Diğer adları : Serum glutamik-oksaloasetik transaminaz SGOT Aspartat transaminaz AST/ALT oranı
Resmi adı : Aspartat aminotransferaz

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Karaciğer hasarını saptamak veya karaciğer hastalığına tanı koymaya yardımcı olmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz sizde karaciğer bozukluğu belirtileri olduğunu düşündüğünde bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Kol damarınızdan alınan kan örneği kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?
Aspartat aminotransferaz (AST) vücut hücrelerinde, en çok kalp ve karaciğerde daha az oranda böbrekler ve kaslarda bulunan bir enzimdir. Sağlıklı bireylerde kanda AST düşük düzeylerdedir. Karaciğer veya kas hücreleri hasarlandığında kana AST salınır. Böylece AST karaciğer hasarını saptayan yararlı bir testtir.

Karaciğer karnın sağ üst bölgesinde yerleşik yaşamsal bir organdır. Vücudun birçok yeni fonksiyonuna katılır. Karaciğer vücudun besleyici maddelerinin işlenmesini sağlar ve yağları sindirmek için safra imal eder. Kan pıhtılaşma faktörleri gibi önemli proteinleri üretir ve potansiyel olarak toksik maddeleri vücudun kullanıp elimine ettiği zararsız maddelere parçalar.

Birçok rahatsızlık karaciğer hücrelerinin zarar görmesine ve AST düzeylerinin yükselmesine neden olabilir. Test en çok hepatite, karaciğere toksik ilaçlara, siroza ve alkolizme bağlı karaciğer hasarını saptamada yarar sağlamaktadır. Ancak AST karaciğere özel olmayıp vücudun diğer kısımlarını olumsuz etkileyen hastalıklarda artabilmektedir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarınızdan alınan kan örneği kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez.

Nasıl kullanılır?
Karaciğer hasarını saptamak için genellikle aspartat aminotransferaz (AST) testi kullanılmaktadır. Sıklıkla başka bir karaciğer enzim testi olan, alanin aminotransferaz (ALT) ile birlikte veya karaciğer bozukluklarını araştırmak ya ya da tanı koymaya yardımcı olmak için kullanılan karaciğer panelinin bir bölümü olarak istenir. ALT, AST’ye göre daha spesifik olmasına rağmen AST ve ALT’nin karaciğer hasarını saptamaya yönelik en önemli testlerden ikisi olduğu düşünülür. Ara sıra AST doğrudan ALT ile karşılaştırılır ve AST/ALT oranı hesaplanır. Karaciğer hasarının farklı nedenleri arasında ayrım yapmak üzere bu oran kullanılabilir.

Hangi tip karaciğer hastalığının mevcut olduğunu belirlemek için AST düzeyleri sıklıkla alkalen fosfataz (ALP), total protein ve bilirubin testlerinin sonuçlarıyla karşılaştırılır.

Karaciğer hastalığı olan kişilerin tedavisini takip için sıklıkla AST ölçülmektedir. Bu test bu amaçla ya yalnız başına veya diğer testlerle birlikte istenebilir.

Bazen karaciğere toksisite potansiyeli olan ilaçları alan kişileri izlemek için de AST kullanılabilmektedir. AST düzeyleri artarsa hasta başka bir ilaç tedavisine alınabilir.

Ne zaman istenir?
Karaciğer bozukluğu, belirtiler ive bulguları olan kişileri değerlendirmek için diğer birkaç testle birlikte AST istenir:

Güçsüzlük, bitkinlik
İştahsızlık
Bulantı, kusma
Karında şişkinlik ya ya da ağrı
Sarılık
Koyu renkli idrar, açık renkli dışkı
Kaşıntı (pruritis)
Karaciğer hastalığı riski artmış kişiler için yalnız başına veya diğer testlerle birlikte AST de istenebilir. Bazı örnekler:

Hepatit virüslerine maruz kalabilen kişilerde
Alkol düşkünlüğü olanlarda
Soygeçmişlerinde karaciğer hastalığı öyküsü
Karaciğere hasar verebilecek ilaçları alanlarda diyabetlilerde
Yorgunluk gibi hafif yakınmaları olan kişilerde, kronik karaciğer hastalığı olmadıklarından emin olmak ALT testi yapılabilir.

