Resmi adı : Sitomegalovirüs

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz halen veya yakın zamanda sitomegalovirüs (CMV) enfeksiyonu geçirdiğinizden kuşkulanırsa veya CMV enfeksiyonu geçirip geçirmediğinizi bilmek önemli ise (örneğin organ nakli ameliyatı olmadan önce) bu test yaptırılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Bir genç erişkin, gebe bir kadın veya bağışıklık sistemi yetersiz bir hastada CMV enfeksiyonunu düşündüren soğuk algınlığına benzer belirtiler varsa; yenidoğanda çoklu doğumsal anomaliler, nedeni açıklanamayan sarılık veya anemi ve/veya bebekte CMV’ye bağlı olabilen nöbetler veya gelişimsel sorunlar varsa bu test yaptırılır.

Gerekli Numune Nedir?
CMV antikor testi için kolunuzun bir damarından kan numunesi alınır. CMV virüsünün kendisini belirlemek için kan, idrar, balgam, amniyon sıvısı, beyin-omurilik sıvısı, onikiparmak bağırsağı (duodenum) sıvısı veya başka bir vücut dokusundan numune alınabilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
Halen veya yakın zamanda kişinin CMV enfeksiyonuna yakalanıp yakalanmadığını belirlemek için sitomegalovirüs (CMV) testi istenir. Bazen bir kişinin şimdiye kadar CMV’ye maruz kalıp kalmadığını belirlemek için de bu test istenebilmektedir. CMV testi,ya CMV ‘e maruziyete cevaben oluşturulan immün (bağışıklama) proteinleri olan CMV antikorlarının ölçümünü veya virüsün saptanmasını gerektirmektedir. Aktif enfeksiyon sırasında CMV kültürüyle veya virüsün genetik içeriğinin (DNA’sının) belirlenmesiyle virüs saptanmaktadır.

Erişkinlerin % 50-85 kadarı CMV enfeksiyonu kapmıştır. İnsanların çoğu çocuk veya genç erişkinken enfeksiyon kapmış olmasına rağmen önemli hastalık belirtileri geçirmemiş veya sağlık orunları yaşamamıştır. Aktif enfeksiyon sırasında tükürük, idrar, anne sütü, semen, rahim ağzı salgıları ve beyin-omurilik sıvısında CMV bulunmaktadır. Yakın fiziksel temas veya altbezleri veya oyuncaklar gibi CMV bulaşmış nesnelerle temas sonucu kolayca başkalarına geçmektedir. İlk “birincil” enfeksiyon geçtikten sonra CMV, herpes ailesinin diğer üyeleri gibi baskın veya latent ( gizil) duruma geçmektedir. Sitomegalovirüs hastanın geri kalan yaşamında herhangi bir hastalık belirtisine neden olmaksızın vücut içinde kalmakta, hastanın bağışıklık sistemi risk altına girmedikçe yeniden etkinleşmemektedir.

CMV üç bölgede sorunlara neden olabilmektedir::

Genç erişkinlerde birincil enfeksiyon soğuk algınlığına veya mononükleoza benzer bir rahatsızlığa neden olabilmektedir. Aşırı yorgunluk, ateş, titremeler, vücut ağrıları ya /ya da baş ağrıları benzeri yakınmalara neden olan bu rahatsızlık genellikle birkaç hafta içinde geçmektedir.
Anne ilk kez gebelik sırasında enfeksiyonu kapar ve daha sonra plasenta (eş) engelini aşarak enfeksiyonu çocuğa geçirdiğinde birincil CMV enfeksiyonu bebeklerde ciddi fiziksel ve gelişimsel sorunlara neden olabilmektedir. Enfeksiyon kapmış ceninlerin çoğu (yaklaşık % 90’ı) doğumda normal görünmekle birlikte işitme veya görme sorunları, zatürre, nöbetler ve/veya birkaç ay sonra zekâ geriliği gelişebilmektedir. Az sayıda ölü doğum görülebildiği gibi bazı bebeklerde sarılık, anemi (kansızlık), karaciğer veya dalak büyümesi ve baş küçüklüğü gibi hastalık belirtileri oluşabilmektedir. Bu belirti ve bulguların bir bölümü zamanla geçecek olmasına rağmen bir bölümü sebat edebilmektedir.
Bağışıklık sistemi yetersiz kişilerde: CMV ciddi rahatsızlık ve ölüme neden olabilmektedir. Bu hastalar arasında HIV/AIDS, olanlar, organ veya kemik iliği nakledilenler ve kanser için kemoterapi görenler sayılır. İlk kez enfeksiyon kapmış bağışıklık sistemleri yetersiz kişiler, daha şiddetli rahatsızlık geçirebildikleri gibi CMV enfeksiyonu aktif halde kalabilir. Daha önce CMV’ye maruz kalmış kişilerde de enfeksiyon yeniden etkinleşebilmektedir. Enfeksiyon gözlerini ( körlüğe yol açabilen retina [ağ tabaka] iltihabına neden olarak), mide-bağırsak yolunu ( kanlı ishal ve karın ağrısına neden olarak), akciğerleri (kuru öksürük ve nefes darlığı ile karakterize zatürreye neden olarak) ve beyni (ensefalite [beyin iltihabına] neden olarak )etkileyebilmektedir. Dalak ve karaciğer de etkilenebilir. Organ veya kemik iliği nakli yapılanlar kısmen organ reddi yaşayabilmektedir. Aktif CMV bağışıklık sistemini daha fazla baskılayarak fungal (mantar) enfeksiyonları gibi başka ikincil enfeksiyonların oluşmasına izin vermektedir.
Test için numune nasıl toplanır?
Gerekli numunenin seçimi testin antikor veya yalnızca virüsü veya hastanın sağlık durumu üzerine etkisini belirlemek için yapılıp yapılmadığına göre değişmektedir. Antikor testi bir kol damarından iğneyle alınan kan numunesini gerektirir. Virüs idrar, kan veya balgam gibi değişik numunelerin incelenmesiğyle saptanabilir. Bazı numunelerin örneğin amniyon sıvısı, duodenal (onikiparmak bağırsağı) sıvı, beyin-omurilik sıvısı, veya vücut dokusu (biyopsi) numunelerinin alınması özel işlemleri gerektirmektedir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Sitomegalovirüs enfeksiyonunu (CMV) saptamanın birkaç yöntemi mevcuttur:

Antikor testi
Kanda IgG ve IgM olmak üzere iki tip CMV antikoru saptanabilir. Bir CMV enfeksiyonuna cevaben ilk olarak IgM antikorları üretilmektedir. İnsanların çoğunda ilk maruziyetten sonraki bir veya iki hafta içinde varlıkları saptanır. Kısa bir müddet için IgM antikorlarının üretimi artar ve azalır. Eninde sonunda birkaç ay sonra CMV IgM üretimi genellikle belirlenebili,r düzeylerin altına düşer. Latent (gizli) CMV yeniden etkinleştiğinde ilave IgM’ler oluşturulmaktadır. İlk CMV enfeksiyonundan birkaç hafta sonra uzun süreli koruma sağlamak üzere vücut tarafından IgG antikorları, oluşturulmaktadır. Aktif enfeksiyon sırasında IgG düzeyleri yükselmekte, CMV enfeksiyonu düzeldikçe stabilize olmakta ve virüs inaktif hale gelmektedir. İnsanlar bir kez CMV’ ye maruz kaldıktan sonra yaşamlarının geri kalan bölümünde kanlarında ölçülebilir miktarda CMV IgG antikoru bulunacaktır. Yakın zamanda veya eskiden geçirilmiş CMV enfeksiyonunun varlığını doğrulamaya yardımcı olmak için IgM testiyle birlikte CMV IgG antikor testi de kullanılabilir.

Gebe kadınlarda, organ veya kemik iliği nakli geçirmek üzere olan hastalarda ve HIV/AIDS tanısı konanlarda CMV antikor testi uygulanabilir. CMV enfeksiyonu yaygın ve bağışıklık sistemleri sağlam kişilerde az sayıda soruna neden olduğu için toplum genelinin taranmasında bu test nadiren kullanılmaktadır.

Genç erişkinlerde, gebe kadınlarda, soğuk algınlığı veya mononükleozu andıran belirtileri olan bazı bağışıklık sistemi yetersiz kişlerde birincil CMV enfeksiyonuna tanı koymaya yardımcı olmak için IgM ve IgG antikoru ve viral CMV tespit testleri kullanılabilir. Aynı numunede hem IgG hem de IgM’nin varlık veya yokluk durumlarını karşılaştırarak doktor birincil, latent (gizli) ve belirti veren hastalarda yeniden etkinleşmiş CMV ayrımı yapabilir.

Virüsün belirlenmesi
Virüsün belirlenmesi kan, sıvı veya doku numunelerinde CMV’nin saptanmasını içermektedir. Bu tespit ya takviye besiyerinde virüsün kültürünü yapma veya virüsün genetik içeriğini (CMV DNA) belirlemekle gerçekleşmektedir.

Viral kültür, virüsü belirlemenin geleneksel yöntemidir. İnsan hücreleri kültürü/tüpünü hastanın numunesiyle aşılamak ve kültürü takviye besiyeri içinde bekletmekten (inkübasyon) ibarettir. Pozitif kültür sonuçları sıklıkla 1-2 gün gibi kısa zamanda saptanabilmekle birlikte ilk numunede çok az sayıda virüs olabildiği veya CMV suşu yavaş çoğaldığı için CMV’nin mevcut olmadığını doğrulama amacıyla negatif kültürlerin 3 hafta bekletilmesi gerekir.

Hastadan alınan numunede viral DNA’yı saptamak ve miktar tayini için başka yöntemler de kullanılabilir. Testler CMV’nin var olup olmadığını belirleyen kalitatatif (nitel) veya mevcut virüsü ölçen kantitatif (nicel) testler şeklinde olabilmektedir.

Testler ve vücuttan alınan numunelerin seçimi hastanın yaşına, genel sağlık durumu ve belirtilerine, doktorun klinik bulgularına ve organ tutulumu kuşkularına göre değişmektedir. Örneğin, CMV virüsünü belirlemek için yenidoğanda idrar kültürü yapılabilir. Gebe kadın antikorların varlığını tanımlamak halihazır birincil enfeksiyonla önceki enfeksiyon arasındaki ayrım için IgG ve IgM kan testlerinden geçebilir. İlk testten 2-3 hafta sonra istenen yeni kan numunesinde antikor düzeylerinin yeni geçirilmiş CMV enfeksiyonuna işaret eder tarzda yükselmekte/alçalmakta olup olmadığını anlamak için ikinci bir IgG testi gerçekleştirilir.

Aktif CMV’li bağışıklık sistemi yetersiz hastalar değişik CMV testleriyle izlenebilir. Mevcut virüs miktarını (viral yük) izleyebilmek için sıklıkla doktorlar ölçümlenebilir bir viral test isterler. Hastanın antiviral tedaviye yanıtını izlemek için miktar tayini yapan bir testten yararlanabilirler.

Ne zaman istenir?
Bir genç erişkin, gebe kadın veya bağışıklık sistemi yetersiz bir hastada soğuk algınlığı veya mononükleozu andıran belirtiler, şişmiş lenf düğümleri ve ateş mevcut olduğunda Influenza (grip), mononükleoz (monotest) ve EBV (Epstein Barr virüsü) testleriyle birlikte CMV testleri de istenebilir. Doktorunuz aktif birincil CMV enfeksiyonu veya CMV ‘nin yeniden etkinleştiğini saptadığında da bu testler uygulanabilir.

Bağışıklık sisteminiz yetersiz olduğunda, akciğerleriniz, gözleriniz, karaciğer, dalak veya mide-bağırsak sisteminiz iltihaplandığında, doktorunuz aktif CMV enfeksiyonu kapabildiğinizden kuşkulandığında CMV testleri isteyebilir. Antiviral tedavinin etkinliğini takip için bir veya birden fazla sayıda CMV testi istenebilir.

Sarılık, anemi, dalak ve/veya karaciğer büyümesi, küçük bir kafası, işitme ve görme sorunları, zatürre, nöbetleri ve/veya zekâ gelişme geriliği belirtileri olan bebekte CMV testi yapılabilir.

Organ veya kemik iliği nakli adayı iseniz eskiden CMV’ye maruz kalıp kalmadığınızı belirlemek için tarama testi olarak CMV IgG ve IgM antikor testi istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
CMV test sonuçlarını yorumlarken dikkatli olunmalıdır. Doktorunuz, sonuçları klinik bulgularla birlikte değerlendirir. Latent (gizli) ve aktif CMV enfeksiyonu arasındaki farkı ayırt etmek bazı durumlarda zorlaşabilmektedir.

