Diğer adları : Aldosteron ve Plazma Renin Aktivitesi PRA
Resmi adı : Aldosteron-Serum; Aldosteron-İdrar; Renin

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Aldosteron ve renin düzeylerinizin anormal olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Kan basıncında yükselme, kas güçsüzlüğü ve potasyum düşüklüğü gibi artmış aldosteron üretimiyle ilişkili bulgular varlığında bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Kolunuzdaki bir damardan alınan kan örneği veya 24-saatlik idrar örneği kullanılır; bazen böbrek veya böbrek üstü bezi toplardamarlarından da kan örneği alınır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Plazma aldosteron ve renin ölçümleri için doktorunuz kan almadan önce bir müddet (örn: 15-30 dakika) dik durmanızı veya yatmanızı isteyebilir.

Ne test edilmektedir?
Aldosteron, sodyumun tutulumu ve potasyumun böbrekler tarafından atılımını uyaran bir hormondur. Kanda normal sodyum ve potasyum konsantrasyonlarını koruma, kan hacmi ve kan basıncını kontrolde önemli bir rol oynamaktadır. Aldosteron böbrek üstü bezi korteksi, başka bir deyişle her böbreğin üst kısmında yerleşik dış katmanı tarafından üretilmektedir. Üretimi normal olarak renin ve anjiyotensin gibi başka iki protein tarafından düzenlenmektedir. Kan basıncında düşme, sodyum konsantrasyonunda azalma veya potasyum konsantrasyonunda artış olduğunda böbreklerden renin salınır. Renin anjiyotensin I’i oluşturmak üzere kan proteini anjiyotensinojeni parçalar ve daha sonra ikinci bir enzim anjiyotensin I’i anjiyotensin II’e dönüştürür. Anjiyotensin II kan damarlarının daralmasına neden olduğu gibi aldosteron üretimini uyarır. Tüm etkisi kan basıncını yükseltmek, sodyum ve potasyumu normal düzeylerde tutma şeklindedir.

Çeşitli rahatsızlıklar aldosteronun aşırı (hiperaldosteronizm) veya yetersiz (hipoaldosteronizm) üretimine yol açabilmektedir. Renin ve aldosteron çok yakın ilişki içinde olduğundan anormal aldosteronun nedenini tanımlamak için sıklıkla her iki parametre birlikte test edilmektedir.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarından iğneyle kan örneği alınarak plazma aldosteronu ve/veya renini ölçülür. Plazma aldosteron düzeyleri gün boyunca ve vücudun pozisyonuna göre değişiklik gösterdiğinden bazı doktorlar aldosteronu 24 saatlik idrar örneği toplanarak tayin etmeyi tercih ederler. Bazı olgularda hastanede bir radyolog tarafından böbrek veya böbrek üstü bezi toplardamarlarına bir kateter sokularak kan örneği alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Plazma aldosteron ve renin ölçümleri için doktorunuz kan örneği almadan önce bir müddet (örn: 15-30 dakika) dik durmanızı veya yatmanızı isteyebilir.

Nasıl kullanılır?
Uygun miktarlarda aldosteron yapılıp yapılmadığını değerlendirmek, aşırı veya yetersiz miktarlarda üretiminin nedenlerini arasında ayrım yapmak için aldosteron ve renin testlerinden yararlanılır. Renin her zaman kandan ölçülmesine rağmen aldosteron kandan veya 24 saatlik idrar örneğinde ölçülebilir. Bu testler en çok Conn sendromu olarak bilinen ve kan basıncının yükselmesine neden olan birincil hiperaldosteronizmin tarama testi için yararlanılır. Tarama testi pozitif ise uyarma ve baskılama testleriyle aldosteron üretimi daha ayrıntılı değerlendirilebilir.

Hem aldosteron hem de renin değerleri sabahları en yüksek düzeylerde olup gün boyunca değişmektedir. Bu düzeyler vücudun pozisyonu, stres ve kullanılan çeşitli ilaçlardan etkilenmektedir.

Ne zaman istenir?
Hastanın, kan basıncı yüksek ve potasyumu düşük olduğunda genellikle plazma aldosteron ve renin düzeyleri birlikte istenir. Potasyum normal olsa bile, tipik ilaçlar yüksek kan basıncını kontrol edemediğinde veya erken yaşta hipertansiyon geliştiğinde testler yapılabilir. Birincil aldosteronizm iyileşme potansiyeli olan bir hipertansiyon şekli olduğundan saptamak ve uygun biçimde tedavi etmek önemlidir. Doktor hastanın adrenal yetersizliğine sahip olduğundan kuşkulanırsa diğer testlerle birlikte bazen aldosteron düzeylerinin ölçümünüde ister.

Test sonucu ne anlama gelir?
Aşağıdaki tablo farklı bozukluklarda renin, aldosteron ve kortizolde oluşan değişiklikleri göstermektedir.

HASTALIK ALDOSTERON KORTİZOL RENİN
Birincil hiperaldosteronizm (Conn sendromu) Yüksek Normal Düşük
İkincil hiperaldosteronizm Yüksek Normal Yüksek
Cushing sendromu Düşük-normal Yüksek Düşük
Adrenal yetersizliği (Addison hastalığı) Düşük Düşük Yüksek
Genellikle böbrek üstü bezinin iyi huylu bir tümörünün aşırı aldosteron üretimi birincil hiperaldosteronizme neden olmaktadır. Yüksek aldosteron düzeyi böbrekler tarafından sodyumun geri emilimini ve potasyum kaybını artırarak elektrolit dengesizliğine yol açmaktadır. Birincil hiperaldosteronizmine bazen Conn sendromu da denmektedir. Tipik olarak semptomlar görülmese bile potasyum düzeyleri çok düşükse kas güçsüzlüğü oluşabilmektedir. Hipertansiyonu olan kişide hipokaleminin varlığı hiperaldosteronizmi akla getirir.

Böbreklere gelen kan akımında, kan basıncında veya sodyum düzeylerinde azalmaya neden olan rahatsızlıklar sonucu daha sık görülen ikincil hiperaldosteronizm oluşabilmektedir. En önemli neden böbreklere giden kan damarlarında, renal arter stenozu denilen daralmadır. Sonuçta cerrahi veya anjiyoplastiyle düzelebilen yüksek renin ve aldosteron düzeylerine bağlı kan basıncı yüksekliği oluşmaktadır. Bazen yalnızca bir böbreğin etkilenip etkilenmediğini anlamak için kasıktan bir kateter sokulur ve doğrudan böbreği boşaltan damarlardan kan alınır (böbrek toplardamarında renin düzeyleri). Renin düzeyinin bir tarafta anlamlı derecede yüksek olması atardamarın daralmış olduğunu gösterir. Benzer şekilde her iki böbrek üstü bezi damarlarından kan alınarak her iki böbrek üstü bezinin ürettiği aldosteron (ve bazen kortizol) düzeylerinde farklılık olup olmadığı belirlenebilir. Konjestif kalp yetmezliği, siroz, böbrek hastalığı ve gebelik toksemisinde de ikincil hiperaldosteronizm görülebilmektedir.

Genellikle adrenal yetersizliğin bir özelliği olarak aldosteron düzeyleri (hipoaldosteronizm) düşmektedir; bu durum vücudun susuz kalmasına (dehidratasyon), kan basıncının, kanda sodyum ve potasyum düzeylerinin düşmesine neden olmaktadır. Doğuştan adrenal hiperplazisi olan bebeklerde kortizol yapmaya yetecek gerekli miktarda bir enzimin yokluğu söz konusudur. Bazı olgularda bu enzim eksikliği de aldosteron üretimini azaltmaktadır. Bu olgularda seyrek görülen bir düşük aldosteron durumu söz konusudur.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Diyetteki ve reçetesiz satılan steroid içermeyen ağrı kesiciler (Motrin ve Advil gibi), diuretikler (idrar söktürücü ilaçlar), beta blokerler, steroidler, anjiyotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri ve oral doğum kontrol ilaçları benzeri ilaçlardaki tuz miktarı test sonuçlarını etkileyebilmektedir. Bu ilaçların bazıları yüksek kan basıncının tedavisinde kullanılmaktadır. Doktorunuz aldosteron testinden önce yemeklerle tükettiğiniz sodyum miktarı, diüretikler veya başka ilaçların kullanımını veya rutin egzersiz yoğunluğunuzu azaltıp azaltmamanız gerektiği konusunda sizle konuşacaktır.

Ağır hastalıkta aldosteron düzeyleri çok düştüğünden kişi çok hasta olduğu zamanlar aldosteron testi yapılmamalıdır. Stres ve zorlu egzersizler aldosteron düzeylerini geçici olarak yükseltebilmektedir.

Testten önce almam gereken önlemler var mı?
Meyankökü aldosteronun özelliklerini taklit edebildiği ve aldosteron değerlerini düşürebildiği için testten en azından 2 hafta önce tüketmekten kaçınılmalıdır.

Sonuçlar açısından pozisyon önemli mi ne yapabilirim?
Bazal test konumunuzu sağlamak için( uzun süre yatabilmeniz veya dik durumda kalabilmeniz için) test zamanından çok önce gelmeniz istenebilir.

Anormal aldosteron düzeyleriyle ilişkili başka olgular mevcut mu?
Uzun süreli steroid kullanımı, çok tuzlu yiyecekler, bazı kan basıncını düşürücü ilaçlar ve Addison hastalığı aldosteron düzeylerinin azalmasına neden olabilmektedir.

Kaynakça : labtestsonline