Diğer adları : Apo A
Resmi adı : Apolipoprotein A-I

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Özellikle HDL-kolesterol düzeyleriniz azalmışsa Apo A-I düzeylerinin yeterli olup olmadığını belirlemek ve koroner arter hastalığı (KAH) geliştirme riskinizi saptamaya yardımcı olmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Hiperlipideminiz veya ailenizde KAH veya periferik damar hastalığı varsa, doktorunuz kalp hastalığı geliştirme riskinizi değerlendirmeye çalışıyorsa, lipit tedavisi veya yaşam tarzı değişikliklerinin etkinliğini izlediğinizde bu test istenir.

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzdaki bir toplardamarınızdan veya bebeğin topuğu veya parmağı delinerek kan örneği alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır. Ancak bu test genellikle açlık gerektiren diğer testlerle (örneğin trigliserit) birlikte istendiğinden bu test öncesi 12 saat aç kalmanız istenebilir.

Ne test edilmektedir?
Apolipoproteinler lipitleri kan akımıyla taşıyan lipoprotein komplekslerin protein bileşenleridir. Apolipoproteinler lipoproteinlerle yapısal bütünlük sağlar ve sudan kaçan (hidrofobik) lipitleri merkezinde saklar.

Lipoproteinlerin çoğu kolesterol veya trigliseritlerden zengin olup lipitleri hücreler tarafından alınmak üzere vücut içinde taşır. Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL – “iyi” kolesterol ) ise boş bir taksi gibidir. Dokulara kadar gider, fazla kolesterolü toplar ve yeniden karaciğere geri taşır. Karaciğerde kolesterol ya gelecek kullanım için yeniden çevrime alınır veya safrayla atılır. Hücrelerin fazla kolesterolden kurtulmalarının tek yolu HDL’nin geri taşınmasıdır. Arterlerin korunmasına yardımcı olduğu gibi hatta yeterince HDL mevcut olduğunda koroner arter hastalığına yol açabilen ateroskleroz sonucu oluşabilen yağ plaklarının birikim sürecini tersine çevirebilir.

Apolipoprotein A taksi sürücüsüdür. Kolesterolü dokulardan HDL’ye yükleyen enzimleri etkinleştirir, HDL’nin tanınmasını ve transport sonunda karaciğerdeki reseptörler tarafından bağlanmasını sağlar. İki apolipoprotein tipi mevcuttur: Apo A-I ve Apo A-II. Apo A-I, Apo-II’ye göre yaklaşık 3’te 1 oranında daha fazla bulunmaktadir. Apo A-I konsantrasyonu doğrudan ölçümlenebilir ve HDL düzeyleriyle birlikte yükselip alçalma eğilimi gösterir. Bu durum bazı uzmanların Apo-I’in Apo A-I ‘in HDL testine göre aterojenik riskin daha iyi bir belirteci olabildiğini düşünmesine yol açmıştır.

Apo A-I ‘deki yetersizliklerin artan bir koroner arter hastalığı (KAH) ve periferik damar hastalığı geliştirme riskiyle iyi bir korelasyon gösterdiği görünmektedir.

Test için numune nasıl toplanır?
Tipik olarak kolunuzun toplardamarından kan örneği alınır. Alternatif olarak özellikle pediyatrik hastalarda topuk veya parmak ucu delinerek kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmemekle birlikte bu test tam bir lipit profiliyle eş zamanlı yapılabildiğinden en azından 12 saat aç kalmak gerekebilir.

Nasıl kullanılır?
KAH geliştirme riskinizi belirlemek için lipit profilinin bir bölümü olarak diğer lipit testleriyle birlikte Apo A-1 istenebilir. Rutin olarak istenmese bile kendinde veya ailesinde kalp hastalığı ya veya hiperlipidemisi olan hastalarda yararlı olabilmektedir. Apo A-I eksikliğine neden olan rahatsızlıklara tanı konmasına yardımcı olmak, yaşam tarzı değişiklikleri ve lipit tedavilerinin etkinliğini izlemek için Apo A-I düzeylerinin ölçülmesi de istenebilir.

