Boğazın iki yanında bulunan ve oval şekilli yumuşak doku kitleleri olan bademcikler, lenfatik sistemin önemli parçalarıdır. Özellikle çocukluk çağında bolca karşılaşılan bademcik şişmesi genellikle enfeksiyon kaynaklıdır. Bademcik enfeksiyonları tonsilit ya da bademcik iltihabı olarak da bilinir. Bu yazıda sizler için bademcik şişmesinde neler yapılması, ne zaman doktora başvurulması ya da evde yapılabilecek uygulamalarla ilgili konular derlenmiştir.

Bademcik nedir?

Bademcik, vücudu hastalık ve enfeksiyondan koruyan lenfatik sistemin önemli bir parçasıdır. Ağız yoluyla giren virüs ve bakterilere karşı ilk savunma kapısı bademciklerdir.

Bademcik şişmesinin olası nedenleri nelerdir?

Bademcik şişmesine genellikle virüsler neden olur. Bademcik şişmesine neden olan en yaygın virüsler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Adenovirüsler: Bu virüsler yaygın olarak bulunup, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı ve bronşite neden olur.
• Epstein-Barr virüsü (EBV): Epstein-Barr virüsü bazen öpüşme hastalığı olarak adlandırılan mononükleoza neden olur. Enfekte tükürük yoluyla yayılır.
• Herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1): Dudaklarda uçuk çıkmasına neden olan bu virüs, bademciklerin şişmesine de neden olabilir. Herpes enfeksiyonlarında bademcikler üzerinde çatlaklar ve kabarcıklar gözlenebilir.
• Sitomegalovirüs (CMV, HHV-5): CMV vücuda farklı yollarla girebilen ve herpes ailesine ait bir virüstür. İmmün sistemi zayıflayanlarda ya da hamilelerde yüzeye çıkabilir.
• Kızamık virüsü (rubeola): Kızamık virüsü çok bulaşıcıdır ve mukus ya da tükürük yoluyla bulaşır. Çoğu kişi kızamık hastalığına karşı aşılansa da günümüzde aşı karşıtı propogandalar hastalığın tekrar gözlenmesine neden olmuştur.

Bunun haricinde bademcik şişikliği birkaç bakteri suşundan da kaynaklanabilir. Şişmiş bademciklerden sorumlu en yaygın bakteri türü Streptococcus pyogenes‘tir (grup A streptococcus). Tüm bademcik iltihabı vakalarının yaklaşık %15 ila 30’una bakteriler neden olur.

Bademcik şişmesinin diğer belirtileri nelerdir?

Şişmiş bademciklere ek olarak bademcik iltihabı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere diğer bazı semptomlarla ortaya çıkabilir:

• boğaz ağrısı
• tahriş olmuş, kırmızı bademcikler
• bademcikler üzerinde beyaz ya da sarı lekeler
• boynun yanlarında ağrı
• yutma güçlüğü
• ateş
• baş ağrısı
• ağız kokusu
• yorgunluk

Bademcik iltihabı nasıl teşhis edilir?

Hekimler şişik bademciklerin ana nedenini belirlemek isterler. Boğazınıza bakmak için ışıklı bir alet kullanarak enfeksiyon varlığını araştırırlar; kulaklarınızda, burnunuzda ve ağzınızda enfeksiyon olup olmadığını belirlemek isterler.

Bademcik iltihabında istenen tetkikler

Doktorunuz bademcikte bir strep enfeksiyonundan şüpheleniyorsa, strep testi denen hızlı bir antijen testi isteyecektir. Bu testte, boğaza sürülen pamuklu bir çubuk yardımıyla örnek alınır ve alınan bu örnek laboratuvara gönderilir. Test çok hızlı bir şekilde yanıt verir. Test negatif olsa bile, doktorunuz yine de bir boğaz kültürü isteyebilir. Boğaz kültürünün sonuçlarının çıkması 2-3 gün alabilir.

Bademcik şişmesinde kan testi de istenebilir. Kültür sonucunu beklemek istemeyen hekimler bazen hastalığın sebebinin bakteriyel olup olmadığını anlamak için tam kan sayımı gibi testler isteyebilir.

Bademcik enfeksiyonları nasıl tedavi edilir?

Bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotik kullanılması gerekir. Hangi antibiyotiğin, hangi enfeksiyona iyi geldiğini en iyi hekiminiz bilir. Özellikle strep enfeksiyonlarının tedavisi çok önemlidir. Tedavi edilmeyen strep, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli komplikasyonlara neden olabilir:

• menenjit
• zatürre
• romatizmal ateş
• orta kulak iltihabı (orta kulak enfeksiyonu)

Günlük yaşantınızı etkileyecek ve yaşam kalitenizi düşürecek kadar sık tekrarlanan bademcik enfeksiyonlarında, bademciklerin cerrahi olarak çıkarılması önerilebilir. Bu işleme tonsillektomi denir. Tonsillektomiler, bir zamanlar özellikle çocuklarda uygulanan çok yaygın prosedürler olsa da, günümüzde daha sık olarak strep tonsillit vakaları, uyku apnesi veya solunum problemleri gibi komplikasyonlar için kullanılmaktadır. Bu prosedürün uygulanması genellikle yaklaşık yarım saat sürmektedir. Bademcikler farklı yöntemler ile (neşter, koterizasyon, ultrasonik titreşim yoluyla) çıkarılabilir.

Bademcik şişmesine ne iyi gelir?

“Bademcik şişmesi nasıl geçer?” ya da “Bademcik şişmesine evde ne gibi uygulamalar yapılabilir?”, birçok kişi tarafından merak edilen sorulardır. Hekime başvurmadan önce ya da tedaviniz ile birlikte evde yapabileceğiniz uygulamalar, bademciklerinizdeki rahatsızlığın azalmasına destek olabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

1. Tuzlu su ile gargara yapmak

Ilık tuzlu su ile gargara yapmak ve durulamak, bademcik iltihabının neden olduğu boğaz ağrısını ve acısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca iltihabı azaltabilir, hatta enfeksiyonların tedavisinde yardımcı olabilir. Tuzlu su hazırlarken içerisine koyduğunu tuz miktarı da önemlidir. İdeal bir tuzlu su gargarası yapmak için yaklaşık 4 çay kaşığı ılık suya yaklaşık ½ çay kaşığı tuz ekleyin. Tuz eriyene kadar karıştırın. Gargara yapın ve birkaç saniye ağzınızda çalkalayıp tükürün. Normal su ile durulama yapabilirsiniz.

2. Meyan pastilleri

Piyasada birçok pastil bulunmaktadır. Bununla birlikte, hepsinin farklı özelliklerinin bulunması nedeniyle, aralarında seçim yapmak zordur. Özellikle doğal anti-enflamatuar özelliklere sahip bileşenler veya ağrıyı kendi başına rahatlatabilecek bileşenler içeren pastiller boğaz ağrılarını hafifletirken tedaviye yardımcı olabilir. Meyan içeren pastiller güçlü antienflamatuar faydalara sahiptir.

Boğulma riski nedeniyle küçük çocuklara pastil verilmemelidir. Boğaz spreyi genellikle bu yaştaki çocuklar için çok daha iyi bir seçimdir.

3. Ham bal ile hazırlanmış ılık çaylar

llık olarak hazırlanan içecekler, bademcik iltihabının neden olduğu yutkunma güçlüğü ve ağrı gibi rahatsızlıkların azaltılmasına katkı sağlayabilir. Genellikle çaya eklenen saf bal, güçlü antibakteriyel özelliklere sahiptir ve bademcik iltihabına neden olan enfeksiyonların tedavisinde yardımcı olabilir.

Sıcak yerine, ılık çay tercih edilmeli ve bal eriyene kadar karıştırılmalıdır. Bazı çaylar, bu gibi uygulamaların faydalarını güçlendirebilir. Örneğin, zencefil çayı ya da rezene, iltihap ve rahatsızlığı azaltmaya yardımcı olabilecek güçlü anti-enflamatuarlar içerir.

4. Buzlu parmak dondurmaları veya buz parçaları

Bilindiği gibi genel olarak vücudumuzda toplanan iltihabı ya da ödemi azaltmak için soğuk kompresler uygulanır. Bademcik şişmelerinde de özellikle ev tedavilerinin kolay olarak uygulanamadığı çocuk gruplarında dondurma ya da donmuş içecekler iltihap ya da ağrının azaltılmasında etkili olabilir.

5. Hava nemlendiricileri

Odanın havası kuru ise veya bademcik iltihabı sonucu ağız kuruluğu yaşanıyorsa, odanın havasını nemlendirmek, boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Kuru hava, boğazı daha fazla tahriş edebilir ve bu tip aletler havaya nem ekleyerek boğaz ve bademciklerde hissedilen rahatsızlığı hafifletebilir.

Özellikle geceleri uyurken, bademcik iltihabı azalana kadar oda nemli tutulmalıdır. Hava nemlendirici cihazın olmadığı durumlarda sıcak bir banyo yoluyla istenen nem sağlanabilir.

Bademcik şişmesi önlenebilir mi?

Şişmiş bademciklerden sorumlu virüsler ve bakteriler bulaşıcıdır. Bu mikropların yayılmasını önlemek için:

• Hasta olan kişilerle fiziksel veya yakın temastan kaçının.
• Ellerinizi sık sık yıkayarak mümkün olduğunca mikropsuz tutun.
• Ellerinizi gözlerinizden, ağzınızdan ve burnunuzdan uzak tutun.
• Ruj gibi kişisel bakım eşyalarını paylaşmaktan kaçının.
• Başkasının tabağından veya bardağından yemek yemeyin veya içmeyin.
• Hasta olan sizseniz, enfeksiyonunuz bittikten sonra diş fırçanızı yenileyin.
• Bağışıklık sisteminizi kuvvetlendirmek için sağlıklı bir diyet tercih edin, kaliteli uyku uyuyun ve düzenli egzersiz yapın.
• Sigara içmeyin, tütün kullanmayın, yanınızda içilmesine müsaade etmeyin.

Bademcik şişikliği nedeniyle ne zaman doktora görünmeli?

Bir veya iki günden fazla süren bademcik şişmesi durumlarında doktora danışılmalıdır.

Aşırı şişmiş bademcikler bazen uyku problemlerine neden olabilir hatta nefes darlığına sebebiyet verebilir. Bu gibi durumlarda vakit geçirmeden tıbbi tedavi alınmalıdır.

Sağlıklı günler dileriz.

Kaynak Bilgisi : MedicalPark