Cüzzam hastalığı (Hansen hastalığı olarak da bilinir) Mycobacterium leprae adı verilen bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu bakteriler çok yavaş büyür ve enfeksiyon belirtileri geliştirmesi 20 yıla kadar sürebilir.

Hastalık, sinirlerin hasar görmesine neden olabileceği gibi, cilt dokusunu, gözleri aynı zamanda burun membranını (mukozası) da etkileyebilir. Bakteriler cildin altında şişen sinirlere saldırır. Bu, etkilenen bölgelerin dokunma ve ağrıyı algılama yeteneğini kaybetmesine neden olabilir. Bu da doğrudan doğruya kesikler ve yanıklar gibi yaralanmalara sebebiyet verebilir. Genellikle, etkilenen cilt renk değiştirir ve iki şekilde de ortaya çıkabilir:

• Daha hafif veya daha koyu, genellikle kuru veya pul pul, his kaybı ile

veya

• Cildin iltihabı nedeniyle kırmızımsı.

Tedavi edilmezse sinir hasarı, ellerin ve ayakların felce uğramasına neden olabilir. Çok ileri vakalarda, kişi duyu eksikliği nedeniyle birden fazla yaralanmaya maruz kalabilir ve sonunda vücut, etkilenen bölgeleri zamanla yeniden emebilir, bu da görünür şekilde parmak kaybına neden olabilir. Yüz sinirleri etkilenirse kornea ülseri ve körlük de ortaya çıkabilir. İleri cüzzam hastalığının diğer belirtileri, burun septumuna verilen hasardan kaynaklanan kaş kaybı ve sırt-burun deformitesini içerebilir.

Erken tanı ve tedavi genellikle hastalıktan kaynaklanabilecek sakatlığı önler ve dolayısıyla cüzzam hastalığı olan insanlar çalışmaya ve aktif bir yaşam sürmeye devam edebilir. Tedavi başladıktan sonra artık hastalık bulaşıcı değildir. Bununla birlikte, doktor tarafından yönetilen tüm tedavi sürecini bitirmek, tedavinin sonuca ulaşması açısından son derece önemlidir.

Geçmişte her yıl dünya çapında 250.000 kişi cüzzam hastalığından muzdarip olurdu. Oldukça bulaşıcı, yıkıcı bir hastalık olarak biliniyordu ve korkuluyordu ancak şimdi yayılmasının zor olduğunu ve fark edildiğinde kolayca tedavi edilebileceğini biliyoruz. Yine de, hastalık hakkında birçok ön yargı halen günümüzde de devam etmektedir ve hastalığa yakalananlar, çevreden izole edilir, ayrımcılığa uğrarlar.

Bireyler cüzzam hastalığına nasıl yakalanır?

Cüzzam hastalığının insanlar arasında nasıl yayıldığı tam olarak bilinmez. Şu anda bilim insanları, cüzzam hastalığı olan bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında ya da sağlıklı bir kişinin bakterileri içeren damlacıkları nefes yoluyla vücuduna aldığında hastalığı kapabileceğini düşünüyor. Hastalığa yakalanmak için aylarca tedavi edilmemiş cüzzamlı biriyle uzun süreli, yakın temas gerekli.

Cüzzam hastalığı olan bir kişiyle aşağıdaki gibi gündelik temaslardan cüzzam alamazsınız:

• El sıkışmak veya sarılmak,
• Otobüste yan yana oturmak,
• Birlikte yemek yemek.

Ayrıca cüzzam hastalığı hamilelik sırasında anneden doğmamış bebeğine de geçmez ve cinsel temas yoluyla da yayılmaz.

Bakterilerin yavaş büyüyen doğası ve hastalığın belirtilerinin ortaya çıkması uzun zaman aldığı için, enfeksiyon kaynağını bulmak genellikle çok zordur.

Güney Amerika’da, bazı Armadillolar doğal olarak insanlarda Hansen hastalığına neden olan bakterilerle enfekte olurlar ve bunu insanlara yayabilirler. Bununla birlikte, risk çok düşüktür ve armadillolarla temas eden çoğu insanın Hansen hastalığına yakalanma olasılığı düşüktür.

Genel sağlık nedenleriyle, mümkün olduğunda armadillolarla temastan kaçının. Bir armadillo ile temas kurduysanız ve Hansen hastalığından endişe ediyorsanız, bir sağlık uzmanınına danışın. Doktorunuz zaman içinde sizi takip edecek ve hastalığı geliştirip geliştirmediğinizi görmek için periyodik cilt muayeneleri yapacaktır. Eğer cüzzam hastalığınız varsa, doktorunuz tedavi almanıza yardımcı olabilir.

Kimler risk altında?

Genel olarak, dünyadaki herhangi bir yetişkin için cüzzam hastalığına yakalanma riski çok düşüktür. Çünkü tüm insanların %95’inden fazlası hastalığa karşı doğal bağışıklığa sahiptir.

Hastalığın yaygın olduğu bir ülkede yaşıyorsanız, hastalık riski altında olabilirsiniz. 2011-2015 yılları arasında DSÖ’ye binden daha çok Hansen hastalığı bildirimi yapan ülkeler şunlardır:

• Afrika: Mozambik, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Etiyopya, Madagaskar, Nepal, Nijerya, Tanzanya.
• Asya: Myanmar, Bangladeş, Hindistan, Endonezya, Filipinler, Sri Lanka.
• Amerika Kıtası: Brezilya.

