Gebelik planlayanların yakından tanıdığı Beta HCG, insan koryonik gonadotropini olarak adlandırılan bir tür hormondur. Gebeliğin en erken şekilde teşhis edilebilmesine imkan tanıyan bu hormon, sağlık kuruluşlarında gebelik testi olarak uygulanan kan testlerinde ve evde yapılabilen idrarda gebelik testlerinde ölçülen hormondur. Halk arasında hamilelik hormonu olarak da adlandırılan bu hormon türü, genellikle gebelikle özdeşleştirilmiş olsa da bazı durumlarda çeşitli hastalıklara bağlı olarak da artış gösterebilir. Bu nedenle Beta HCG hormonunda yükseklik tespit edilen bireylerde gebeliğin varlığına yönelik daha ileri araştırma ve takipler de yapılmalıdır.

Beta HCG nedir?

Beta HCG hormonu, alfa ve beta olmak üzere iki alt türü bulunan insan koryonik gonadotropin hormonunun beta türüdür. Gebeliğin oluşumuna ilişkin en erken evrelerde bile HCG hormonu önemli düzeylerde artış gösterdiğinden gebelik testi olarak en sık kullanılan parametredir. Kanda ve idrarda kolaylıkla testi yapılabilir. Kanda yapılan ölçüm, idrar testlerine oranla daha erken dönemde ve daha kesin sonuç verebilme özelliğine sahiptir. Beta HCG kan testi, kantitatif kan gebelik testi, kantitatif HCG testi, kantitatif seri Beta HCG testi gibi farklı isimlerle adlandırılabilir. Kan testleri çok kısa bir süre içerisinde kesin sonuçların elde edilebilmesini sağlarken eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilen pratik idrar testleri ile de gebelik testi yapılabilir. Fakat idrarla yapılan bu testler; dehidrasyon (sıvı kaybı), testin yapıldığı saat gibi pek çok faktörden kolaylıkla etkilenebildiğinden güvenilirliği kan testlerine oranla çok daha düşüktür. Buna ek olarak kan testleri ile henüz idrar testlerinin tespit edemeyeceği düzeydeki HCG hormonu yükselmeleri de tespit edilebilir. Beta HCG hormonu, döllenmenin oluşumu ile hamileliğin başladığı dönemde plasenta hücreleri tarafından salgılanmaya başlar. Plasenta, döllenmiş yumurtanın (embriyo) rahim duvarına tutunmasını ve gebelik boyunca bebek ile anne arasındaki kan alışverişini sağlayan yapıdır. Buradan salgılanmaya başlayan HCG hormonu döllenmeden 11 gün sonra kanda, bundan birkaç gün sonra ise basit idrar testlerinde saptanabilir. Kan testlerinde elde edilen değerin yüksekliği, gebeliğin kaç haftalık olduğuna dair ortalama bir bilgi verebilir.

Beta HCG testi nasıl yapılır?

Beta HCG testi, basit bir kan testi ile yapılabilir ve laboratuvar koşullarına göre değişmekle birlikte genellikle aynı gün içerisinde sonucu alınabilir. Beta HCG testine ek olarak farklı testlerin de uygulanması gerekmiyorsa, tek tüp kan örneğinin alınması yeterlidir. Kan testinin öncesinde kişinin dikkat etmesi gereken herhangi bir husus söz konusu değildir. Günün herhangi bir saatinde test yapılabilir. Sağlık uzmanı tarafından kan örneğinizin alınabilmesi için öncelikli olarak kan damarlarını daha rahat görebilmek adına kolun üst kısmına sıkı bir elastik bant geçirilir. Cilt yüzeyi alkol ile temizlendikten sonra iğne yardımıyla kan örneği alınır. Şişlik ve morluk oluşumu ile kan sızıntısının önlenebilmesi için işlem sonrasında 10 dakika boyunca temiz bir pamuk ile iğnenin çıktığı bölgeye baskı yapılmalıdır. Kan örneğini verdiğiniz birimden sonucun ne zaman çıkacağını öğrenebilir, sonuçları aldıktan sonra değerlendirmesi için hekiminize başvurabilirsiniz.

Gebelik haftasına göre Beta HCG hesaplama

Gebeliğin söz konusu olmadığı bireylerde kandaki normal Beta HCG değer aralığı 0-10 mlU/mL olarak belirtilebilir. Bu değer aralığının üzerine çıkmış olan Beta HCG değerleri, özellikle de aktif cinsel yaşantısı olan üreme çağındaki kadınların birçoğunda büyük olasılıkla gebeliği işaret eder. Beta HCG hesaplama ve gebelik haftasına göre Beta HCG hormonlarının ne düzeyde artış gösterdiği birçok kişi tarafından merak edilen konular arasında yer alır. Gebelik haftası hesaplama için de Beta HCG hormon düzeylerinden yararlanılabilir. Hafta hafta bakılacak olursa;

• Gebeliğin 3. haftasında 5-50 mlU/mL
• Gebeliğin 4. haftasında 5-426 mlU/mL
• Gebeliğin 5. haftasında 18-7.340 mlU/mL
• Gebeliğin 6. haftasında 1.080-56.500 mlU/mL
• Gebeliğin 7 ve 8. haftasında 7.650-229.000 mlU/mL
• Gebeliğin 9 ve 12. haftasında 25.700-288.000 mlU/mL
• Gebeliğin 13 ve 16. haftasında 13.300-254.000 mlU/mL
• Gebeliğin 17 ve 24. haftalarında 4.060-165.400 mlU/mL
• Gebeliğin 25 ve 40. haftalarında 3.640- 117.000 mlU/mL aralığında tespit edilen Beta HCG değerleri normal olarak kabul edilir.

