Diğer adları : Serum Ferritin Düzeyi
Resmi adı : Serum Ferritin

Niçin Testi Yaptıracaksınız?
Vücudunuzun total demir depolama kapasitesinin belirlenmesi için bu test yapılır

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?
Doktorunuz sisteminizde çok az veya çok fazla demir olabileceğinden kuşkulandığında bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?
Bu testten önce 12 saat aç kalmanız önerilebilir. Bu takdirde yalnızca su içilmesine izin verilir.

Ne test edilmektedir?
Bu test kandaki ferritin miktarını ölçmektedir. Ferritin hücreler içinde depolanmış birincil demir formunu içeren bir proteindir.Kan içine salınan küçük miktarda ferritin vücut içinde depolanmış toplam demir miktarını temsil eder..

Sağlıklı kişilerde vücut tarafından emilen demirin yaklaşık % 70’i kırmızı kan hücrelerindeki (RBC) hemoglobinle bütünleşir. Demirin geri kalan %30 kısmının büyük bir bölümü ferritin veya demir, proteinler ve diğer maddelerin kompleksi olan hemosiderin olarak depolanmaktadır. Ferritin ve hemosiderin birincil olarak karaciğerde depolanmakla birlikte kemik iliği, dalak ve iskelet kaslarında da bulunmaktadır.

Mevcut demir, vücudun gereksinmelerini karşılamada yetersiz kaldığında demir depoları tükenir ve ferritin düzeyleri azalır. Yetersiz demir alımı ve emilimi, gebelik sırasında veya kronik kan kaybının neden olduğu hastalıklarda ferritin eksikliği oluşabilir. Herhangi bir demir eksikliği belirtisi gelişmeden önce demir depoları önemli oranda tüketilmiş oluşabilir.

Vücut için gerekli olandan daha fazla demir emildiğinde demir deposu ve ferritin düzeyleri artar. Aşırı miktarda demirin uzun süreli emilimi dokular ve organlar içinde demir bileşiklerinin giderek daha fazla birikmesine ve sonunda bunların işlev bozukluğu ve yetmezliğine neden olabillecektir. Bu süreç , normal diyetle bile vücudun çok fazla demir emdiği genetik bir hastalık olan hemokromatozda oluşmaktadır.

Test için numune nasıl toplanır?
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?
Testten önce 12 saat aç kalmanız istenebilir. Bu takdirde yalnızca su içilmesine izin verilir. Sabah alınan numuneler tercih edilir.

Nasıl kullanılır?
Kişinin vücudundaki demir depolarını değerlendirmek için ferritin testi istenir. Demir eksikliği veya aşırılığının varlığı ve şiddet derecesini belirlemek ve değerlendirmek için bazen bir demir testi ve TDBK ile birlikte bu test istenir.

Ne zaman istenir?
Rutin tam kan sayımı kişinin demir eksikliği anemisi olduğunu düşündürür tarzda hemoglobin ve hematokrit düzeylerinin düşük, kırmızı kan hücrelerinin(RBC) normalden daha küçük (mikrositik) ve daha soluk (hipokromik) olduğunu gösterdiğinde diğer klinik bulgular henüz ortaya çıkmamış olsa bile diğer demir testleriile birlikte ferritin testi istenebilir.

Erken evre demir eksikliği genellikle hiçbir fiziksel etkiye neden olmamaktadır. Kişi diğer bakımlardan sağlıklı ise kanda hemoglobin belli bir düzeyin (10 g/dL) altına düşmeden önce nadiren belirti ortaya çıkmaktadır. Ancak, demir eksikliği ilerledikçe hastalık belirtileri gelişmeye başlayabilir ve doktor diğer demir testleriyle birlikte ferritin testini de isteyebilir. Demir eksikliği anemisinin en sık görülen hastalık belirtileri:

Kronik yorgunluk bitkinlik
Güçsüzlük
Baş dönmesi
Baş ağrıları
Demir depoları tükendikçe , nefes darlığı, kulaklarda çınlama (tinnitus), uyuşukluk ve huzursuzluk oluşabilir. Anemi giderek ağırlaşırsa, göğüs ağrısı, baş ağrıları, bacak ağrıları, şok, hatta kalp yetmezliği oluşabilir. Çocukların öğrenme (bilişsel) yetileri azalabilir. Ayrıca, aneminin genel hastalık belirtilerine ilaveten demir eksikliğine özgü bulgular da mevcuttur. Bu belirtiler pika (meyankökü, tebeşir, pislik veya kil gibi spesifik maddelere açlık), dilde yanma hissi veya pürüzsüz dil, ağız köşelerinde yaralar, kaşık şeklinde çukurlaşmış el ve ayak tırnaklarını içermektedir.

