Keten, Mısır’da ve Asya’da çok eski çağlardan beri yetiştirilen ve faydaları bilinen bir bitkidir. Keten tohumunun faydaları, özellikle Hindistan’ın alt kıtasında ortaya çıkan, antik bir sağlık sistemi olan Ayurvedik tıpta bile yer almaktadır. Keten tohumu sağlıklı yağlar, antioksidanlar ve lifler içerdiğinden dolayı fonksiyonel gıda olarak tanımlanabilir.

Keten tohumu nedir?

Keten tohumu çok önemli bir fonksiyonel gıdadır. Fonksiyonel gıdalar, vücudun temel besin öğeleri gereksinimini yerine getirmenin haricinde, insanın fizyolojik ve metabolik fonksiyonları üzerinde ek yararlar sağlayıp, hastalıklardan korunmaya veya daha sağlıklı bir yaşam sürdürmeye yarayan gıda ya da gıda bileşenleri olarak tanımlanmaktadır.

Latince ismi Linum usitatissimum olan keten bitkisi, 30 cm ile 1 metre arasında değişen boylarda gelişen, mavi renkte çiçek açan ve bir sene yaşayan bir tarım bitkisidir. Keten tohumları ise yaklaşık 5 mm uzunlukta olup yumurta şeklindedir. Bu tohumlar yassı, parlak, kokusuz, yağlı ve lezzetlidir. Keten tohumu kendir tohumu ile karıştırılsa da bu iki bitki tamamen farklıdır. Amerika Ulusal Kanser Enstitüsü’ne göre keten tohumu; kanser önleyici gıdalar arasına yer almaktadır ve üzerinde çalışmalar yürütülmesi gerekmektedir.

Keten tohumu nasıl kullanılır?

Keten tohumu nasıl tüketilir oldukça merak edilen bir sorudur. Günümüzde, keten tohumu; tohum, keten tohumu yağı, keten tohumu tozu, keten tohumu tabletleri ya da kapsülleri ve keten tohumu unu gibi formlarda bulunmaktadır. Çoğu insan tarafından, kabızlığı, diyabeti, yüksek kolesterolü, kalp hastalığını, kanseri ve daha birçok hastalığı önlemek ya da kontrol altına almak için besin takviyesi olarak kullanılmaktadır.

Keten tohumu içindeki besinler arasında; lignanlar, antioksidanlar, lif, protein ve alfa-linolenik asit (ALA) veya omega-3 gibi çoklu doymamış yağ asitleri bulunur. Bu besin maddelerini tüketmek, çeşitli tıbbi rahatsızlıkların riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak şu anda bu iddiaların tümünü destekleyecek yeterli kanıt bulunmamaktadır. Bu yazıda, araştırmalara dayanarak, keten tohumu ve olası sağlık yararları hakkında bilgiler yer almaktadır. Piyasada çokça bulunan keten tohumu yağı faydaları, keten tohumunun diğer formlarından farklılık göstermez.

Keten tohumu faydaları

Keten tohumu, diğer bitki bazlı gıdalar gibi antioksidan bakımından zengindir. Antioksidanlar, serbest radikaller adı verilen zararlı molekülleri vücuttan çıkararak hastalığın önlenmesine yardımcı olabilir.

Serbest radikaller doğal süreçlerin ve çevresel baskıların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Vücutta çok fazla serbest radikal varsa, oksidatif stres gelişebilir ve bu da hücre hasarına ve hastalığa yol açabilir. Antioksidanlar serbest radikallerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.

Keten tohumunun yüksek antioksidan özelliğe sahip olmasının nedeni, yüksek oranda lignan denen bir besin içermesidir. Keten tohumunun kabuklarında bol miktarda lignan bulunmakta ve en yakın rakibinden bile 100 kat daha fazla lignan içermektedir.

Kanser riskini azaltmak

Keten tohumu, omega-3 yağ asitleri içerir. Araştırmalar, bu yağ asitlerinin farklı kanser hücrelerinin büyümesini önlemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.

Keten tohumu ayrıca içerdiği lignanlarla yeni kan damarları oluşturmasını engelleyerek tümör büyümesini yavaşlatabilir.

2013 yılında yapılan bir araştırmada, düzenli olarak keten tohumu tüketen kadınlar arasında, meme kanseri oluşumunun daha düşük olduğu bulunmuştur. Ayrıca, 2018’de yayınlanan bir derlemede, keten tohumunun menopozdan sonra meme kanseri riskini azaltmaya yardımcı olabileceği belirtilmiştir.

Kolesterol ve kalp sağlığının iyileştirilmesi

Amerikan Kalp Derneği (AHA), kalp sağlığını arttırmak için daha fazla lif ve omega-3 alımını önermektedir. Keten tohumu bu besinlerin tümünü içerir. Keten tohumu ayrıca fitosteroller içerir. Fitosteroller kolesterol ile benzer bir yapıya sahiptir ancak bağırsaklarda kolesterol emilimini önlemeye yardımcı olurlar. Bu nedenle fitosterolleri tüketmek, vücuttaki düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) veya “kötü” kolesterol seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir.

2010 yılında yapılan bir araştırmada, keten tohumunun, orta derecede yüksek kolesterolü olan erkeklerin kolesterol seviyeleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Katılımcılar, 12 hafta boyunca lignan içeren 20 miligram (mg) kapsül, 100 mg kapsül veya plasebo almıştır. Liganlar aldıktan sonra, özellikle 100 mg kapsül alanlarda kolesterol seviyeleri düşük olarak gözlenmiştir.

2012 yılında yapılan bir başka çalışmada, yine keten tohumunun kolesterol seviyelerini düşürmek için yararlı olabileceği öne sürülmüştür.

Artrit semptomlarını hafifletme

Artrit Vakfı’na göre, keten tohumu, eklem ağrısını ve sertliğini azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı insanlar romatoid artrit, lupus ve Raynaud fenomeni için keten tohumu kullanmanın kendilerinde fayda yarattığını belirtmişlerdir.

Bu amaçla kullanımını destekleyen kanıtlar şu anda mevcut olmamakla birlikte keten tohumundaki α-linolenik asidin (ALA) iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabileceği belirtilmektedir.

Artrit semptomlarında aşağıdaki yollardan biri kullanılarak keten tohumu tüketilebilir:

• öğütülmüş (günde bir yemek kaşığı)
• yağ olarak (günde bir ila üç yemek kaşığı)
• kapsül formunda (günde 1.300-3.000 mg)

Kan şekerinin düzenlenmesi

Liganlar ve diğer fitoöstrojenler diyabet gibi kronik durumların riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

2013 yılında 25 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada, 12 hafta boyunca her gün 0 g, 13 g veya 26 g keten tohumu, prediyabetli veya obeziteli vakalara verildi. Çalışma sonucunda, 13 g’lık dozajın, glikoz ve insülin seviyelerini düşürdüğü ve insülin duyarlılığını arttırdığı görüldü. Ayrıca, 2016 kemirgenler üzerinde yürütülen bir çalışmada, keten tohumu içindeki bileşiklerin tip 1 diyabet insidansını azaltmaya ve tip 2 diyabet başlangıcını geciktirmeye yardımcı olabileceğini öne sürüldü.

Birkaç çalışmada ise keten tohumunun diyabet semptomları üzerindeki faydalarına rastlanmadı bu nedenle keten tohumunun diyabet semptomları üzerindeki faydaları belirsizliğini korumaktadır.

Kabızlığı önleme

Keten tohumu, suda çözünmeyen, yemek yedikten sonra sindirim sisteminde kalan iyi bir çözünmez lif kaynağıdır. Bağırsakta, suyu emerek, bağırsak düzenliliğini arttırmaya yardımcı olur.

Bununla birlikte, Ulusal Tamamlayıcı ve Bütünleştirici Sağlık Merkezi (NCCIH), keten tohumunun kabızlığı azaltmaya yardımcı olduğunu gösteren çok az kanıt olduğunu söylemekte ve çok az su ile keten tohumu tüketmenin kabızlığı kötüleştirebileceğini ve bağırsak tıkanmasına neden olabileceği konusunda da uyarmaktadır. Ayrıca, çok fazla keten tohumu veya keten tohumu yağı ishale de neden olabilir.

Radyasyonun etkisini azaltmak

2013 yılında bilim adamları, keten tohumu içeren diyetin, radyasyona maruz kalan farelerin iyileşmesine yardımcı olduğunu gösteren kanıtlar buldu.

İnsanlarda yapılacak olan testler benzer sonuç verirse, keten tohumu lignanları, radyasyon veya radyasyon tedavisine (radyoterapi) maruz kalındıktan sonra akciğer sorunlarının tedavisine yardımcı olabilir.

Keten tohumunun fayda sağlayabileceği diğer olası tıbbi rahatsızlıklar

Günümüzde keten tohumundaki besin maddelerinin farklı hastalıkların tedavisi veya önlenmesinde yardımcı olup olmayacağı hakkında halen çalışmalar yapılmaktadır. Aşağıda sayılan hastalıklar ve tıbbi durumlar araştırılması için desteklenmektedir.

• yumurtalık kanseri
• kalp-damar hastalığı
• metabolik sendrom
• diyabet
• astım
• iltihap

Keten tohumunun besin değerleri

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’na göre, 7 g ağırlığında bir çorba kaşığı öğütülmüş keten tohumu şunları içerir:

• enerji: 37.4 kalori
• protein: 1.28 g
• yağ: 2,95 g
• karbonhidrat: 2.02 g
• lif: 1,91 g
• kalsiyum: 17.8 mg
• magnezyum: 27.4 mg
• fosfor: 44.9 mg
• potasyum: 56.9 mg
• folat: 6.09 mikrogram (mcg)
• lutein ve zeaksantin: 45.6 mcg

Keten tohumu nasıl yenir?

Keten tohumunu çiğ olarak tüketmemekte fayda vardır. Çiğ ya da olgunlaşmamış keten tohumları toksin içerebilir. Pişireceğiniz yemeklere keten tohumu katmayın. Bunun yerine, keten tohumlarını aşağıdaki şekilde tüketebilirsiniz:

• Kahvaltılık gevreklere ekleyerek
• Yoğurta karıştırarak
• Smoothie ya da salatalara katarak

Keten tohumu tüketmenin riski var mıdır?

Aşağıda sıralanan tıbbi durumların bir ya da daha fazlasına sahip bireyler keten tohumu tüketmeden önce doktorlarına danışmalıdır:

• Kan sulandırıcı kullananlar (varfarin ya da aspirin)
• Steroid olmayan antienflamatuvar ilaç kullananlar
• Kolesterol düşürücü ilaç kullananlar
• Hormona duyarlı meme ya da rahim kanseri olanlar
• Hamile ve emzirenler
• Keten tohumuna alerjisi olanlar

Sağlıklı günler dileriz.

---

Kaynak Bilgisi : MedicalPark