Diğer adları : Total kalsiyum Iyonize kalsiyum
Resmi adı : Kalsiyum

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Kanınızdaki kalsiyum düzeylerinin normal olup olmadığını belirlemek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Rutin metabolik panelin bir bölümü olarak böbrek, kemik veya sinir hastalığı olan kişilerde veya önemli oranda yükselmiş veya azalmış kalsiyum düzeylerine ilişkin bulguların varlığında bu testten geçilir.

Gerekli Numune Nedir?
Kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır. Kan kalsiyumu anormal düzeylerdeyse belli zamanlarda idrar numunesi toplanabilir. Böbrek taşlarınız varsa idrar kalsiyumuna bakılabilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir

Ne test edilmektedir?
Kalsiyum vücudunuzdaki en önemli minerallerden biridir. Kasların, sinirlerin ve kalbin doğru çalışması, kan pıhtılaşması ve kemiklerin oluşumu için gereklidir. Kalsiyumun yaklaşık % 99’u kemiklerde bulunurken geri kalanı kanla dolaşmaktadır. Kabaca kandaki kalsiyumun yarısı “serbest” ve metabolik olarak aktiftir. Geri kalan yarısı “bağlı” kalsiyumdur. Albumin ve başka bileşiklere bağlandığı gibi metabolik açıdan etkisizdir.

Kan kalsiyumunu ölçen 2 test mevcuttur. Toplam kalsiyum testi hem serbest hem de bağlı formları ölçmektedir. İyonize kalsiyum testi yalnızca serbest ve metabolik açıdan aktif formu ölçmektedir.

Her gün vücudunuzdan bir miktar kalsiyum kaybolmakta, böbrekler yoluyla kandan süzülmekte ve idrarla atılmaktadır. Böbreklerden ne kadar kalsiyum atılmakta olduğunu belirlemek için kalsiyumun idrardaki miktarı ölçülür.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarından iğneyle kan numunesi alınır. İdrar numunesi istendiğinde en iyi yöntem belli zamanlarda idrar numunesi toplamaktır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Nasıl kullanılır?
Kemikler, kalp, sinirler, böbrekler ve dişlerle ilişkili hastalıkların taranması, tanısı ve izlenmesi için kan kalsiyumu analiz edilir. Kan kalsiyumu doğrudan kemiklerde ne kadar kalsiyum bulunduğunu değil kan dolaşımındaki kalsiyum miktarını belirtir.

Sağlık taramalarının bir bölümü olarak sıklıkla toplam kalsiyum düzeyi ölçülmektedir. Bu testlere Kapsamlı Metabolik Panel (KMP) ve Temel Metabolik Panel (TMP) dahildir. Bu paneller çeşitli hastalıklara tanı koymak veya izlemek için kullanılan testler grubudur. Anormal bir kalsiyum sonucu elde edildiğinde altta yatan bir sorun olduğu düşünülür. Altta yatan soruna tanı koymaya yardımcı olmak için iyonize kalsiyum, idrar kalsiyumu, fosfor, magnezyum, D vitamini ve paratiroid hormon (PTH) ölçülür. Kandaki kalsiyum düzeylerinin dar bir değerler aralığı içinde tutulmasından PTH ve D vitamini sorumludur.

Kalsiyum ve PTH’nin birlikte ölçümü paratiroid bezinin normal işlev görüp görmediğini belirlemeye yardımcı olabilmektedir. İdrar kalsiyumunun ölçümü böbreklerin uygun miktarda kalsiyumu atıp atmadığını, D vitamini, fosfor ve/veya magnezyum testleri başka yetersizlikler ve aşırılıkların mevcut olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir. Sıklıkla bu farklı maddeler arasındaki denge ve bu maddelerde oluşan değişiklikler bu maddelerin düzeyleri kadar önemlidir.

Doktorunuza aşağıdakileri düşündüren belirtilerle giderseniz tanısal test olarak kalsiyum testlerini kullanılabilir:

Böbrek taşları
Kemik hastalığı
Nörolojik bozukluklar
Kalsiyum durumunu değerlendirmek için total kalsiyum testi en sık istenen testtir. Serbest ve bağlı kalsiyum arasındaki denge genellikle stabil ve öngörülebilir olduğundan olguların çoğunda metabolizmada rol alan serbest kalsiyum miktarı iyi bir göstergedir. Ancak hastaların bir bölümünde bağlı ve serbest kalsiyum arasındaki denge bozulduğundan total kalsiyum, kalsiyum durumunun iyi bir yansıması değildir. Bu koşullarda iyonize kalsiyumun ölçümü gereklidir. İyonize kalsiyumun şu hastalarda tercih edilir: damardan kan nakli veya sıvı alan kritik hastalar, önemli ameliyatlar geçiren hastalar ve kanda düşük albumin düzeyleri gibi kan proteini anormallikleri olanlar.

İyonize kalsiyumda büyük çaplı değişiklikler kalbin yavaşlaması veya çok hızlı atmasına, kasların spazmına (tetani), bilinç bulanıklığı, hatta komaya neden olabilmektedir. Kritik hastalarda, ciddi komplikasyonlara müdahale edebilmek ve önleyebilmek için iyonize kalsiyum düzeyini bilmek son derecede önemlidir.

Ne zaman istenir?
Genel bir tıbbi muayeneden geçtiğinizde tarama testi olarak sıklıkla kalsiyum istenir. Tipik olarak bu test Kapsamlı Metabolik Panel ve Temel Metabolik Panele dahil edilir. Bu son iki test sıklıkla hastanın başlangıç değerlendirmesi veya sağlık taramasının bir bölümü olarak kullanılmaktadır.

Aşağıdaki rahatsızlıkları geçirdiğinizde doktorunuz bir kalsiyum testi isteyebilir:

Böbrek yetmezliğine giden böbrek hastalarında sıklıkla kalsiyum düşüklüğüne ait belirtiler varsa,
Çok yüksek kalsiyum belirtileri varlığında: örneğin, bitkinlik, güçsüzlük, iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık, karın ağrısı, sık idrar yapma ve susuzluk hissinde artış
Düşük kalsiyum düzeyleriyle ilişkili karın, kas krampları veya parmaklarda karıncalanmalar gibi belirtiler veya
Tiroid hastalığı, bağırsak rahatsızlığı, kanser veya beslenme bozukluğu gibi anormal kan kalsiyumuyla ilişkili başka hastalıklar
Ağzınızın etrafında, ellerinizde, ayaklarınızda duyu kaybı ve aynı alanlarda kas spazmları varsa doktorunuz bir iyonize kalsiyum testi isteyebilir. Bu belirtiler düşük iyonize kalsiyum düzeylerine ait olabilir. Kalsiyum düzeyleri yavaş yavaş düştüğünde bazı kişilerde hiç belirti vermez.

Belli kanser tipleri için (özellikle meme, akciğer, baş ve boyun, böbrek kanserleri ve multiple miyelom), böbrek hastalığınız varsa veya size böbrek nakledilmişse kalsiyumunuzun takibi gerekebilir. Anormal kalsiyum düzeyleri nedeniyle aldığınız kalsiyum veya D vitamini katkıları gibi tedavilerin etkinliğini değerlendirmek için izlenmeniz gerekebilir

Test sonucu ne anlama gelir?
Kalsiyumun emilim, kullanım ve atılımı PTH ve D vitaminini içeren geri besleme döngüsü tarafından düzenlenmekte ve kararlı durumda tutulmaktadır. Kalsiyum düzenlenmesini bozan rahatsızlıklar ve hastalıklar kalsiyum düzeylerinde uygun olmayan akut veya kronik yükselmeler veya azalmalara neden olmakta, hiperkalsemi veya hipokalsemi semptomlarına yol açabilmektedir.

Olguların çoğunda kan numunesinin özel olarak işlenmesinin gerektirmediği, iyonize kalsiyum testine göre daha kolay gerçekleştirildiğinden sıklıkla total kalsiyum ölçülmektedir. Serbest ve bağlı kalsiyum miktarı total kalsiyumun tipik olarak yarısına eşit olduğundan total kalsiyum genellikle serbest kalsiyumun iyi bir göstergesidir. Ancak kandaki kalsiyum düzeyinin yaklaşık yarısı proteine bağlı olduğundan total kalsiyum testi sonuçları yüksek veya düşük protein düzeylerinden olumsuz etkilenebilmektedir. Bu olgularda doğrudan bir iyonize kalsiyum testi kullanarak serbest kalsiyumun ölçülmesi daha yararlıdır.

Normal kalsiyum
Diğer normal laboratuvar sonuçlarıyla birlikte normal total veya iyonize kalsiyum sonucu kalsiyum metabolizmanızın normal olduğu ve uygun biçimde düzenlendiği anlamı taşımaktadır.