Karaciğer hastalığı olan hastaların tedavisini takip için AST kullanıldığında tedavinin etkili olup olmadığını belirlemek için tedavi süresince düzenli aralıklarla AST testi istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Normalde kandaki AST düzeyleri düşük seviyededir.

Çok yüksek AST düzeylerinin (normalin üst sınırının 10 katından fazla) nedeni genellikle akut hepatite, sıklıkla bir virus enfeksiyonuna bağlıdır. Akut hepatitte AST düzeyleri genellikle yaklaşık 1-2 ay yüksek düzeylerde kalmakta normale dönmesi 3-6 ay alabilmektedir. İlaçlara ve karaciğerin toksik maddelere maruziyeti sonucu ve yine karaciğere gelen kan akımında azalmaya neden olan (iskemi) hastalıklarda AST düzeyleri belirgin derecede yükselebilmektedir.

Kronik hepatitte, AST düzeyleri genellikle o kadar yüksek olmayıp normalin üst sınırının 4 katından düşüktür. AST sıklıkla normal ve hafifçe artmış düzeyler arasında gidip geldiğinden AST seyrini belirlemek için doktorlar tipik olarak sık sık AST testi isteyecektir. Özellikle safra kanalları tıkanmışsa, sirozda ve bazı karaciğer kanserleri gibi bazı karaciğer hastalıklarında bu çeşit ılımlı yükselişler görülebilmektedir. Kalp krizleri sonrasında kas hasarında da ALT’ye göre çok yüksek oranda olmak üzere AST’de yükselebilmektedir.

Karaciğer hastalığı tiplerinin çoğunda ALT düzeyi AST’ye oranla daha yüksektir. Bu hastalıklarda AST/ALT oranı düşecektir. Birkaç istisna mevcuttur. Alkolik hepatitte, sirozda, akut hepatitin ilk bir –iki günü içinde veya safra kanalı hasarında AST/ALT oranı genellikle yükselmektedir.

AST testi sıklıkla ALT testiyle birlikte veya bir karaciğer panelinin bileşeni olarak yapılmaktadır. Diğer karaciğer testleriyle ilişkili olarak AST sonuçları hakkında daha fazla bilgi için Karaciğer paneli makalesine bkz .

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Gebelikte AST düzeyleri azalabilmektedir.

Kas içine ilaç enjeksiyonu veya aşılar, hatta zorlu egzersizler de AST düzeylerini yükseltebilmektedir.

Seyrek görülen olgularda bazı ilaçlar karaciğer veya kaslara zarar verebilerek AST düzeylerini yükseltebilmektedir. Hem reçeteye tabi ilaçlar hem de bazı “doğal” sağlık ürünleri kullanımında da nadiren AST yükselebilmektedir. Doktorunuza almakta olduğunuz tüm ilaçlar ve sağlığa katkı ürünlerinden söz ettiğinizden emin olun.

Karaciğer sorunları dışında başka hangi hastalıklar AST artışına neden olabilmektedir ?
Kalp ve iskelet kası gibi diğer organları olumsuz etkileyen hastalıklar AST’nin yükselmesine neden olabilmektedir. Zorlu egzersizler, kas hasarı veya akut pankreatit ve kalp atakları benzeri hastalıklarda da AST’de hafif -orta derecede yükselmeler görülebilmektedir.

Karaciğer hasarının nedenini belirlemeye yardımcı olmak için başka hangi testler kullanılabilir ?
Ayrıntılı bir fizik muayene ve hastanın tıbbi öztgeçmişinin değerlendirilmesinden sonra karaciğer hasarında kuşkulanılan nedene bağlı olarak başka izlem testleri yapılabilir. Bu testlerin bir bölümü:

Hepatit A, B ve C testleri
Karaciğerin ilaçlara ve karaciğere toksik maddelere maruziyeti ( Kötüye kullanılan ilaçların Test edilmesi ve Dozaşımı Testinin Aciliyeti )
Etanol düzeyi
Wilson hastalığı için bakır ve seruloplazmin testleri
Kalıtsal hemokromatoz için demir testleri ve genetik testler
Bir karaciğer biyopsisi

Kaynakça : labtestsonline