Birkaç nedene bağlıdır:

Bir kez CMV enfeksiyonu kapmış sağlıklı bir kişi virüsü taşımaya devam edecektir. CMV ara ara yeniden aktif hale gelebilir, sıklıkla klinik belirti vermez, rahatsızlığa neden olmaksızın vücut sıvılarına virüsü saçabilir.
Bebek ve bağışıklık sistemi yetersiz kişide, aktif CMV enfeksiyonu mevcut olmasına rağmen CMV enfeksiyonuna güçlü bir antikor yanıtı vermeyebilir.
Test edilmiş sıvı veya dokuda belirlenebilecek miktarda virüs mevcut olmayabilir.
Antikor testi
Hastalık belirtileri gösteren hastada hem CMV IgG hem de IgM varsa o kişi yakın zamanda ilk kez CMV’ye maruz kalmıştır veya önceki CMV enfeksiyonu yeniden etkinleşmiştir. İki veya 3 hafta sonra IgG düzeyleri ölçülerek bu tespit doğrulanabilir. Yüksek bir IgG düzeyi giderek artan düzey kadar önemli değildir. Birinci ve ikinci kez alınan numuneler arasında IgG’deki artış 4 kat kadarsa hastada aktif CMV enfeksiyonu mevcuttur (brnc veya yenidemn etkinleşmiş).

Yalnızca IgM varsa hasta çok yakın zamanda enfeksiyon kapmış olabilir. Yenidoğanda IgM antikorları varsa o zaman bir konjenital (doğumsal) CMV enfeksiyonu söz konusudur. Hastalık belirtileri mevcut olmasına rağmen IgG ve/veya IgM düzeyleri azalmış veya belirlenemeyecek derecede düşmüşse, bu durum ya CMV dışında bir hastalığın veya normal yanıt vermeyen bağışıklık sisteminin varlığı söz konusudur. Başka bir deyişle bu bağışıklık sistemi CMV varlığına rağmen yeterli miktarlarda antikor üretememektedir.

Virüsün belirlenmesi
Kişide hastalık belirtileri var ve sitomegalovirüs kültürü pozitifse, hastanın aktif CMV enfeksiyonu geçirmesi olasıdır. Kültür negatifse hastanın yakınmaları başka bir nedene bağlı olabildiği gibi bu numunede CMV virüsü saptanmamış olabilir.

CMV DNA testi pozitifse CMV enfeksiyonu mevcut demektir. Yüksek viral DNA düzeyleri aktif bir enfeksiyona işaret edebilmektedir. Düşük düzeyler bir CMV enfeksiyonunu göstermesine rağmen belirti veren bir hastalığı belirtmeyebilir. Giderek azalan düzeyler (azalan viral yükler) antiviral tedaviye yanıt verildiğini gösterir. Antiviral tedaviye rağmen düzeylerin düşmemesi kullanılmakta olan tedaviye oluşan direnci yansıtabilir. Negatif sonuçlar CMV enfeksiyonunu ekarte etmez. Virüs test edilmiş numunede çok düşük miktarda olabildiği gibi o numunede olmayabilir de.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Yukarıda yeterli bilgi verilmiştir.

CMV’min yeniden etkinleştiğini nasıl bilebilirim?
Oldukça sağlıklı bir kişiyseniz, hastalık belirtileriniz yeniden etkinleşmeyecek olduğu gibi soğuk algınlığına benzer hastalık belirtileri gösterebilirsiniz. Bağışıklık sisteminiz yetersizse akciğerleriniz, mide-bağırsak sisteminiz veya gözlerinizle daha ciddi yakınmalarınız olabilir. Sağlığınızla ilişkili kaygılarınız hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir.

CMV’ye yakalanmamak mümkün mü?
Özenli bir hijyen virüsün bulaşmasını engelleyebilir. CMV çok sık görüldüğü, vücut sıvılarının çoğunda mevcut olduğu ve yakın temasla geçtiği için insanların çoğu daha bebekken bu hastalığa bulaşmıştır. Kreşlere giden çocukların % 70 kadarının CMV’ye maruz kaldığı tahmin edilmektedir.

Kaynakça : labtestsonline