Ne zaman istenir?
Kendileri veya ailelerine hiperlipiemi ya veya prematüre KAH olan hastalarda Apo A-I düzeyleri ölçülebilir. Doktorunuz hiperlipieminizin nedenini belirlemeye çalışırken ya yada Apo A-1 eksikliğine neden olan bozukluğa bağlı olabildiği kuşkulanıldığında bu test istenebilir.

Doktorunuz Apo A/Apo B oranınızı (temel olarak “iyi”-“kötü” kolesterol oranını gösteren ve bazen KAH riski belirteci olarak kullanılan bir oran) Apo B-100 (Apo B) ile birlikte Apo A-I testini isteyebilir.

Lipit düşürücü tedavi almaktaysanız veya yaşam tarzı değişiklikleri ( diyetle yağı azaltmak ve düzenli egzersizlerin dozunu artırmak) uygulamaktaysanız değişikliklerin etkinliğini izlemek için doktorunuz diğer testlerle birlikte Apo A-I testi isteyebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Apo-I ‘de bir artış genellikle bir sorun oluşturmamakla birlikte azalan düzeyler düşük HDL düzeyleri vevücuttaki kolesterol fazlalığının klirensinde azalmayla ilişkilidir. Apo ÁI düzeylerindeki azalmayla birlikte Apo B-100 konsantrasyonlarındaki artış, koroner arter hastalığı riskinde artışa neden olmaktadır.

Apo A-I (ve dolayısıyla düşük HDL düzeyleri) yetersizliğine yol açan bazı kalıtsal bozukluklar mevcuttur. Bu rahatsızlıkları olan kişiler hiperlipidemi ve daha yüksek düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL – the “kötü” kolesterol) düzeylerine sahip olma eğilimindedirler. Bu hastalarda ateroskleroz daha sık görülmektedir.

Apo A-I aşağıdaki durumlarda azalabilir:

Kronik böbrek yetmezliği
İlaç kullanımı: androjenler, beta blokerler, diüretikler, ve progestinler (sentetik progesteron)
Ailevi hipoalfalipoproteinemi (seyrek görülen bir genetik bozukluk )
Sigara kullanımı
Kontrol altına alınmamış diyabet
Apo A-I ‘nin yükselebildiğidurumlar:

İlaç kullanımı: karbamazepin, östrojenler, etanol, lovastatin, niasin, oral doğum kontrol hapları, fenobarbital, pravastatin ve simvastatin
Ailevi hiperalfalipoproteinemi (seyrek görülen bir genetik bozukluk )
Fiziksel egzersiz
Gebelik
Kilo kaybı
Statinlerin kullanımı

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Apo A-I konsantrasyonu serumdaki HDL miktarını yansıtmaktadır.Kadınlarda HDL ve dolayısıyla Apo A-I düzeyleri daha yüksektir.

Rutin olarak Apo A-I testi istenmemektedir. Doktorlar hâlâ Apo A-I ve yeni ortaya atılan başka kardiyak risk belirteçlerinin (Apo B-100, hs-CRP ve Lp(a) en iyi kullanım alanlarını belirlemeleri gerekmektedir. Bu testler özel durumlarda doktorlara ilave bilgiler sunmalarına rağmen rutin olarak kullanılan lipit testlerinin yerine geçtikleri anlamı taşımamaktadır.

Apo A-I’imi yükseltmek için ne yapabilirim?
HDL ve Apo A-I’i yükseltmenin en iyi yöntemlerinden biri düzenli egzersizdir. Diyetinizdeki yağ miktarını azaltarak, sağlıklı kilolarınızı koruyarak ve egzersiz yaparak kalp hastalığı geliştirme riskinizin azalmasına yardımcı olabilirsiniz.

Kaynakça : labtestsonline