Diğer adları : Metanefrin ve normetanefrin
Resmi adı : İdrar metanefrini,Total ve fraksiyone

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Feokromasitoma veya diğer nöroendokrin tümörlerin tanısı veya ekarte edilebilmesi için yardımcı olur.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Devamlı veya epizodik hipertansiyon, aşırı başağrısı, taşikardi(çarpıntı) ve terleme gibi artmış katekolamin miktarını düşündüren durumlarda bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
24 saatlik bir idrar örneği

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Kahve, çay, çikolata, muz, portakal ve diğer turunçgiller toplama işleminden birkaç gün öncesinden itibaren alınmamalıdır. Kullanılan ilaçlarda test sonucunu etkileyebileceği için doktorunuzla kullandığınız ilaçlarla ilgili konuşun. Testin sonucunu etkileyen herşey mümkün olduğunca toplamadan önce ve toplama sırasında bırakılmalıdır. Fiziksel ve emosyonel stres ve ağır egzersizler katekolamin salınımını etkileyebileceği için toplama öncesi ve toplama sırasında en aza indirilmelidir.

Ne test edilmektedir?
Test 24 saatlik bir süreçte atılan metanefrin miktarını ölçer. Metanefrinler, epinefrin katekolaminlerinin ve norepinefrinin inaktif metabolitleridir. Katekolaminler adrenal glandların medullasından, üretilen bir grup benzer hormondur. Adrenal bezler böbreğin üstünde yerleşmiş küçük üçgen şekilli organlardır. Primer katekolaminler dopamin, epinefrin ve norepinefrindir. Bu hormonlar kan dolaşımında bulunup fiziksel veya emosyonel stres durumlarında salınırlar. Bunlar beyinde sinirsel impulsların iletimine yardımcı olurlar, enerji için glukoz ve yağ asiti salınımını artırırlar, akciğerdeki bronşiol denen küçük hava yollarını ve gözbebeklerini genişletirler. Norepinefrin ayrıca kan damarlarını kasıp kan basıncını artırır ve epinefrin kalp hızını ve metabolizmayı artırır. Etkilerini tamamladıktan sonra katekolaminler inaktif bileşenlerine metabolize olurlar. Dopamin homovalinik asite (HVA) dönüşür, norepinefrin normetanefrine ve vanilmandelikasite (VMA) yıkılır. Her iki hormon ve metabolitleri idrar ile atılır.

İdrar metanefrin testi hem metanefrin hem de normetanefrinin miktarını ölçer. Normalde idrarda miktarı hafif dalgalanmalar gösteren bu metabolitlerin miktarı herhangi bir stresle karşılaşıldıktan hemen sonra idrarda belirgin miktarda artar. Ancak feokromasitomalar ve diğer nöroendokrin tümörlerde yüksek miktarda katekolamin üretilir ve bu kanda ve idrarda hormon ve metabolitlerinin aşırı artışına sebeb olur. Feokromasitomada üretilen katekolaminler persitant hipertansiyona sebeb olur ve/veya aşırı hipertansiyon atakları oluşturur. Katekolamin sentezinin diğer semptomları baş ağrısı, kalp çarpıntısı, terleme, mide bulantısı, anksiyete, ekstremite ağrısıdır.

Feokromasitoma hastalarının yaklaşık %90’ında adrenal bezle sınırlıdır. Az bir kısmı malign olup çoğu benigndir büyümelerine rağmen orijinal lokalizasyonlarından yayılmazlar. Tedavi edilmeyen hastalarda semptomlar tümör büyüdükçe daha da kötüye gider, feokromasitomadan kaynaklanan hipertansiyon böbrek ve kalp gibi vücut organlarına zarar verir ve inme ve kalp krizi açısından artmış bir risk oluşturur.

Metanefrin testi feokromasitoma tanısına yardımcı olmak için kullanılır. Potansiyel tedavi edilebilir bir tümör olması nedeniyle tedavisi çok önemelidir. Birçok vakada tümör cerrahi olarak çıkartılır ve katekolamin miktarı anlamlı miktarda düşüp semptomlar ve komplikasyonlar kaybolur.

Test için numune nasıl toplanır?
24 saat boyunca toplanmış 24 saatlik idrar örneği. Bu süreçte idrarın soğukta saklanması önemlidir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Kahve, çay, çikolata, muz, portakal ve diğer turunçgiller toplama işleminden birkaç gün öncesinden itibaren alınmamalıdır . Kullanılan ilaçlarda test sonucunu etkileyebileceği için doktorunuzla kullandığınız ilaçlarla ilgili konuşun. Testin sonucunu etkileyen herşey mümkün olduğunca toplamadan önce ve toplama sırasında bırakılmalıdır. Fiziksel ve emosyonel stres, ve ağır egzersizler katekolamin sekresyonunu etkileyebileceği için toplama öncesi ve toplama sırasında minimize edilmelidir.

Nasıl kullanılır?
İdrar metanefrini öncelikle semptomatik hastalarda feokromasitoma gibi hastalıkların teşhisi veya ekarte edilmesi için yapılır. Feokromasitoma gibi teşhis konulmuş hastalarda tedavinin etkisini izlemek ve iyileşen hastalarda da rekürrensleri izlemek için yapılır. İdrar metanefrin testi tek başına yapılabileceği gibi plazma metanefrin testi ile beraber de yapılabilir. Bir takip testi olarak, plazma ve idrar katekolamin testleri de idrar metanefrin testiyle beraber kullanılabilir. Katekolamin sekresyonu zaman içinde dalgalanmalar gösterdiği için 24 saatlik bir idrarla, kan testi ile kaçırılabilecek bir aşırı katekolamin üretimi saptanabilir. Hangi testin veya test kombinasyonunun kullanılacaği doktora kalmış bir karardır. Çoğu vakada idrar ve plazma metanefrinleri, katekolaminlerden daha yüksek oranda bulundukları ve katekolamin seviyeleri normale dönse dahi kanda bulunmaya devam ettikleri için katekolaminlerin yerine tercih edilir.

Bu test ilaçlardan, yiyeceklerden ve stresten etkilendiği için yalancı pozitif sonuçlar olabilir. Bu yüzden metanefrin testi genel halk için bir tarama testi olarak kullanılamaz. Doktor pozitif bir sonuç bulduğunda bu hastadaki stresi hesaplayacak ve bunları minimize edip testi tekrar edecektir.

Arada sırada bu test, başka sebelerle taranırken saptanmış adrenal veya nöroendokrin tümörü olan veya güçlü feokromasitoma aile hikayesi olan asemptomatik kişilerde de uygulanabilir.

Ne zaman istenir?
İdrar metanefrini doktor hastada feokromasitomadan şüphelenirse veya olasılığı ekarte etmek için tetkik edilir. Hastada devamlı veya tekrarlayan hipertansiyon ve eşlik eden başağrısı, terleme, kızarıklık veya çarpıntı olursa istenebilir. Ayrıca tedaviye yanıt vermeyen hipertansiyon vakalarında da istenebilir. Feokromasitomada hormon üretimi başladıktan sonra genellikle hipertansiyon normal tedaviye dirençli bir hal alır.

Bazen tesadüfen saptanan adrenal tümörlerde veya feokromasitoma aile hikayesi pozitif bireylerde de istenebilir. Daha önceden feokromasitoma tedavisi olmuş kişilerde de tarama testi olarak kullanılabilir.

Test sonucu ne anlama gelir?
Metanefrin testi çok hassas bir testtir ve birçok etkenden etkilenir, feokromasitoma ise çok nadir bir hastalıktır bundan dolayı doktor yanlış pozitif sonuçları gerçek pozitif sonuçlardan daha sık görür. Semptomatik bir hastada eğer idrarda yüksek miktarda metanefrin saptanırsa ileri tetkik gerekir. Eğer karıştırıcı etkenler veya stres tanımlanmamışsa feokromasitoma için olasılık yüksektir. Doktor bulguları doğrulamaya yardımcı olmak için plazma metanefrin ve /veya idrar veya plazma katekolamin testlerini isteyebilir. Eğer bu testlerde yüksek bulunursa, tümör bulunmasına yardımcı olması için MR gibi bir görüntüleme yöntemi istenebilir.