Total kalsiyum yüksekliği-Hiperkalsemi

Hiperkalseminin en sık görülen iki nedeni:

Hiperparatiroidi, paratiroid bez işlevlerinde artış. Bu soruna genellikle paratiroid bezinin iyi huylu tümörü neden olmaktadır. Bu hiperkalsemi formu genellikle hafif derecede olup farkına varılmadan önce birçok yıl mevcut olabilir.
Kanser: Kanser kemiklere yayılıp kana kalsiyum saldığında veya kanser PTH’ye benzer hormon salgıladığında hiperkalsemiye, kalsiyum düzeylerinin yükselmesine neden olur.
Kanda yüksek kalsiyum düzeylerinin diğer bazı nedenleri

Hipertiroidi
Sarkoidoz
Tüberküloz
Uzun süreli hareketsizlik
Aşırı miktarda D vitamini alımı
Böbrek nakli
Total kalsiyum düşüklüğü -Hipokalsemi

Total kalsiyum düşüklüğünün en sık görülen nedeni:

Kanda düşük protein özellikle albumin düzeyi Bu durumda yalnızca bağlı kalsiyum düşüktür. İyonize kalsiyum normal düzeylerde kalır ve kalsiyum metabolizması uygun biçimde düzenlenir.

Kalsiyum düşüklüğünün diğer bazı nedenleri :

Yeterince etkin olmayan paratiroid bezi (hipoparatiroidi)
Paratiroid hormon etkilerine karşı kalıtsal direnç
Diyet kalsiyumunda aşırı yetersizlik
D vitamini düzeylerinde azalma
Magnezyum yetersizliği
Artmış fosfor düzeyleri
Pankreasın şiddetli iltihabı (pankreatit)
Böbrek yetmezliği
Malnütrisyon (beslenme bozukluğu)
Alkolizm

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Yenidoğanlar, özellikle miadından önce doğanlar ve düşük doğum ağırlıklı bebekler sıklıkla yaşamlarının ilk birkaç günü iyonize kalsiyum testleriyle kalsiyum eksikliği açısından izlenir. Paratiroid bezleri olgunlaşmamış olduğundan kalsiyum eksikliği oluşabilmekte ve her zaman belirti vermemektedir. Bu durum kendiliğinden düzelebilir veya ağızdan veya damar içine verilen kalsiyum takviyeleriyle tedaviyi gerektirebilir.

Kan ve idrar kalsiyum ölçümleri kemiklerde ne kadar kalsiyum olduğunu söyleyemez. Bu amaçla “kemik yoğunluğu ölçümü veya Deksa” denilen bir radyolojik test kullanılmaktadır.

En çok tiyazit grubu diuretik ilaçların alınması yüksek kalsiyum düzeylerini tetiklemektedir.

Doktorum serbest veya iyonize kalsiyum yerine yalnızca normal kalsiyum isterse kaygılanmalı mıyım?
Kaygılanmayın. Tarama amacıyla total kalsiyumun ölçümü yeterli olur. Kan numunesinin özel olarak işlenmesi gerekmediği için iyonize kalsiyuma göre total kalsiyum testi daha kolay gerçekleştirilir. Diğer taraftan iyonize kalsiyum testi, hemen analiz edilmesi için kan numunesinin hızla laboratuvara gönderilmesi gerekir. Hastane ortamı dışında gerekli işlemler ve sevkin yapılması zor olduğu, serbest ve bağlı formları genellikle toplamın yaklaşık yarısı olduğu için total kalsiyum serbest kalsiyum yerine geçebilir. Ancak, hem cerrahi hastalarda hemde ağır hastalarda total kalsiyumdaki değişiklikler, iyonize kalsiyuma göre güvenilir değildir. Bu hastalarda mutlaka iyonize kalsiyum bakılmalıdır.

Hangi besinler kalsiyumdan zengindir?
Süt ürünleri başlıca kalsiyum kaynağıdır. Daha düşük miktarlarda olmak üzere yumurtalar, yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, baklagiller, kabuklu yemişler ve tam tahıllar da kalsiyum içermektedir. Birçok meyve suyu artık kalsiyumla zenginleştirillmektedir.

Kalsiyum katkılı besinler tüketirsem laboratuvar sonuçlarım değişir mi? Kalsiyum katkılı besinler tüketirsem laboratuvar sonuçlarım değişir mi?
Genellikle katkılı besinlerin tüketilmesi kalsiyum testi sonuçlarını doğrudan etkilemeyecektir. Kalsiyum gereksinmeleriniz ve kalsiyum ve/veya vitamin takviyeleri almanız gerekip gerekmediği konusunu doktorunuzla konuşun

Bu testi evde yapabilir miyim?
Yapamazsınız. Manüel aletler mevcut olmasına rağmen bu aletler hastane veya sağlık kurumlarında kullanım amacıyla tasarlanmış olup eğitimli personel tarafından kullanılmalıdır.

Kaynakça : labtestsonline