Diğer adları : Antinükleer Antikor testi Flöresan Antinükleer Antikor FANA Ekstrakte Edilebilir Nükleer Antijen Antikorları ENA
Resmi adı : Antinükleer Antikor Testi

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Sistemik lupus eritematozus (SLE), polimiyozit gibi otoimmün bozukluklar ve başka rahatsızlıklar için tarama testi olarak kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz bir otoimmün bozukluğun belirtilerine sahip olduğunuzu düşünürse bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan kan örneği alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmez. Ancak bazı ilaçlar testi etkilediğinden almakta olduğunuz ilaçlar hakkında doktorunuzu bilgilendirin.

Ne test edilmektedir?
ANA testi, kanınızdaki antinükleer antikorların (ANA) varlığını gösterir. ANA hastanın kendinden “olanlarla” “kendinden olmayanları” yeterince ayırt edemediğinde bağışıklık sistemi tarafından üretilen bir özel antikorlar grubudur. Bu otoantikorlar vücudun kendi hücrelerine saldırarak doku ve organ iltihabı, eklem ve kas ağrısı ve bitkinlik gibi belirtiler ve bulgulara neden olur. ANA’nın varlığı bir otoimmün sürecin belirteci olup otoimmun hastalıklar ile ilişkilidir, ancak en sık görüldüğü otoimmun hastalık sistemik lupus eritematozus (SLE)’dir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol toplardamarına iğne batırılarak kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir. Ancak bazı ilaçlar test sonuçlarını bozduğundan doktorunuza almakta olduğunuz ilaçlar hakkında bilgi verin.

Nasıl kullanılır?
Otoimmun bozuklukları taramaya yardımcı olmak için ANA testi istenir. Sistemik lupus eritematoz (SLE) tanısı koymak için en çok kullanılan testlerden biridir. Hastanın belirtileri, bulguları ve kuşkulanılan tanıya dayanarak bir veya birkaç otoantikor testi birlikte ANA istenebilir. İnflamasyon, ile ilişkili eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) veya C-reaktif protein (CRP) gibi diğer testlerle birlikte de istenebilir. ANA testi ardından genel ANA testinin altgrupları olduğu düşünülen ilave testler de yapılabilir. Diğer otoimmün bozuklukların tanısını dışlamaya yardımcı olmak için hastanın klinik öyküsüyle birlikte kullanılır.

Ne zaman istenir?
Hasta SLE veya başka bir otoimmün bozuklukla ilişkili bulgular ve belirtileri gösterdiğinde ANA testi istenir. Hastaya bir otoimmün bozukluk tanısı konduğunda ve doktor hastada başka bir otoimmün bozukluk geliştiğinden kuşkulandığında da ANA testi istenebilir. Otoimmün bozuklukları olan hastalarda düşük dereceli ateş, eklem ağrısı, bitkinlik ya ya da zamanla değişebilen ve nedeni açıklanamayan döküntüler gibi çok çeşitli semptomlar olabilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
ANA testleri, indirekt immünoflöresans mikroskopisi veya enzimatik immünabsorban analiz –ELISA gibi analizlerle yapılır ve sonuçlar belli bir immünoflöresans kalıbıyla karşılaştırılarak (pozitif ise) titre şeklinde rapor edilmektedir. Düşük titrelerin negatif sonuç olduğu düşünülür. Titrelerin artması örneğin 1:320 olması ise pozitif sonuç olup antinükleer antikor konsantrasyonunun yükseldiğini gösterir.

ANA testi sonucunun pozitif çıkması bir otoimmün hastalığı düşündürebilirse de tanıyı koymaya yardımcı olmak için başka spesifik testlere gerek vardır. Bilinen otoimmün hastalığı olmayan kişilerde de ANA test sonuçları pozitif çıkabilir. Bu sık görülen bir durum olmamakla birlikte insanlar yaşlandıkça yalancı pozitiflik sıklığı artmaktadır.

Yine ANA testi bir otoimmün hastalığın belirti ve bulguları gelişmeden önce de pozitif sonuç verebildiğinden semptomsuz hastalarda pozitif ANA test sonucunun anlamını söyleyebilmek zaman alıcı olabilir . ANA testi pozitifliği çoğu kez bir anlam ifade etmediğinden doktorların hastalarına güvence vermesi gerekmekle birlikte bir otoimmün hastalığı düşündürebilen belirtiler ve bulguların gelişmesine karşı uyanık olmalıdırlar.

SLE hastalarının yaklaşık % 95’inde ANA test sonucu pozitif çıkmaktadır. Hastada artrit, deri döküntüleri ve otoimmün trombositopeni, gibi SLE belirtileri de varsa pozitif ANA test sonucu hastanın, SLE olabilme olasılığını destekler. SLE tanısını doğrulamaya yardımcı olmak için anti-dsDNA ve anti-SM gibi spesifik otoantikor tipinin test edilmesi de istenebilir.

Pozitif ANA testi hastada ilaca bağlı lupus olduğu anlamına da gelebilmektedir. Bu hastalık lizin ve arginin gibi aminoasitlerden zengin suda çözünebilen proteinlerden olan histonlara karşı otoantikor gelişmesiyle ilişkilidir. İlaca bağlı lupus tanısını desteklemek için ise anti-histon testi istenebilir.

Pozitif ANA test sonucunun görülebildiği diğer hastalıklar:

Sjögren sendromu: bu hastalığa yakalananların % 40 ila 70’inde ANA test sonucu pozitif çıkmaktadır. Bu bulgu tanıyı desteklemekle birlikte negatif sonucu ekarte etmemektedir. Doktor ANA’nın iki altgrubunu- Anti-SS-A (Ro) ve Anti-SS-B (La)- test etmek isteyebilir. Sjögren hastalarında SSA’ya karşı oluşan otoantikorların sıklığı % 90 veya daha üst oranda olabilir.
Skeroderma: Skleroderma hastalarının yaklaşık % 60-90’ında ANA testi pozitif çıkmaktadır. Bu hastalığa sahip olabilenlerde ANA altgrup testleri sınırlı ve yaygın hastalık formlarının ayırt edilmesine yardımcı olabilmektedir. Yaygın formu daha ağır seyreder. Sınırlı formu ANA boyamasında en çok antisentromer kalıpla (ve antisentromer testle) yaygın formu ise anti-Scl-70’e karşı oluşan otoantikorlarla ilişkilidir.
ANA testinde Raynaud hastalığı, romatoit artrit, dermatomiyozit,, miksta bağ dokusu hastalığı ve başka otoimmün bozukluklarda da pozitif sonuçlar görülebilir.
Doktorun test sonuçlarına, klinik semptomlara ve hastanın tanısal öyküsüne dayanması gerekmektedir. Semptomlar gidip gelebildiğinden SLE veya başka bir otoimmün hastalığı düşündürebilen bir hastalık kalıbının görülmesi aylar hatta yıllar alabilir.

Negatif çıkmış bir ANA testinin hemen tekrarlanması gerekmez. Otoimmün hastalıkların ataklarla seyretmesi nedeniyle ileri bir tarihte ANA testini tekrarlamak yararlı olabilir.

Hastada ANA testi negatif çıkmışsa seyrek görülen olgular dışında otoantikorların altgruplarını test etmek gerekmemektedir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Bazı ilaçlar, enfeksiyonlar ve yukarıda sözü edilen başka rahatsızlıklar ANA testi için yalancı pozitif sonuç verebilir.

Beyaz ırktan olanların yaklaşık % 3-5’inde ANA testi pozitif çıkabilir ve pozitiflik oranı 65 yaş üstü sağlıklı kişilerde % 10-37’e ulaşabilmektedir.

Bazı ilaçlar SLE semptomlarını içeren ve ilaca bağlı lupus denilen bir rahatsızlığı ortaya çıkartabilir. İlaçlar kesildiğinde belirtiler genellikle geçmektedir. İlaca bağlı lupusa birçok ilacın neden olduğu bildirilmiş olmasına rağmen bu sendromla en yakından ilişkili olan ilaçlar hidralazin, izoniyazit, prokainamid ve birkaç antikonvülsan türüdür.

Niçin “antinükleer “ antikor denmektedir ?
ANA, hücre çekirdeğinde bulunan belli bileşenlere karşı oluşturulmuş otoantikorlardır.

Doktorum ANA testimin pozitif olduğunu söylüyorsa da lupus olup olmadığımdan emin değil. Nasıl olur?
Pozitif ANA sonucu bu antikorlara “normalden” daha yüksek konsantrasyonlarda sahip olduğunuz anlamı taşımaktadır. ANA testi lupus veya başka birkaç otoimmün hastalığın tanısında pozitif olabilmektedir. Sizde bu otoantikorlar normalden daha yüksek konsantrasyonlarda bulunabildiği gibi sağlığınızı olumsuz yönde etkilememektedir. Lupuslu kişilerde bile bu sonuçlar geniş ölçüde değişebilmektedir. Bir kişi belli bir ANA titresinde remisyonda olabilirken başka biri aynı titrede son derece hasta olabilir. Otoimmün hastalıklar sıklıkla vücut üzerine sistemik etki göstermekte ve doğası itibariyle çok kompleks olabilmektedirler. Bu sonuçların sizin için ne anlama geldiğini yorumlamak doktorunuzun işidir. Doktorunuzun kesin tanıya varmak için zamanla test sonuçlarınızı ve semptomlarınızın şiddet derecesini karşılaştırması gerekebilir. Bu ilave zaman doktorunuzun yakınmalarınızın diğer olası nedenlerini elimine etmesine olanak tanıyabilir.

SLE ile lupus aynı şey mi?
Gerçekten birkaç lupus türü mevcuttur. Biri “lupustan” söz ettiğinde en sık sözü edilen formu SLE ‘dir. Sistemik lupus hemen hemen her organ veya sistemi ilgilendiren anlamı taşımaktadır. SLE en şiddetli formudur. Diğer lupus formları birincil olarak deriyle sınırlıdır. Semptomları birçok şekil ve yerleşimde deri döküntülerini içerebilir. Sıklıkla yüzde veya yüze yakın yerleşimde kelebek şeklinde deri döküntüsü görülür.

Kaynakça : labtestsonline