Beta HCG hormonunun gebelik sürecinde en önemli rolü, gebeliğin erken dönemde tespit edilebilmesini sağlamasıdır. Bu aşamadan sonra yukarıdaki tablodan da görülebileceği üzere hormonun normal değer aralıkları oldukça geniştir. Hormon seviyesinin alt sınıra veya üst sınıra yakınlığı, anne ve bebeğin sağlığı açısından herhangi bir anlam ifade etmediği gibi 4 ve 5. haftalardan itibaren Beta HCG hormonunun takip edilmesine gerek yoktur. Bu haftalara gelindikten sonra rutin kontrol ve muayeneler, ultrason görüntülemeleri ve diğer tanı testleri üzerinden yürütülür. 4. ve 5. haftaya kadar olan gebeliklerde de yine hormon değerinin kaç olduğundan ziyade değerin hafta hafta ne şekilde değiştiği önem taşır.

Beta HCG yüksekliği nedir?

Yüksek Beta HCG seviyesinin en yaygın nedeni gebeliktir. Fakat hormonun yüksek tespit edilmesi sağlıklı giden bir gebeliğin teşhisi için tek başına yeterli değildir. Yapılan kan testleri sonucunda 10 mlU/mL’nin üzerinde tespit edilen Beta HCG hormonu için en doğru yöntem, 48-72 saat sonra testin tekrarlanmasıdır. Gebelik haftası belirlenmiş olan bireylerde haftasına göre olması gereken Beta HCG değer aralıklarının üzerinde hormon seviyelerine rastlanması halinde de bu durumun birkaç nedeni olabilir. Bunlardan en yaygınları gebelik haftasının yanlış hesaplanmış olması, molar gebelik ve çoğul gebelik gibi durumlardır. Hastalarda hormon seviyeleri hekimin belirleyeceği aralıklarla düzenli olarak kontrol edilmeli, gebeliğin 4. veya 5. haftalarından sonra bebek kesesinin ultrasonda görülmesi beklenmelidir. Yüksek HCG değerlerinin yanı sıra bazı bireylerde de Beta HCG düşüklüğü görülebilir. Gebeliğin söz konusu olmadığı bireylerde hormon seviyesinin 0 veya 0’a çok yakın olması beklenir. Gebelik şüphesi bulunan kişilerde ise Beta HCG hormonu düşüklüğünün nedenleri arasında dış gebelik, hamilelik haftasının yanlış hesaplanmış olması, beklenmeyen düşükler gibi pek çok durum yer alabilir. Bunları araştırmaya yönelik daha ileri tanı testleri hekim tarafından uygulanır.

Beta HCG seviyesi nelerden etkilenir?

Beta HCG testi pozitif olarak sonuçlananlar, çok yüksek bir olasılıkla hamiledir. İdrar testlerinde hatalı sonuçlara rastlamak mümkün olsa da kan testlerinde yanılma payı oldukça düşüktür. Prostat kanseri gibi bazı kanser türleri ile gebeliğin henüz tespit edilemeyecek kadar erken evrelerinde gerçekleşen düşükler de hatalı pozitif testlere neden olabilir. İnfertilite (kısırlık) tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar Beta HCG hormonu içerebilir. Bu ilaçları kullanan bireylerde Beta HCG hormonunun bir miktar yüksek tespit edilmesi gebeliği işaret etmeyebilir. Tüm bunlara ek olarak kullanılan bazı antibiyotikler, oral kontraseptif ilaçlar (doğum kontrol hapları), hormon içerikli ilaçlar da Beta HCG düzeylerini etkileyebileceğinden kişiler gebelik testi yaptırmadan önce hekimlerine infertilite tedavisi alıp almadıkları ve kullandıkları ilaçlar hakkında detaylı şekilde bilgi vermelidir. Düşükle sonuçlanan gebeliklerde Beta HCG hormon seviyeleri genellikle 4-6 hafta içerisinde normal aralıklara ulaşır. Bu süreç gebelik kürtaj yoluyla sonlandırıldıysa daha uzun veya daha kısa olabilir. Düşükler ve gebeliğin sonlandırılması işlemlerinden sonra Beta HCG hormonunun eski seviyesine ulaşıp ulaşmadığı belirli aralıklarla kontrol edilebilir. Gebeliğin tespit edilmesinin ardından herhangi bir düşük ihtimali veya sorun olmadığı takdirde hormon seviyesinin sürekli olarak kontrol edilmesi gerekmez.

Eğer siz de hamile olabileceğinizden şüpheleniyorsanız bir sağlık kuruluşuna başvurarak Beta HCG testi yaptırabilirsiniz. Test sonucunuzun pozitif olması halinde gebelik ihtimaline karşılık kontrol sürecinize başlayabilir, hekiminizin önereceği aralıklarla takip planınızı oluşturabilirsiniz.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark