Diğer adları : İdrarda kreatinin klirensi
Resmi adı : Kreatinin klirensi

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Böbrek fonksiyon bozukluğu veya böbreklere giden kan akımındaki azalmanın saptanması ve değerlendirmesine yardımcı olmak için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz böbreklerinizin işlevlerini etkileyen bir sorununuz (örn: böbrek içinde tıkanıklık, veya akut veya kronik böbrek yetmezliği) veya konjestif kalp yetmezliği gibi başka bir rahatsızlığınız olduğunu düşündüğünde bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Kol damarınızdan alınan kan numunesi ve 24 saatlik idrar numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?
Kreatinin, kreatin denilen bir bileşiğin parçalanması sonucu kaslarınızda oluşan bir atık üründür. Kreatin, kaslarınızın kasılması için gerekli enerjiyi üreten bir döngünün bir bileşenidir. Vücutta oluşturulan kreatinin miktarı kas kitlesine bağımlı olup birey için oldukça sabittir. Kreatininin hemen hemen hepsi vücuttan böbrekler yoluyla atılmakta olup kandaki düzeyleri böbreklerinizin süzme birimleri olan glomerüllerin iyi çalıştığının bir göstergesidir. Kandan atılan kreatinin miktarı böbreklerde glomerüllerin süzme yetisine ve böbreklere gelen kan akımının hızına bağlıdır. Bir dakikada süzülen kan miktarı Glomerüler Filtrasyon Hızı (GFR) olarak bilinir. Glomerüller hasarlıysa veya hastalıklıysa veya kan dolaşımı yavaşlamışsa kandan daha az miktarda kreatinin idrara atılacak ve GFR azalacaktır.

Bu test hem bir kan numunesinde hem de 24 saatlik dönemde çıkartılan idrarda kreatinin düzeylerinin ölçümünü gerektirmektedir. Daha sonra sonuçlar kandan temizlenen ve idrara geçen kreatinin miktarını hesaplamak için kullanılır. Bu hesaplama 24 saatte filtre edilmekte olan kan miktarının genel bir değerlendirmesine olanak tanır.

Bu hesaplama birkaç şekilde yapılabilir. Tümü idrar numunesi vermeden önce ve sonra alınan kan numunesindeki kreatinin miktarının, 24 saatlik idrar hacminin ve içindeki de kreatinin miktarının ölçümünü içerir. Oluşan kreatinin miktarı kas kitlesine bağımlı olduğundan bazı hesaplamalarda hastanın yüzey alanını (boy ve kilosunu kullanarak) göz önüne alan bir düzeltme faktörü kullanılmaktadır

Test için numune nasıl toplanır?
Test 24 saatlik idrarın toplanmasını, idrar toplamanın başlangıç ve sonunda kan numunesi almayı gerektirir. Bir kol damarınızdan iğneyle kan alınır. Genellikle o anki boy ve kilonuzu bildirmeniz istenecektir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Böbreklerden süzmenin hız ve etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olmak için bir kreatinin klirensi testinden yararlanılır. Böbrek işlev bozukluğunu ve/veya böbreklere giden kan akımındaki azalmayı saptamaya ve tanı koymaya yardımcı olmak için bu test kullanılır.

Kronik böbrek hastalığı veya konjestif kalp yetmezliği (kan akımını yavaşlatır) olduğu bilinen hastalarda hastalığın seyrini izlemeye ve şiddet derecesini değerlendirmeye yardımcı olmak için kreatinin klirensi testi istenebilir. Daha sonra diyalizin gerekli olup olmadığı ve ne zaman gerekli olabildiğini belirlemeye yardımcı olmak için bu test yapılabilir.

Ne zaman istenir?
Doktorunuz, böbreklerin süzme kabiliyetini değerlendirmek gerektiğinde kreatinin klirens testi istenebilir. Rutin idrar tahlilinde idrarda protein, rutin KMP’de kan kreatinin düzeylerinde artış olan hastada bu test istenebilir. Belli bazı bulgular ve belirtiler nedeniyle böbrek bozukluğundan kuşkulanıldığında bu test istenebilir.

Böbreklerde sorunlar olduğunu gösteren belirtiler ve bulgular:

Özellikle yüzde gözler, el bilekleri, karın, uyluklar veya ayak bilekleri çevresinde şişlik ve kabarıklık
Köpüklü, kanlı veya kahverengi idrar
İdrar miktarında azalma
İdrar yapma sorunları örn: İdrar yaparken yanma hissi veya İdrar sırasında anormal akıntı veya özellikle geceleyin idrar sıklığında değişiklik
Böbreklerin bulunduğu bölgenin yakınında sırt ortasında, yanlarda, kaburgaların altında ağrı
Yüksek kan basıncı (hipertansiyon )
İdrarda kan ve/protein
Hastada böbrek bozukluğu olduğu veya konjestif kalp yetmezliği nedeniyle böbreklere giden kan akımı azaldığı biliniyorsa bu test istenebilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Glomerülleri olumsuz etkileyebilen her hastalık veya durum böbreklerin kreatinin ve diğer atıkları kandan temizleme yetisini zayıflatabilmektedir. Bu durum oluştuğunda idrarla çok kreatinin atılamayacağından kan kreatinin düzeyi yükselecek ve kreatinin klirensi azalacaktır. Birçok hastalık ve rahatsızlık böbrek fonksiyonunu etkileyebilmektedir. Daha fazla bilgi için bkz. Böbrek ve İdrar Yollarının İşlevleri, Bozuklukları ve Hastalıkları

Konjestif kalp yetmezliği, böbrekte tıkanıklık, akut veya kronik böbrek yetmezliği gibi böbrekklere giden kan akımınını azaldığı hallerde de kreatinin klirensi azalabilmektedir. Böbreklerin süzmesi ne kadar az etkiliyse, klirensdeki düşüş de o kadar büyük ölçeklidir.

Bazen gebelik, egzersiz sırasında, etten zengin diyetlerle kreatinin klirensinin yükseldiği görülebilir. Ancak bu test tipik olarak bu rahatsızlıkları takip için kullanılmamaktadır.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Bir böbreğinin işlevleri bozuk, diğer böbreği normal olan hastalarda, sağlam böbrek telafi amacıyla filtrasyon hızını artıracağından kreatinin klirensi de normal olacaktır.

İleri yaşlarda glomerüler filtrasyon hızı (GFR : glomerüllerin kanı süzme hızı) azaldıkça kreatinin klirensi hızları da azalma eğilimindedir.

Aminoglikozitler, simetidin, sisplatin ve sefalosporinler gibi belli bazı ilaçlar kreatinin klirensini düşürebilmekte, diüretikler yükseltebilmektedir.

Niçin 24 saat idrarımı toplamalıyım?
İdrarda kreatinin miktarı gün boyunca değiştiğinden rastgele zamanda alınan idrar numunesi yerine 24-saatlik idrar numunesinin alınması gerekir. Yirmi dört saat için idrarın hepsi toplanarak idrardaki kreatinin miktarının günlük ortalaması alınabilir. Elde edilen değer vücutta olup biteni daha iyi gösterecektir.

İdrar toplama sırasında bir idrar numunesini saklamayı unuttuysam ne yapmalıyım ?
İdrarın hepsini toplamadıysanız sonuçlar geçerli olmayacaktır. İdrar toplama kabını aldığınız doktorunuzu veya laboratuvarı aramalı, testi kesip, başka bir gün yeniden başlayıp başlamayacağınızı sormalısınız.

Böbreklerimin Glomerüler Filtrasyon Hızını (GFR) tahmin veya belirlemenin başka yolları var mı?
Vardır. Bir kan kreatinin testi sonucuna göre hesaplamayla GFR tahmin edilebilir. (eGFR makalesine bkz). Yirmi dört saatlik idrar toplamak hatalı olabilir. Kolayca yapılan rutin serum kreatinin testine dayanarak o anki GFR makul ölçülerde tahmin edilebilir. Ayrıca, kreatinin klirensi testine göre başka daha karmaşık, daha yüksek doğruluk derecesinde testler de vardır. Ancak bu testler hastaya bir kontrast madde enjeksiyonunu gerektiren daha pahalı testlerdir. Klinik amaçların çoğu için kreatinin klirensi testi yeterince doğru sonuç vermektedir.

Kaynakça : labtestsonline