Resmi adı : Amilaz

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Pankreatit ve diğer pankreas hastalıklarının tanısını koymak ve takibini yapmak için kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Bu test, şiddetli karın ağrısı, ateş, bulantı ve bilinç kaybı gibi pankreas hastalığı belirtilerini gösteriyorsanız istenir.

Gerekli Numune Nedir?
Koldan alınan venöz kan örneği; gerektiğinde 24 saatlik idrar örneği

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Hayır

Ne test edilmektedir?
Bu test kan veya idrardaki amilaz miktarını ölçmektedir. Amilaz, pankreas tarafından üretilen ve yağların, proteinlerin ve karbonhidratların sindirimine yardımcı olmak için yapılmış birkaç enzimden biridir. Amilaz, pankreas kanalı yoluyla onikiparmak bağırsağına (duodenum) giderek yiyeceklerdeki karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olur. Amilaz diğer organlar, özellikle tükürük bezleri tarafından da salgılanmaktadır. Amilaz genellikle kanda ve idrarda küçük miktarlarda bulunmaktadır. Pankreas hücreleri hasarlandığında ( pankreatit te olduğu gibi) veya pankreas kanalı (bir safra taşı veya nadiren bir pankreas tümörüyle) tıkandığında kan dolaşımına artan miktarlarda amilaz girerek kan ve idrar konsantrasyonlarını artırır. Kan amilazı idrarla vücuttan atılır.

Test için numune nasıl toplanır?
Koldan alınan venöz kan örneğinde amilaz testi yapılır. Bazen 24-saatlik idrar örneği de toplanır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test hazırlığı gerekli değildir

Nasıl kullanılır?
Akut veya kronik pankreatit veya pankreası etkileyebilen başka hastalıkların tanı ve takibine yardımcı olmak için sıklıkla bir lipaz testi ile birlikte amilaz testi kanda istenebilir. Nadiren idrar amilaz testi istenebilir. Tipik olarak düzeyi kandaki amilaz konsantrasyonlarını yansıtmakla birlikte hem artış hem de azalış daha sonra görülecektir. Böbrek fonksiyonlarında azalma, amilazın kandan temizlenmesini (klirens) yavaşlatabildiğinden böbrek fonksiyonlarını değerlendirmeye yardımcı olmak için idrar amilaz testiyle birlikte bazen idrar kreatinin klirensi de istenebilmektedir. Bazen pankreatit tanısına yardımcı olmak için periton sıvısında amilaz bakılabilir.

Ayrıca, pankreası tutan bazı kanserlerin tedavisinden ve safra taşlarının çıkartılmasından sonra hastaların takibi için de bazen amilaz testleri istenmektedir.

Ne zaman istenir?
Kan amilaz testi hastada şiddetli karın ağrısı, ateş, iştahsızlık veya bulantı gibi pankreas bozukluğu belirtileri oluştuğunda istenebilir. Kanda amilaz testi ardından veya bu testle birlikte idrarda amilaz testi istenebilir. Doktorunuz tedavinin etkinliğini değerlendirmek veya amilaz düzeylerinin zamanla artmakta veya azalmakta olduğunu belirlemek için bu testlerden birini veya ikisini birden isteyebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Akut pankreatitte, kan amilaz düzeyi en yüksek referans değerin (bazen normalin üst sınırı denmektedir) sıklıkla 4-6 katına yükselmektedir. Pankreas hasarından sonraki 12 saat içinde artış oluşmakta ve sebebi başarıyla tedavi edilene kadar genellikle yüksek düzeylerde kalmaktadır. Daha sonra amilaz düzeyleri birkaç gün içinde normale dönecektir. Kronik pankreatitte amilaz düzeyleri başlangıçta orta derecede yükselir ancak zamanla ilerleyici pankreas hasarına bağlı olarak azalacaktır.

Pankreas kanalı tıkanıklığı ve pankreas kanserinde amilaz düzeyleri anlamlı derecede yükselebilmektedir.

Periton sıvısında amilaz artışı akut pankreatitte görülebildiği gibi diğer abdominal (karın bölgesi) nedenlerle örneğin bağırsak tıkanıklığı veya bağırsaklara kan akımında azalmaya (enfarktüs-ölü doku) bağlı olarak da görülebilir.

Kan ve idrar amilaz düzeylerinde azalma, pankreasta amilaz yapan hücrelerde kalıcı hasarı gösterebilir. Kanda amilaz düzeyleri yüksekken idrar amilaz düzeyleri normal veya düşükse bu durum makroamilaz varlığını gösterebilir. Makroamilaz, amilaz ve diğer proteinlerin kanda biriken benign kompleksidir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Akut pankreatitte yükselmiş amilaz düzeyleri genellikle lipaz konsantrasyonlarıyla paralellik göstermesine rağmen lipaz düzeylerinin yükselmesi kan amilaz düzeylerine göre biraz daha uzun zaman alabilmekte ve düzeyler daha uzun süre yüksek değerlerde kalmaktadır.

Kronik pankreatit sıklıkla alkolizm ile ilişkilidir. Travma, pankreas obstrüksiyonu ve kistik fibrozis gibi genetik bozukluklarda da görülmektedir.

Kullanmakta olduğum ilaçlar amilaz düzeyini etkileyebilir mi?
Evet. Aspirin, diüretikler, oral doğum kontrol hapları, kortikosteroidler, indometasin, etil alkol ve opiatlar gibi bazı ilaçlar amilaz düzeylerinin yükselmesine neden olabilmektedir.

Evde amilaz testi yapılabilir mi?
Hayır. Amilaz testini yapmak zor olmamakla birlikte özel donanıma gerek göstermektedir. Laboratuvarlarda uygulanmaktadır.

P-amilaz ile S-amilaz arasında ne fark vardır?
Amilaz izoenzimler denilen birkaç farklı formu olan bir enzimdir. Farklı dokular farklı formlar oluşturmaktadır. P-amilaz pankreasta yapılan amilaz tipini göstermektedir. S ise esasen tükürük bezleri tarafından yapılan amilaz tipini göstermektedir. Pankreas iltihaplandığında veya hasarlandığında kanda P-amilaz artmaktadır. Tükürük bezi iltihaplandığı veya hasarlandığında ise kanda S-amilaz artmaktadır.

Kaynakça : labtestsonline