Diğer adları : Üre azotu Üre
Resmi adı : Kan Üre Azotu

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek, böbrek hastalığı veya hasarıyla ilişkili hemodiyaliz ve diğer tedavilerin etkinliğini takip etmek için kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Rutin kapsamlı veya temel metabolik panelin bir bölümü olarak veya akut veya kronik böbrek bozukluğu veya böbrek disfonksiyonunun neden olabildiği ve kötüleştirebildiği bir rahatsızlık varlığında bu teste bakılır.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarından alınan kan numunesi

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır. Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir

Ne test edilmektedir?
Bu test kandaki üre azotun miktarını ölçer. Protein, bileşenlerine (amino asitler) parçalanıp metabolize olduğunda karaciğerde azot amonyağa dönüşür. Azot karaciğerdeki diğer moleküllerle birleştiğinde atık ürün olarak üre oluşur. Üre daha sonra kan dolaşımına salınır ve böbreklere taşınır. Böbreklerde kandan süzülür ve idrarla atılır. Süregelen bir süreç olduğu için genellikle kanda az ve sabit miktarda üre bulunur.

Böbrekleri veya karaciğeri etkileyen hastalık veya rahatsızlıkların çoğu kandaki üre miktarını da olumsuz etkileme potansiyeline sahiptir. Karaciğerde yüksek miktarlarda üre üretildiği veya böbreklerden atılan idrar miktarı azaldığında üre konsantrasyonları yükselecektir. Önemli derecede karaciğer hastalığı veya hasarı üre oluşmasını engellediğinde BUN konsantrasyonları düşebilir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarından alınan kan numunesi

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Hayır. Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Kreatinin testi ile birlikte BUN testi, geniş bir hastalık yelpazesinde, böbrek fonksiyonunu değerlendirmek, böbrek hastalığı tanısını koymaya yardımcı olmak, akut veya kronik böbrek bozukluğu veya yetmezliği olan hastaları izlemek için kullanılır. Bazal metabolik panelin(BMP) veya kapsamlı metabolik panelin (KMP) bir bölümü olarak kişinin genel sağlık durumunu değerlendirmek için de istenebilir.

Nasıl kullanılır?
Ne zaman istenir?
BUN, yaygın biçimde kullanılan hem BMP hem de KMP grubu testlerin bir bileşenidir:

Kişide spesifik olmayan yakınmalar varsa
Rutin test panelinin bir bölümü olarak
Belli ilaç tedavilerine başlamadan önce böbreklerin nasıl çalıştığını kontrol için
Ağır hasta kişi acil servise geldiğinde ve/veya hastaneye kabul edildiğinde
Hastanede yatış sırasında
Böbrek sorunlarından kuşkulanıldığında BUN sıklıkla kreatinin ile birlikte istenmektedir. Böbrek işlev bozukluğunun bazı bulguları ve belirtileri:

Yorgunluk, konsantrasyon yokluğu, iştahsızlık veya uyuma zorluğu
Özellikle gözler etrafında, yüzde, el bileklerinde, karında, uyluklarda veya ayak bileklerinde şişlik (ödem)
İdrar köpüklü, kanlı veya kahverengidir
İdrar miktarında azalma
İdrarını yaparken yanma hissi veya idrarda anormal akıntı ve özellikle geceleyin idrar sıklığında değişiklik gibi sorunlar
Kostaların altında, böbrek yerleşiminin yakınında sırt ortası (yan) ağrı
Yüksek kan basıncı
BUN aşağıdaki durumlarda istenebilir:

Diyabet, konjestif kalp yetmezliği ve miyokart enfarktüsü (kalp krizi) gibi kronik hastalıklar ve rahatsızlıklarda böbrek işlevlerinin düzenli aralıklarla izlemi
Böbrek hastalığı olduğu bilinen hastalarda düzenli aralıklarla böbrek işlevleri ve tedavisinin izleminde
Belli ilaç tedavilerinin öncesinde ve alımı sırasında böbrek işlevlerinin izlenmesi için
Düzenli aralıklarla diyaliz etkinliğinin izlenmesinde.

Test sonucu ne anlama gelir?
BUN düzeylerindeki artış böbrek işlevlerinin bozulduğunu düşündürür. BUN düzeyleri akut veya kronik böbrek hastalığı hasarı veya yetmezliğinde yükselebilir. Ayrıca böbreklere giden kan akımında azalmayla sonuçlanan konjestif kalp yetmezliği, şok, stres, yakın zamanda geçirilmiş kalp krizi veya ağır yanıklar, idrar akışının engellenmesi veya dehidratasyona neden olan koşullarda da BUN düzeyleri yükselebilmektedir.

Aşırı protein parçalanması (katabolizma), diyetin önemli derecede artmış protein içeriği veya mide-bağırsak kanamalarında (kanda proteinlerin varlığı nedeniyle) BUN konsantrasyonları yükselebilir.

Düşük BUN düzeyleri sık görülmediği gibi genellikle kaygı nedeni değildir. Ağır karaciğer hastalığı, malnütrisyon (beslenme bozukluğu) ve bazen hasta aşırı derecede hidrate olduğunda da (çok fazla sıvı yüklenmişse) görülebilirse de bu rahatsızlıklara tanı koyma veya takipleri için kullanılamaz.

Normal bir gebelik sırasında düşük ve yüksek BUN konsantrasyonları görülebilir.

Bir böbrek tam olarak işlev görüyorsa, diğer böbrekte önemli işlev bozukluğu olsa bile BUN konsantrasyonları normal olabilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Diyetinizdeki protein miktarıyla birlikte BUN düzeyleri yükselebilir. Proteinden zengin diyetler anormal derecede yüksek ve çok düşük protein içerikli diyetler ise yine anormal derecede düşük BUN düzeylerine neden olabilmektedir.

Böbreklerimin nasıl çalıştığını kontrol etmek için BUN ile birlikte başka hangi testler kullanılmaktadır ?
Böbreklerinizin kanınızdan atık ürünleri ne kadar iyi derecede süzebildiğini kontrol için birincil olarak BUN ve kreatinin kullanılır. Doktorunuz böbreklerinizin nasıl çalıştığının anlaşılmasına yardımcı olmak için sodyum ve potasyum veya kalsiyum gibi elektrolit testleri isteyebilir.

BUN yaşla birlikte nasıl değişmektedir?
BUN düzeyleri yaşla birlikte artmaktadır. Çok küçük bebeklerde BUN düzeyleri sağlıklı genç yetişkinlerde bulunanların yaklaşık 2/3’ü düzeyindedir. Altmış yaş üstü erişkinlerde ise düzeyler genç erişkinlerden biraz daha yüksektir. Kadınlara göre erkeklerde düzeyler biraz daha yüksektir.

BUN/kreatinin oranı nedir?
Doktorunuz, BUN ve kreatinin konsantrasyonlarının normalden yüksek olmasına neden olan faktörlerin belirlenmesine yardımcı olmak için zaman zaman kişinin BUN’uyla kan kreatinini arasındaki orana bakacaktır. BUN /kreatinin oranı genellikle 10:1 ila 20:1 arasındadır. Oranın yükselmesi böbreklere giden kan akımında azalmaya neden olan konjestif kalp yetmezliği veya dehidratasyon gibi bir hastalığa bağlı olabilmektedir. Mide-bağırsak kanaması veya diyet proteininde artışa bağlı protein düzeylerinde yükselmeyle birlikte de görülebilmektedir. Karaciğer hastalığında (üre oluşumunda azalma) ve malnütrisyonda (beslenme bozukluğunda) oran düşebilir.

Kaynakça : labtestsonline