Cüzzam hastalığının tedavisini almayan insanlarla uzun süre yakın temas halinde iseniz da risk altında olabilirsiniz. Eğer tedavi edilmezlerse, Hansen hastalığına neden olan bakterilere maruz kalabilirsiniz. Bununla birlikte, hastalar tedaviye başlar başlamaz, artık hastalığı yaymazlar.

Cüzzam hastalığı belirtileri

Belirtiler yaygın şekilde cilt dokusunu, sinir hücrelerini ve mukoza membranını etkiler.

Hastalık verilen cilt semptomlarına sebebiyet verebilir:

• Uyuşmuş ve renksiz görünebilen ciltte oluşan lekeler,
• Deride oluşan nodüller (büyümeler)
• Kalınlaşmış, sertleşmiş yada kurumuş cilt dokusu
• Ayağın tabanında oluşan ülserler
• Yüzde ya da kulak memelerinde oluşan ağrısız şişlikler
• Kaşta dökülme ya da kirpik kayıpları

Sinirlere hasar verdiğinde ortaya çıkan semptomlar:

• Ciltte etkilenen bölgelerde uyuşma görülmesi
• Kaslarda zayıflık ya da felç (yaygın olarak elde ve ayakta)
• Genişlemiş sinir hücreleri
• Kör olmaya yol açabilecek göz hastalıkları (yüzdeki sinirler etkilendiğinde)

Mukoza zarında cüzzamın sebep olabileceği semptomlar şunlar olabilir:

• Burunda tıkanmalar
• Burunda kanama görülmesi

Cüzzam sinirlere zarar verdiğinden dolayı, duyu kaybı ya da his kaybı oluşabilir. Duyu ​​kaybı meydana geldiğinde, yanıklar benzeri yaralanmalar anlaşılmayabilir. Size zarar verebilecek acıyı hissetmeyebileceğinizden, vücudunuzun etkilenen bölümlerinin yaralanmamasına dikkat edin.

Tedavi edilmezse, gelişmiş cüzzam belirtileri şunları içerebilir:

• Ellerin ve ayakların felci ve sakatlanması
• Yeniden emilim nedeniyle ayak parmaklarının ve parmakların kısalması
• Ayakların dibinde iyileşmeyen kronik nodüller
• Görme kaybı
• Kaşların dökülmesi
• Burunda şekil bozuklukları oluşması

Nadiren ortaya çıkabilecek başka belirtiler şunlardır:

• Ağrı verebilen veya hassas sinirler
• Etkilenen bölgede kızarıklık ve ağrı
• Deride yanma hissi

Cüzzam hastalığı teşhis ve tedavisi

Hastalık nasıl teşhis edilir?

Cüzzam hastalığı, normal ciltten daha açık veya daha koyu görünebilecek cilt lekelerinin ortaya çıkmasıyla tanınabilir. Bazen etkilenen cilt bölgeleri kırmızımsı olabilir. Bu cilt lekelerinde his kaybı yaygındır. İğne ile hafif bir dokunuşu bile hissetmeyebilirsiniz.

Tanıyı doğrulamak için, doktorunuz mikroskop altında bakterileri aramak amacıyla cildinizin veya sinirinizin bir örneğini (cilt veya sinir biyopsisi yoluyla) alacak ve diğer cilt hastalıklarını ekarte etmek için testler yapacaktır.

Hastalık nasıl tedavi edilir?

Hansen’in hastalığı bir antibiyotik kombinasyonu ile tedavi edilir. Tipik olarak, aynı anda 2 veya 3 antibiyotik kullanılır. Bunlara rifampisin içeren dapson ve bazı hastalık türleri için klofazimin eklenir. Buna çoklu ilaç tedavisi denir. Bu strateji, aynı zamanda tedavinin uzunluğu nedeniyle ortaya çıkabilecek bakteriler tarafından antibiyotik direncinin gelişmesini önlemeye yardımcı olur.

Tedavi genellikle bir ila iki yıl sürer. Tedavi öngörülen şekilde tamamlanırsa hastalık tedavi edilebilir.

Cüzzam hastalığı nedeniyle tedavi aldıysanız, aşağıdakileri yapmanız önemlidir:

• Vücudun belirli bölgelerinde uyuşma veya his kaybı yaşarsanız doktorunuza bildirin. Bu, enfeksiyondan kaynaklanan sinir hasarından kaynaklanabilir. Uyuşma ve his kaybınız varsa, yanıklar ve kesikler gibi oluşabilecek yaralanmaları önlemek için ekstra özen gösterin.
• Doktorunuz tedavinizin tamamlandığını söyleyene kadar antibiyotikleri alın. Daha önce durursanız, bakteriler tekrar büyümeye başlayabilir ve tekrar hastalanabilirsiniz.

Tedavi edilmezse sinir hasarları, ellerin ve ayakların felcine ve sakatlanmasına sebep olabilir. Çok ileri vakalarda, kişi duyu eksikliği nedeniyle birden fazla yaralanmaya maruz kalabilir. Gözün kornea (dış) duyu kaybı nedeniyle yüz sinirleri etkilenirse kornea ülserleri veya körlük de ortaya çıkabilir.

Tedavi sırasında kullanılan antibiyotikler cüzzama neden olan bakterileri öldürecektir. Ancak tedavi hastalığı tedavi edebilir ve daha da kötüleşmesini engelleyebilir, ancak tanıdan önce meydana gelebilecek sinir hasarını veya fiziksel bozulmayı tersine çevirmez. Bu nedenle, herhangi bir kalıcı sinir hasarı meydana gelmeden önce hastalığın mümkün olduğunca erken teşhis edilmesi çok önemlidir.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark