Diğer adları : Tüberküloz kültürü ve duyarlılığı Mikobakteri yayma ve kültürü
Resmi adı : Aside dirençli basil sürüntü örneği ve kültürü ve duyarlılığı

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Bir mikobakteriyel enfeksiyonun tanımlanmasına, tüberküloz (Tbc) tanısı koymaya, tedavinin etkinliğini izlemeye yardımcı olmak için kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Tüberküloz (Tbc) veya başka bir mikobakteriyel enfeksiyonla bağlantılı olabilen uzun süreli öksürük, kilo kaybı, ateş, üşüme-titreme yakınmalarınız varsa, doktorunuz aktif Tbc’niz olduğundan kuşkulanıyorsa ve doktorunuz Tbc tedavisinin etkinliğini izlemeyi istiyorsa ARB testi yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Genellikle farklı günlerde sabah erkenden üç balgam örneği toplanır. Hasta balgam çıkartamıyorsa bronkoskopi denilen bir girişim sırasında sıvı alınabilir. Çocuklarda mide yıkantı suları/aspiratları alınabilir. Belirtilere göre idrar, beyin-omurilik sıvısı (BOS), başka vücut sıvıları veya biopsi ile alınan doku örnekleri kültüre gönderilebilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
Aside dirençli basiller (ARB), cam lamlar üzerinde ARB sürüntü örneği denilen özel olarak boyanmış preparatlarla mikroskop altında görülebilen ve sayılan çomak şeklinde bakterilerdir. En sık görülen aside dirençli basiller Mycobacterium türünün üyelerine aittir.

Mycobacterium tuberculosis mikobakterilerin en yaygın ve en bulaşıcı türüdür. ARB sürüntüleri ve kültürleri için verilen örneklerin çoğu doktorun hastada Tbc enfeksiyonu olduğundan kuşkulanması sonucunda toplanmıştır. Tanımlanmış 60’ı aşkın mikobakter türünden yalnızca birkaçı insanlarda enfeksiyonlara neden olmaktadır.Örneğin

M. africanum, dünyanın belli bazı yörelerinde Tbc’ye benzer bir hastalığa neden olmaktadır.
Mycobacteria avium-intracellulare kompleksi (MAC): bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda, örneğin yaşlılarda, AIDS’lilerde akciğer enfeksiyonuna neden olabilmektedir. Bu enfeksiyon bulaşıcı olmamakla birlikte antibiyotiklere çok dirençli olma eğilimi gösterdiğinden tedavi edilmesi güçleşebilmektedir.
Mycobacterium marinum benzeri başka mikobakteri türleri su içinde, balık tanklarında çoğalmakta ve deri enfeksiyonlarına neden olabilmektedir. Başka hızla çoğalan mikobakteriler yaraları ve protezleri enfekte edebilmektedir.
M. bovis, gibi birkaç mikobakteri bazen hayvanlardan insanlara bulaşabilmektedir.
Basil sayısı günden güne değiştiğinden farklı örneklerden birkaç ARB sürüntü örneği taranmalıdır. Sürüntü örneklerinden herhangi birinde aside dirençli basiller mevcutsa bir mikobakteri enfeksiyonu olassıdır. Solunum yolu enfeksiyonlarının nedeni olarak en sık görülen mikobakteri M. tuberculosis olduğundan tahminen Tbc tanısı konabilirse de aside dirençli basillerin M. tuberculosis veya başka bir mikobakteri türü olduğunu kesinlikle belirlemek için başka izlem testleri de yapılmalıdır.

Hastadan alınan örnekler sürüntü örnekleriyle eşzamanlı olarak ARB kültürleri için de işleme tabi tutulur. Laboratuvarda aside dirençli basiller üretmek için kültürler kullanılır. Vücut sıvısı ve doku örnekleri normal solunum florasını elimine etmek için dekontamine edilir , müküsü emülsiyon haline getirmek için özütlenir ve konsantre hale getirilerek besleyici madde ortamına konup inkübe etmeden önce bakteri sayıları artırılır. Mikobakteriler yavaş çoğaldığından mevcut türlerin kesin tanımlanması günler hatta birkaç hafta sürebilir. Negatif sonuçların ( mikobakteri yokluğu) doğrulanması ise 6-8 hafta alabilir.

Test için numune nasıl toplanır?
M. tuberculosis ve M. avium, sıklıkla akciğeri (pulmoner) enfekte ettiğinden balgam en çok test edilen örnektir. Balgam akciğerlerden öksürükle dışarı atılan kıvamlı bir müküstür. Genellikle tek tek steril kaplar içine ardışık günlerde sabah erkenden üç ila beş örnek alınır.

Balgam çıkartamıyorsanız doktorunuz bronkoskopi denilen yöntemle solunum yolundan örnekler alabilir. Bronkoskopi doktorunuzun bronşlar ve bronşiyollerinize bakmanızı ve örneklerin alınmasını sağlar. Bu dallanmış borucuklar boğazınızda trakeayı akciğerlerinize bağlayarak havanın akciğerlerinize girmesi için bir yol oluşturur. Trakea üzerine lokal anestetik madde püskürtüldükten sonra doktorunuz bronşlar ve daha küçük bronşiyoller içine bir tüp sokabilir ve test için sıvı örnekleri aspire eder. Bazen tüpler yoluyla bronşlar içine az miktarda salin verilecek ve daha sonra aspire ederek bronş yıkantı suları toplanır.

Küçük çocuklar balgam örneği veremediğinden mide aspiratlar toplanabilir. Bu işlem bir tüp içinden mide içine salin verilir, ardından sıvı aspire edilir.

Doktorunuz, AIDS hastalarında oldukça sık olmakla birlikte akciğerler dışında başka bir organ ve dokuda, Tbc’den kuşkulanıyorsa diğer vücut sıvıları ve dokularından örnek alabilir. Örneğin, doktorunuz Tbc’nin böbreklerinize bulaştığından kuşkulanıyorsa bir veya daha fazla sayıda idrar örneği toplayabilirsiniz. Eklemlerinizden veya perikard veya karın içi gibi başka vücut boşluklarından sıvı almak için enjektör kullanılabilir. Ara sıra doktorunuz beyin-omurilik sıvısından (BOS) örnek almak veya doku biyopsisi elde etme amacıyla minör bir cerrahi işlem yapmak için enjektör kullanmaya gerek duyabilir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmez

Nasıl kullanılır?
Sizde aktif Mycobacterium tuberculosis enfeksiyonu, Mycobacterium ailesinin başka bir üyesine bağlı bir enfeksiyon veya başka bir nedene bağlı Tbc’ye benzer semptomların olup olmadığını belirlemek için ARB sürüntü testleri ve kültürleri kullanılmaktadır. AyrıcaTbc’nin akciğerlerle sınırlı olup olmadığı veya akciğerler dışına yayılıp yayılmadığını belirlemeye yardımcı olmak için kullanılır. M. tuberculosis‘i saptamak ve enfeksiyonu tedavi etmek için, tedavide en etkili antimikrobiyal ajanları belirlemek için bu testler istenir. M. tuberculosis, tbc tedavisinde kullanılan bir veya daha fazla ilaca dirençli olabilir. Bakteriler birden fazla ilaca veya tedavi için birincil tercih olarak kullanılan ilaçlara dirençliyse bu mikroorganizmalara çok sayıda ilaca dirençli Tbc (MDR Tbc) denmektedir. Mikroorganizmalar birden fazla sayıda birinci ve ikinci basamak tedavilere dirençliyse yaygın biçimde ilaca dirençli tüberküloz (XDR Tbc) denmektedir. Tedavinin etkinliğini izlemek ve hastanın artık enfekte olmadığını belirlemeye yardımcı olabilmek için ARB sürüntü testleri ve kültürlerindenden yararlanılabilir.

