğu olanlar, sıkı bir vejetaryen diyete uyanlar, kısıtlı miktarda protein alanlar veya diyetle kreatin katkıları alanlarda eGFR testi uygun olmayabilir.. Benzer şekilde, kas kitlesi normal olarak yaşla birlikte azaldığından eGFR denklemleri 75 yaş ve üstü kişiler için geçerli değildir.

eGFR testi kreatinin düzeylerini artıran gentamisin, sisplatin ve sefoksitinden ve böbreklere giden kan akımını azaltan herhangi bir anormallikten de olumsuz etkilenebilmektedir.

eGFR’yi hesaplamak için genellikle kullanılan ve genel kullanım için Ulusal Böbrek Vakfı (National Kidney Foundation) tarafından önerilen denkleme MDRD (Modification of Diet in Renal Disease study [Böbrek Hastalığında Diyetin Modifikasyonu çalışması ) eşitliği denmektedir. MDRD denklemi kişinin serum kreatinini, yaşını, cinsiyet ve ırka göre belirlenmiş değerlerinin bilinmesini şarttır

GFR’ m nasıl belirlenebilir?
GFR’yi doğrudan belirleyen en iyi yöntem “inülin klirensidir.” İntravenöz (IV) infüzyon yoluyla (toplardamarlarınız içine bir belirteç molekül inülini (insülin DEĞİL) içeren bir sıvıyı vermekten ve saatler boyunca belli zamanlarda bu sıvıyı toplamaktan ibarettir. İdrar volümleri kaydedilir ve her bir numunedeki inülin ölçülerek GFR’nin tespit edilmesi sağlanır. Bu test ve radyoaktif belirteçleri kullananlar gibi GFR’yi belirlemenin diğer yöntemleri rutin olarak istenir ve bir araştırma ortamında uygulanır.

eGFR’mi hesaplayabilir miyim?
Son zamanlarda kreatininizi ölçtürdüyseniz, Ulusal Böbrek Vakfı sitesinde (National Kidney Foundation web site) bir hesaplama çizelgesi kullanarak eGFR’i hesaplayabilirsiniz. Sonuçlarınızın yorumlanması hakkında sorularınız varsa en iyisi bu konuyu doktorunuzla tartışın.

Bir kreatinin testi istendiğinde her zaman eGFR hesaplanır mı?
Bu uygulama önerilmekte ve birçok laboratuvar tarafından uygulanmakta olmasına rağmen evrensel olarak benimsenmemiştir. Doktorunuzun talebine göre her zaman eGFR hesaplanabilir.

Doktorum niçin eGFR testimi tekrarlamamı istedi?
Doktorunuz, sonuçlarınızı olumsuz etkileyebilen geçici bir hastalığınız olduğunu düşünürse periyodik izlem amacı dışında da eGFR testinizi tekrarlayabilir.

Başka hangi bulgular böbrek işlev bozukluğunu düşündürebilir?
Şeker hastalarının ve böbrek hastalığı gelişme riski olan kişilerin idrarında mikroalbumin testi yapılarak küçük miktardaki protein izlenebilir. İdrarda protein, albümin ve kan potansiyel böbrek hasarının belirtileri olabilir.

Kaynakça : labtestsonline