Aşırı demir yüklemesinden kuşkulanıldığında ferritin düzeyi de istenebilir. Aşırı demir yüklemesinin belirtileri kişiden kişiye değişecek ve zamanla kötüleşme eğilimi gösterecekttir. Bu hastalık belirtileri kan ve dokularda demir birikimine bağlıdır:

Yorgunluk, güçsüzlük
Enerji kaybı
Karın ağrısı
Cinsel dürtü kaybı
Kalp sorunları
Eklem ağrısı
Aşırı demir yüklenmesinin varlığını doğrulamak için başka demir testleri (demir, TDBK) ve kalıtsal hemokromatoz için bir genetik test istenebilir

Test sonucu ne anlama gelir?
Diğer demir testleri ile birlikte sıklıkla ferritin düzeyleri değerlendirilir. Değişik hastalıklarda yapılan demir testlerinde demir statüsündeki değişikliklerin özeti aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Normal olarak ferritinin çoğu hücreler içinde , küçük bir miktarı ise kan dolaşımındadır. Karaciğer, dalak ve kemik iliği gibi ferritin içeren organlar hasarlandığında vücut içindeki demir miktarı normal olsa bile ferritin düzeyleri yükselebilir.

Demir düzeyim normal olmasına rağmen ferritin düzeyim düşük. Nedeni ne olabilir?
Demir eksikliği anemisi yavaş bir süreçtir. Vücudunuz yeterli miktarda demir almıyorsa vücut öncelikle dokular içinde depolanmış demiri (yani ferritini) kullanır ve kan ferritin düzeyleri azalmaya başlar. Durum düzeltilmezse kırmızı kan hücrelerinin (RBC-eritrosit) üretiminde kullanıldığı için depolanan demir tükenmeye başlar. Demir eksikliğinin erken evrelerinde, depolanmış demir ve dolayısıyla ferritin azalmaya başlarken kan demir düzeyleri normal olabilir.

Demirden zengin besinler tüketmemin veya demir katkıları almamın demir düzeyimi yükselteceğini biliyorum. Ferritin düzeyimi de yükseltecekler mi?
Evet. Daha fazla demir alınması vücudunuzdaki demir düzeyini yükseltecektir. Vücudunuzdaki demir düzeyi yükselmeye başlar ve bu ihtiyacınızdan daha fazla olursa, vücudunuz fazla demiri ferritin şeklinde depolamaya başlayacaktır.

Başka hangi hastalıklar ferritin düzeylerini değiştirebilir?
Alkolizm, akut hepatit ve enfeksiyonlarda ferritin düzeylerinin arttığı görülebilir.

Kimlerin demir katkıları alması gerekir?
Tipik olarak demir katkıları gebe kadınlar ve demir eksikliği belgelenmiş hastalar için gereklidir. Besinlerle yetersiz alım, adet dönemi sırasında kronik ve/veya aşırı kan kaybı nedeniyle anemik olan genç kadınlar demir katkılarına gerek duyabilir. Aşırı demir fazladan ve uzun süreli demir yüklenmesine neden olabildiğinden insanlar doktorlarıyla konuşmadan demir katkıları almamalıdır. Özellikle çocuklar demir haplarıyla dozaşımı sonucu zehirlenebilir.

Aşırı demir yüklemesini tedavi etmenin herhangi bir yolu var mı?
Geçici bir rahatsızlık veya demir katkılarının alınmasına bağlıysa, rahatsızlık veya katkının alımı kesildiğinde geçme ihtimali olacaktır. Hemokromatoz veya bir kronik hastalığa bağlıysa hasta şifa bulamayacağından doktorunun özenli tedavisine gerek vardır. Ağır olgularda önerilen miktarlarda kanın, tedavi amaçlı flebotomi diye bilinen bir yöntem ile düzenli aralıklarla alınması gerekli olabilir.

Kaynakça : labtestsonline