Ciddi hastalıklar ve stres metanefrin düzeylerinde orta veya yüksek sevide bir artışa sebeb olabilir. Doktor hastanın fiziksel durumu, emosyonel durumu, ilaç kullanımı ve diyet gibi tüm durumlarını göz önünde bulundurmalıdır. Eğer karıştırıcı etkenler saptanırsa genellikle doktor testi tekrarlayıp metanefrinin hala yüksek olup olmadığına bakmak için testi tekrarlar. Eğer hala yüksekse bir görüntüleme taraması yapılır; eğer yüksek değilse hastanın feokromasitoma olma olasığı yoktur.

Eğer daha önceden feokromasitoma geçirmiş birinde bu test yüksek bulunursa ya hasta tedavisi tam olarak etkili olamamıştır veya tümör tekrarlamıştır.

Testin negatif çıkması göreceli olarak iyidir, bu metanefrin konsantrasyonlarının normal olduğunu ve hastada feokromasitoma olmadığını gösterir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Metanefrin testi feokromasitoma olduğunu gösterirken, tümörün ne kadar büyüklükte olduğunu, nerede olduğunu, kaç tane olduğunu veya benign olup olmadığını göstermez ki genelde öyledir. Küçük tümörler bile yüksek miktarda katekolamin üretebilir.

Doktorunuzun başlanmış ilacı kesmeden önce sizinle konuşması çok önmelidir. Onunla hangi ilacın testinizi etkileyebileceğini veya hangilerine devam etmek zorunda olduğunuzu belirlersiniz. Bazı maddeler metanefrin testini etkilerler: asetaminofen, aminofilin, amfetamin, iştah kesiciler, kahve, çay, ve diğer kafeinli içecekler, klorhidrat, klonidin, deksametazon, diüretikler, epinefrin, etanol (alkol), insülin, imipramin, lityum, metildopa (Aldomet), MAO inhibitörleri, rezerpin, salisilatlar, teofilin, tetrasiklin, trisiklik antidepresanlar ve vazodilatörler. Bu ilaçların etkileri hastadan hastaya değişir ve çoğu zaman öngörülemez.

Her iki adrenal bezimdede tümör olabilir mi?
Evet. Genelde tek bir tarfata tümör olmasına rağmen bazen multiple olabilir. Bu genelde kuvetli ailesinde feokromositoma hikayesi olanlarda olur.

Eğer bahsedilen tüm etkileyici maddeleri bırakırsam, feokromasitomayı engelleyebilirmiyim?
Hayır. İlaçlar ve sayılan bazı maddeler sadece testin doğruluğunu etkilerler fakat tümöre sebeb olmazlar veya olan tümörü daha kötüleştirmezler.

Neden feokromasitomayı daha önce duymadım?
Hipertansiyonun tedavi edilebilir bir sebebi olup (genelde hipertansiyon kontrol edilebilir ama tedavi edilemiyen ) teşhisi çok önemli olsa da çok nadirdirler.

Doktorum HVA veya VMA testi isteyecek mi?
Evet, bazen isteyebilir ama genelde metanefrin ve katekolamin testi doktora ihtiyaç duyduğu bilgiyi verir. HVA ve VMA diğer nöroendokrin tümörlerde daha faydalı olabilir. Feokromasitomaların çoğu dopamin veya HVA üretmez.

Gerçekten 24 saatlik idrar toplamam gerekli mi?
Evet testin doğruluğu için tüm idrar toplanmalıdır. Çünkü katekolaminler çeşitli zamanlarda salınır ve tek bir idrarın bu metanefrini yakalama şansı azdır.

Kaynakça : labtestsonline