Tbc, solunum yoluyla bulaştığından kamu sağlığı için bir risk oluşturmaktadır. Kapalı topluluklarda, örneğin islahevlerinde, huzurevlerinde ve okullarda yayılabilir. Çok genç ve yaşlılarda, bağışıklık sistemleri baskılanan AIDS gibi hastalıklarda, Tbc’nin görülme riski artar. ARB sürüntü testleri ve kültürleri bu toplumlarda Tbc’nin takip edilmesine, yayılmasının minimal düzeye inmesine yardımcı olabilir.

Ne zaman istenir?
ARB testi aşağıdaki durumlarda istenir:

kan izleri taşıyan balgamın atıldığı uzun süreli öksürük gibi akciğer Tbc’si olduğunuzu düşündüren semptomlarınız varsa
Tbc deri testiniz pozitif ve karakteristik akciğer tutulumu mevcutsa bir aile üyesi veya iş arkadaşınız gibi yakın temas halinde olduğunuz birine Tbc tanısı konmuş veya tüberküloza yakalanma riskinizi artıran HIV/AIDS hastalığı veya rahatsızlığınız veya ilişkin semptomlarınız varsa (AIDS’lilerin diğer hastalara göre az sayıda veya belirsiz semptomlarla akciğer dışı Tbc olma ihtimali daha yüksektir.)
Tbc tedavisi görüyorsanız; hem doktorunuz tedavinin etkinliğini değerlendirirken hem de hala enfeksiyonu taşıyıp taşımadığınızı belirlemeye çalışırken genellikle belli aralıklarla ARB sürüntü testleri ve kültürleri ister.

Test sonucu ne anlama gelir?
ARB sürüntü testlerinin pozitif çıkması, olası bir mikobakteriyel enfeksiyonu gösterir. Pozitif ARB kültürleri semptomlarınıza neden olan belli bir mikobakteriyi tanımlar ve tedaviye ne kadar dirençli olduğunuz hakkında doktorunuza bilgi verir.

İlaç tedavisinden birkaç hafta sonra pozitifleşmeye başlayan ARB sürüntü testi veya kültürü tedavi rejiminizin etkili olmadığı ve değiştirilmesi gerektiğini ve enfeksiyonunuzun devam ettiğini, öksürük ve aksırmayla başkalarına mikobakteriyi bulaştırabileceğiniz anlamı taşır.

Negatif kültür bir ARB enfeksiyonunuzun olmadığı veya bu örnekte mikobakterilerin mevcut olmadığı anlamına gelir (işte bu nedenle sıklıkla birden fazla sayıda örnek toplanmaktadır). Tbc’niz varsa vücudunuzun başka bir yerinde enfeksiyon mevcut olabilir ve farklı bir vücut sıvısı/dokusu örneğinin alınması gerekebilir. Tedaviden birkaç hafta sonra negatif kültür Tbc’nizin ilaç tedavisine yanıt verdiğini ve artık enfekte olmadığınızı gösterir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Tbc, aktif enfeksiyonun kökünü kazımak için uzun süreli çoklu antibiyotik tedavisi gerektirir. Aktif olmayan (latent) enfeksiyonları olan kişiler belirti vermeseler bile gelecekte aktif enfeksiyon riskini azaltmak için tek bir ilaçla tedavi edilebilir.

Tüberküloz tanısı koymak için gerekli zamanı azaltmaya yardımcı olmak için mikobakterinin genetik bileşenlerine dayanan birkaç test yöntemi geliştirilmiştir. Bu testler genetik problar ve moleküler Tbc testlerini içermektedir..Yirmi dört saatten kısa zamanda vücut sıvısı/dokusu örneklerinde mikobakterileri saptamak için mikroorganizmaların genetik kodunun bileşenlerini çoğaltıp/kopyalamakta ve tanımlamayı bir mikobakteriyel komplekse (en çok M. tuberculosis’i içeren bir kombinasyon) kadar daraltabilmektedir. Pozitif ARB sürüntü testleriyle eşleştiğinde oldukça duyarlı ve özgüldür. ARB negatif örneklerle uygulandıklarında daha düşük doğruluk derecesine sahip olabilirler. Bu yöntemler solunum yolundan alınan örnekler ile yapıldığından ARB ve kültür ile doğrulanması gerekir. Bu yöntem doktorunuza hızlı bir sonuç ulaştırarak bulaşıcı hastaları izole etme olanağı ve hastalığın yayılma riskini en alt düzeye indirmeye olanak tanır.

Mycobacterium tuberculosis ‘in tanısında daha hızlı bir laboratuvar kültür yöntemi de geliştirilmektedir. Yeni sıvı kültür yöntemi Mikroskopik İlaç Duyarlılık (MODS) testi olup sadece yaklaşık 7 günde Tbc tanısını koyduğu gibi aynı zamanda antibiyotik tedavisini de belirler. Bu yöntem alışılagelen kültür yöntemine göre MDR Tbc’nin varlığını çok daha hızlı tespit eder. Bu testin yararları ve kısıtlamaları halen değerlendirilmektedir.

Tüberküloz (Tbc) basili ile enfekte olduğum halde hastalanmayabilir miyim?
Evet. Gizli (latent) Tbc enfeksiyonu dünyada yaygın olarak görüler. Bu kişiler bakterilere maruz kalmış olmalarına rağmen vücutlarının bağışıklık sistemi bunları inaktif formda tutmuştur. Latent Tbc enfeksiyonu olan kişiler hasta ve bulaştırıcı olmamalarına rağmen bakteriler hala canlıdır. Latent enfeksiyonları olanlar test edildiklerinde çoğunda Tbc deri testi pozitif çıkacaktır. Latent Tbc’si olanların büyük bir çoğunluğunda, yaklaşık % 90’ında hastalık hiçbir zaman aktif tüberküloza ilerlemeyecektir.

Aktif tüberkülozu olanlar önce kendilerini hasta olarak hissetmeyebilir. Erken dönem yakınmaları başlangıçta belli belirsiz olabilir. Akciğer dışında Tbc mevcutsa (örn: böbrek ve kemikte) farkına varılabilir semptomlara neden olduğunda tüberküloz oldukça ilerlemiş olabilir.

MDR Tbc ile XDR Tbc arasındaki farklılık nedir?
Her ikisi de tedavi edilmesi zor M. tuberculosis suşu göstermekle birlikte XDR Tbc daha fazla ilaç tedavisine dirençlidir. Halen XDR , CDC (Centers for Disease Control and Prevention [Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri]) ve WHO (World Health Organization [Dünya Sağlık Örgütü]) tarafından izoniyazit ve rifampine ilaveten bir florokinolon ve üç enjekte edilebilir “ikinci basamak” ilaçlardan en azından biri (amikasin, kanamisin veya kapreomisin) dirençli M. tuberculosis olarak tanımlanmaktadır. Dünya tıp camiası XDR Tbc’nin ortaya çıkışını yakından izlemekte ve yayılmasını sınırlamak için önlemler almaktadır.

Doktor niçin benden Tbc ilaçlarımı hemşire gözetiminde almamı istiyor ?
Doğrudan gözlem terapisi (DOT) hastanın gereken süre boyunca aksatmadan ilaçlarını almalarını ve tedavilerini sürdürmelerini sağlar. Yedi ila 10 günde iyileştirilebilen diğer bakteriyel enfeksiyonların aksine Tbc enfeksiyonu birkaç ay boyunca iki veya daha fazla sayıda ilaçla tedavi edilmelidir.

Kaynakça : labtestsonline